به گزارش خبرگزاری مهر، یکی از مهمترین محورهای اندیشه سیاسی افلاطون، بحث نخبه گرایی بود که در حقیقت سمبل باورهای سیاسی وی به حساب می آید.
افلاطون معتقد بود تنها نخبگان حق در دست رفتن زمام حکومت را داشته و مردم عادی باید از دخالت در امر سیاسی و کشورداری در هر سطح و شانی خودداری کنند، موضوعی که به نظریه نخبه گرایی معروف شد. استدلال افلاطون نیز بر این پایه استوار بود که مردم عادی به دلیل نداشتن دانش و تجربه کافی در هنر و علم سیاست، توانایی لازم برای به دست گرفتن انجام امور سیاسی ندارند؛ نظریه ای که هنوز هم حتی در میان روشنفکران جوامع دمکراتیک غربی نیز طرفدارانی مختص خود دارد.
اما بدون شک اندیشه سیاسی مدرن، آشکارا و همواره این اعتقاد افلاطون را مورد انتقاد قرار داده و به جای تئوری وی، دم از دمکراسی و مردم سالاری می زند.
اما سوال اینجاست که چگونه می توان همزمان هم بنیان های مردم گرایانه دمکراسی را حفظ کرد و هم کیفیت حکومت نخبگان را حفظ نمود؟
تئوری نخبه گرای انتقادی این بحث را مطرح می کند که حکومت نخبگان تنها به شرطی می تواند مقبول باشد که دارای مقبولیت مردمی و شرایطی باشد که ذیل آن، مردم امکان و حق عملی اعتراض و شکایت به نحوه مدیریت آن نخبگان را از طریق تشکیل اپوزیسیون داشته باشند.
«آلفرد مور» در کتاب جدید خود با نام «نخبه گرایی انتقادی» در حقیقت به توصیف همین نظریه و بررسی راه های احتمالی نظارت بر نخبگان در راس امر را در آن بررسی کرده است.
به اعتقاد مور، جامعه مدنی می تواند بیشترین سهم را در رفع نگرانی های ناشی از موارد ذکر شده ایفا کند. اما ابزارهای جامعه مدنی برای اعمال چنین نظارتی بر امور حکومت نیز باید مهیا شود.
نویسنده کتاب معتقد است این نظارت می تواند از طریق نهادهای متخصص، پایه گذاری نظارت خبرگان از طریق نظام های دمکراتیک و همچنین ابداعات دمکراتیک دیگری از این دست انجام شود.
«مارک بی . براون»، استاد دانشگاه دولتی کالیفرنیا نیز درباره این کتاب مور می گوید: آلفرد مور در کتاب روشنگرانه خود، این استدلال را مطرح می کند که دمکراسی نه تنها نیازمند مشارکت فعالانه است، بلکه منعکس کننده قضاوت درباره نحوه مدیریت نخبگان آن هم از طریق آنهایی است که از سوی مردم برای اداره امور برگزیده نشده اند. نخبه گرایی انتقادی، خوانش و مطالعه ای بسیار مهم در زمینه نخبگان و دمکراسی است.
لازم به ذکر است «آلفرد مور»، استاد علوم سیاسی دانشگاه کمریج در انگلستان بوده تالیفاتی متعدد در زمینه اندیشه سیاسی و جامعه شناسی سیاسی دارد.
نظر شما