خبرگزاری مهر، گروه استانها- ونوس بهنود: در جنوب شرقی شهرستان خلخال منطقه‌ای به وسعت ۹۳ هزار و ۸۰۰ هکتار از کوهستان آق داغ به عنوان منطقه حفاظت شده شناخته می‌شود.
این منطقه در سال ۱۳۷۸ به عنوان منطقه شکار ممنوع و در سال ۱۳۷۹ به عنوان منطقه حفاظت شده جنگلی شناخته شد.
منطقه حفاظت شده آقا داغ در حدفاصل ارتفاع سه هزار و ۳۲۰ متری آقا داغ تا ۵۰۰ متر در طول رودخانه قزل‌اوزن یکی از مهم‌ترین منابع زیستی استان اردبیل و شمالغرب کشور محسوب می‌شود.
با وجود حساسیت بالا و آسیب‌پذیری این منطقه طرح توسعه گردشگری این منطقه به تازگی از سوی اداره کل محیط‌زیست استان عنوان شده و بررسی وضعیت منطقه ایجاب می‌کند که اجرای آن ضروری است با دقت نظر همراه شود.
کوهستان آق داغ مآمن حیات‌وحش
ویژگی منحصر به فرد آق داغ که زمانی شورای عالی حفاظت از محیط‌زیست را مجاب به تبدیل این منطقه، به منطقه حفاظت شده کرد، تنوع زیستی حیات‌وحش آن است.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان اردبیل در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: از جمله گونه‌های در معرض خطر که ساکن این منطقه هستند می‌توان به کل و بز، پلنگ، سیاه گوش، خرس، گرگ، کفتار، گربه وحشی و گربه جنگلی اشاره کرد.
محمد خداپرست تأکید کرد: برخی از گونه‌های حیات‌وحش در منطقه نیازمند حفاظت ویژه است و به عنوان مثال حفظ جمعیت زیستی خرس قهوه‌ای که در مشگین شهر و خلخال دیده شده در سال جاری برنامه ریزی شده است.
این منطقه به دلیل اکوسیستم کوهستانی با وسعت زیاد و آب‌وهوای متنوع موجب شده مأمنی برای حیات‌وحش از پیشرفت‌های صنعتی و دست‌درازی انسان به طبیعت ایجاد شود.
علاوه بر گونه‌های ذکر شده مهم‌ترین گونه‌های پرندگان بومی شامل عقاب طلایی، عقاب جنگلی، طرلان، پیغو، قرقی، کرکس، دال سیاه، بحری، لیل، دلیجه، دلیجه کوچک، جغد جنگلی و کوچک، سبزقبا، زنبورخوار، دارکوب، هدهد، انواع چلچله، انواع چکاوک، پرستو، بلدرچین، کبک معمولی، کبک چیل، کبک دری، سنقر گندم زار و انواع زاغ است.
همچنین خزندگانی از جمله انواع مارها (زنگی، آتشی، افعی، گرزه مار، یله مار، مار پلنگی)، سوسمارها و مارمولک ها و لاک‌پشت‌ها و به ویژه لاک‌پشت مهمیزدار در منطقه حیات دارند.
تنوع گیاهی از ارتفاع کوه تا بستر رود
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان در عین حال دیگر قابلیت این منطقه را تنوع زیستی مثال‌زدنی آن عنوان کرد.
خداپرست تصریح کرد: تنوع اکوسیستم این منطقه موجب شده تا گونه‌های نادر گیاهی نظیر ارس، بنه، زالزالک، بادام وحشی و ریش‌بز به عنوان میراث طبیعی آق داغ محسوب شوند.
وی افزود: در واقع وجود سه جریان آب‌وهوایی عمده و تأثیرگذار در منطقه، واقع شدن در حوزه آبریز دو رودخانه قزل‌اوزن و شاهرود و کوهستانی بودن منطقه تنوع کم‌نظیری به گونه‌های گیاهی آن بخشیده است.
بر اساس مطالعات نه چندان جامعی که در سال‌های اخیر صورت گرفته است گونه‌های گیاهی درختی و درختچه‌ای شامل شیرخشت، قره‌آغاج، قره میخ، قره تیکان، چالی، چاکلانقوش، آلوچه، ارس، عناب، ازگیل، چبتنه، بید، دوشان آلماسی، گز، قیچ، گلابی، ککم، مو، خیار، سنجد، شیلان، آلی، زرشک، سیاه کوتی، یمیشان، سیاه تلو، سیاه ولیک، بلوط، داغداغان، آردوج و زبان گنجشک در این منطقه وجود دارد.
علاوه بر این گونه‌های مرتع شامل چجم، شبدر، خشخاش، علف پشمکی، یملک، سیرکوهی، شیرسگ، گاو زبان، زرد پیاز، انواع یونجه، فستوک گوسفندی، آویشن، انواع گون، درمنه، کلاه میرحسین، چوبک، گزنه، چاودار، سبزواش، جو، علف گندمی، پنجک، دانه قناری، پونه، تره تیزک، کاکوتی، خاکشیر، اسپرس، تشکر، میخک، بومادران، بابونه، جارو، بولاق اوتی، شاطرا، اسپند، دم روباه و یولاف است.
تعریف قلمروهای حیات‌وحش تا گردشگری و دامداری
با وجود اینکه آق داغ مدت زمان زیادی به عنوان منطقه حفاظت شده نبوده و هنوز با حساسیت‌های ویژه حفاظت می‌شود، محیط‌زیست استان طرح مدیریت مناطق آق داغ و سبلان و تعریف زون‌های گردشگری و دامداری را در این مناطق آغاز کرده است.
در توسعه پایدار هم حفاظت و هم بهره‌برداری مناطق مطرح است و حفاظت به معنی ممانعت از توسعه پایدار نیستمدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان تأکید کرد: در توسعه پایدار هم حفاظت و هم بهره‌برداری مناطق مطرح است و حفاظت به معنی ممانعت از توسعه پایدار نیست.
خداپرست در پاسخ به نگرانی دوستداران محیط‌زیست از تعریف زون‌های گردشگری در این منطقه بدون فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی مطلوب اضافه کرد: در مناطق حفاظت شده زون‌های امن به صورت بکر باقی مانده و حیات‌وحش در این قلمرو حضور دارد.
وی افزود: در ادامه زون‌های تفرج گسترده نیز می‌توان تعریف کرد که پیاده‌روی، کوهنوردی و صخره‌نوردی می‌تواند در این زون‌ها انجام شود.
به گفته مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان در زون مستثنیات می‌توان حتی کشاورزی و دامداری کرد و حتی کارخانه‌هایی با رده پایین و صنایع پاک نیز ایجاد کرد.
وی تأکید کرد: در مناطق حفاظت شده و اراضی ملی تغییر کاربری ممنوع است اما حفاظت از مناطق زیستی به این معنی نیست که به عنوان مثال نتوان گردشگری و دامداری داشت.
خداپرست افزود: در منطقه آق داغ سه هزار و ۲۰۰ دامدار حق محفوظ چرا دارند و حتی کشاورزی و پرورش ماهی نیز از گذشته در منطقه انجام شده است.
وی با اطمینان از نتیجه‌بخش بودن طرح مدیریت مناطق ابراز امیدواری کرد بتوان در کنار حفاظت از گونه‌های شاخص گیاهی و جانوری منطقه، زون‌های گردشگری نیز تعریف کرد.
نظر شما