ساختار و قالب اقتباس سينمايي در سينماي ايران رعايت نمي‌شود

سعيد عقيقي در مورد روند اقتباس در سينماي ايران به مهر گفت: "نكته واضحي وجود دارد و آن اينكه اقتباس يك بحث خودجوش بين فيلمنامه‌نويسان ايراني است. يعني خودشان تصميم مي گيرند سراغ داستان مورد علاقه شان بروند. درست مانند كار خودم در "شب هاي روشن". من سراغ قصه اي از داستايفسكي رفتم كه از نوجواني دوست داشتم و فضاي محدودي در اختيارم قرار مي داد."

عقيقي در مورد رويكرد ديگر فيلمنامه نويسان به اقتباس افزود: "يكسري اقتباس غيرمستقيم هم هست كه برخي همكاران ما انجام مي دهند، آن هم اينكه ابتدا اين كار را به صورت كار اصيل انجام مي دهند و بعد وقتي كسي به آنها اعتراض كرد، در انتهاي تيتراژ اضافه مي كنند با برداشت از فلان داستان. ولي واقعيت اين است كه اقتباس مانند ترجمه ساختار مشخص و نياز به رويكرد و قالب تطبيقي مشخص دارد كه معمولاً در ايران رعايت نمي شود. مشكل اصلي در ندانستن گرامر اصلي اقتباس است."

وي در مورد دعواي هميشگي فيلمنامه نويس و كارگردان كه در اقتباس كار را مشكل تر مي كند گفت: "اصل اقتباس مبتني بر توافق بين كارگردان و فيلمنامه نويس است. كارگرداناني هم كه علاقه دارند عنوان فيلمنامه نويس ـ كارگردان را در تيتراژ به خودشان اختصاص دهند، معمولاً علاقمند به همفكري نيستند. به همين دليل است كه دعواي بين فيلمنامه نويس و كارگردان تبديل به يك دعواي عادي شده است. اگر ما شجاعت پذيرش مسئوليت را هنگام اقتباس داشته باشيم، برخي از اين موضوعات حل مي شوند."

عقيقي در مورد تفاوت نحوه نگرش به اصيل بودن در سينماي ايران و جهان گفت: "هيچكس در اصالت كارهاي ويسكونتي، برسون يا آنتونيوني شك نمي كند. در حالي كه بسياري از فيلم هاي اين بزرگان سينما اقتباسي هستند ولي كسي آنها را زير سئوال نمي برد. فيلمنامه نويسي به نام تونينو گوئرا وجود دارد كه هم با آنتونيوني كار كرده هم با آنجلوپولوس، تاركوفسكي و رزي و خودش را با تمام اين سليقه ها تطبيق داده است."

اين فيلمنامه نويس در مورد عملكرد دفتر اقتباس ادبي بنياد سينمايي فارابي در يك سال گذشته گفت: "هر چيزي در اين مملكت مد مي شود، ولي پس از مدت كوتاهي هم فراموش مي شود. تجربه شخصي من با اين دفتر به واسطه قصه اي است كه همراه فرزاد موتمن براي اقتباس پيشنهاد داديم و برخورد آنها نشان داد كه اين مركز تشكيل شده تا فيلمي در آنجا ساخته نشود. من اگر به تنهائي مي خواستم اين كار را انجام بدهم كه سراغ دفتر اقتباس نمي رفتم، بلكه مانند "شب هاي روشن" عمل مي كردم."

عقيقي با اشاره به تنها نقطه اميدواركننده در حيطه اقتباس در سينماي ايران افزود: "يكسري آدم خودشان به انگيزه شخصي اقتباس كرده اند و "درخت گلابي"، "پري"، "گاوخوني"، "شب هاي روشن" و ... را ساخته اند، چه خوب و چه بد. حالا تصور كنيد يك نفر در اتاقي چند كتاب را روي هم چيده و مي گويد از روي اينها فيلمنامه بنويسيد و فيلم بسازيد. مگر فيلمنامه نويسي اين گونه است؟"