به گزارش خبرنگار مهر، یکصد و سی و هفتمین جلسه گروه علمی عرفان مجمع عالی حکمت اسلامی با موضوع دوام فیض و حضور معصومین(علیهم السلام) با ارائه حجت الاسلام والمسلمین حسین شهسواری، استاد حوزه و دانشگاه برگزار شد.
وی در ابتدای این نشست گفت: با توجه به موضوع دوام ازلی فیض و آنچه از آیات و روایات در این باره مستفاد است، شایسته است به سوالی که ذهن عده ای را به خود مشغول کرده مبنی بر چگونگی حضور پیشوایان دینی به ویژه رسول خاتم و ائمه معصوم علیهم السلام در عوالم متعدد پرداخت و تبین و تحلیل مناسب ارائه داد.
وی افزود: توضیح این که اگر قدمت عالم و جهان را (آنچنان که حکما و عرفا معتقدند) بپذیریم، حضور راهنمایان الهی و انبیاء گرانقدر و امامان معصوم علیهم السلام در ادوار مختلف و عوالم گوناگون چگونه خواهند بود؟ یعنی مسلم است که بر اساس لزوم مشبّر و منذر و ارسال رسل، در هر دوره پیامبران خاص و فراوانی برای هدایت و راهنمایی بشر برانگیخته می شوند، بنا به قاعده لزوم ارسال رسل آیا ایشان نیز پیامبر خاتم داشته و خواهند داشت؟ در صورت تحقق رابطه ایشان با رسول گرامی اسلام روحی و ارواح العالمین له الفداء که اشرف مخلوقات است چگونه می باشد؟ آیا ایشان یک شخص در تمام دوران بوده و خاتمیت را عهده دار می گردد؟ که در اینصورت باید به برخی محذورات (همانند تناسخ)ملتزم گردیم ، و یا این که یک حقیقت است که در ادوار و اکوار متعدد در مصداق های گوناگون بروز و ظهور می نماید؟
وی اظهار داشت: آنچه در این مجال می توان به اجمال بیان کرد تا راهکاری برای پژوهشگران جهت ارائه پاسخ به پرسش مذکور کمک نماید این که روایات صادر شده از پیشوایان معصوم علیهم السلام در باره خلقت نوری حضرات معصوم علیهم السلام که در جوامع روایی همانند «کافی» و دیگر کتب، می تواند روزنه هایی در این باره به روی ما بگشاید. البته زیارت نامه هایی که برای ائمه معصوم علیهم السلام از ناحیه ایشان صادر شده نیز حاوی مطالب ارزنده ای پیرامون این موضوع است، زیارتنامه هایی چون جامعه کبیره که دارای فرازهای ارزشمندی در این باره است و سخنان اندیشمندان اسلامی در شرح آن قابل دقت است.
شهسواری تصریح کرد: نکته دیگری که در این باره باید در نظر گرفته شود، و پیرامون آن دقت نظر صورت گیرد، بحث وسائط فیض الهی است که باید تبیین گردد. به این بیان که هر عالمی که تحقق پیدا می کند از ممکنات است، و نیازمند رابط و حلقه واصل بین واجب و ممکنات می باشد. به تعبیر دیگر ارتباط قدیم و حادث توسط موجودی باید بر قرار گردد که دارای دو جنبه یلی الحقی و یلی الخلقی بوده باشد، و این حقیقت در تمام عوالم حضور دارد، اگر چه افراد و مصادیق آن متعدد و متفاوت می باشد.
وی در ادامه سخنانش گفت: در احادیث از آن حقیقت به نور رسول مکرم اسلام و عقل اول در میان حکما علاوه بر عناوین مذکور، صادر نخستین نیز اطلاق می شود و نزد اهل معرفت و عرفان از آن تعبیر به حقیقت محمدیه و روح انسان کامل که در تمام عوالم و نشأت حضور دارد و به تعبیر ادعیه «الَّذِی بِبَقَائِهِ بَقِیَتِ الدُّنْیَا وَ بِیُمْنِهِ رُزِقَ الْوَرَی وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاءُ» می باشد.
وی تأکید کرد: راوندی در خرائج بسندش از رسول خدا(صلّی اللَّه علیه و آله) که فرمود: ای علی راستی که خدا حاضر کرد تو را با من در هفت جایگاه، و آنها را یاد کرد تا جایگاه دوم، فرمود: جبرئیل آمد و مرا به آسمان برد و به من گفت: برادرت کجا است؟ گفتم: او را بجای خود نهادم، گفت: از خدا بخواه او را با تو بیاورد، از خدا خواستم و ناگاه تو با من بودی، و برای من پرده برداری شد از هفت آسمان و هفت زمین تا ساکنان و آبادکنندهها و جای هر فرشتهای را در آسمانها دیدم، و ندیدم چیزی از آنها جز که تو هم دیدی.[۷]
وی تصریح کرد: علامه مجلسی در بیان این احادیث می فرماید: در «مشارق الانوار» از ابو حمزه ثمالی از امام چهارم علیه السّلام روایت نقل کرده که حضرت فرمود: راستی خدا محمّد و علی و نژاد پاکشان را از نور عظمت خود آفریده و آنان را پیش از مخلوقات پیکرهها و اجسام قراداده است، سپس فرمود: تو گمان داری خدا خلقی جز شما نیافریده، آری بخدا البته خدا هزار هزار آدم و هزار هزار عالم آفریده، و تو بخدا دنبال همه این عالم هائی.
این استاد حوزه گفت: از ابن عباس روایت شده که امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: راستی پشت قاف جهانی است که جز من بدان نمی رسد، و آن به هر آنچه که در پس آنست فراگیر می باشد و من مانند این دنیای شما آن را میدانم، و منم نگهبان و گواه بر آن، و اگر بخواهم همه دنیا و سراسر هفت آسمان و هفت زمین را در کمتر از یک چشم به هم زدن بگردم میتوانم، این توانمندی به جهت اسم اعظمی است که نزد من قرار دارد، و منم آیت عظمی، و معجز باهر حق تعالی.
وی تأکید کرد: نتیجه سخن فوق اینکه هر دوره و کوره و عالم نیازمند واسطه فیض و رابطه میان واجب و ممکن هست، و این واسطه انسان کامل و حقیقت محمدیه صلی الله علیه و آله می باشد. این حقیقت در هر دوره مصداق خاصی خواهد داشت، همانند مصادیق متعدد حقیقت انسان کامل در دوره کنونی از آفرینش، انبیاء و پیامبران الهی علیهم السلام مصادیق آن حقیقت هستند، و شخص خاتم الانبیا صلی الله علیه و آله مصداق اتم و اکمل آن و خلفاء محمدیین علیهم السلام که دوازده فرد بالاتر از سایر مصادیق هستند، به آن قله نزدیکتر می باشند.
حجت الاسلام شهسواری گفت: بر اساس حدیث شریف «اولنا محمد، آخرنا محمد، اوسطنا محمد، و کلنا محمد» روح حقیقت محمدیه در این دوازده نور پاک جاری و ساری است، اگر چه وجود عنصری و مادی ایشان پس از سایر مصادیق در عرصه جهان آفرینش ظاهر گشته اند، ولی آن حقیقت هزاران سال پیش از آدم و عالم تحقق پیدا کرده و مشغول عبادت و بندگی بوده اند. در زیارت جامعه کبیره فقره «کنتم بعرشه محدقین» اشاره به این حقیقت دارد. و یا در روایات فراوانی بر تقدم آفرینش حقیقت و انوار رسول خاتم و ائمه هدی علیهم السلام بر نظام آفرینش، تصریح دارد.
نظر شما