خبرگزاری مهر – گروه استانها: قدمت سفال لالجین بر اساس مستندات موجود به بیش از ۷۰۰ سال می‌رسد و یکی از مراکز عمده ساخت سفال در ایران و جهان محسوب می‌شود به‌طوری‌که عنوان پایتخت سفال ایران را یدک می‌کشد.
یک‌هزار کارگاه سفال در شهر لالجین وجود دارد
سفالینه‌های ساخت لالجین با تنوع بسیار زیاد صدها نوع ظروف تزئینی و مصرفی را شامل می‌شود چراکه هزار کارگاه سفال در شهر لالجین وجود دارد که مواد اولیه آن‌ها از خاک رس مخصوصی که صرفاً در این منطقه وجود دارد، تهیه می‌شود.
بر اساس آخرین آمار بیش از ۲۰۰ فروشگاه بزرگ و کوچک سفال در شهر لالجین فعال است که گردشگران را به سوی خود فرا می‌خوانند.
همین ظرفیت‌ها سبب شد که ۱۴ تیرماه ۱۳۹۵ شهر لالجین در میان بررسی‌ها از شورای جهانی صنایع‌دستی عنوان شهر جهانی سفال را به خود اختصاص دهد.
این شهر سفالی اگرچه به دلیل امتیاز ویژه‌ای که کسب کرده این روزها بیشتر در معرض توجه گردشگران قرار دارد اما متأسفانه مدیریت ضعیف در جمع‌آوری پسماندها و ضایعات سفال و سرامیک چهره نامناسبی به آن داده که درخور شهر جهانی سفال نیست.
پسماندهای ناشی از تولید به معضل شهر لالجین تبدیل‌شده است
در شهر لالجین دو نوع سفال سنتی و صنعتی تهیه می‌شود که هردوی آن‌ها به فراخور مشتری‌پسندی جایگاه خاصی دارند اما نکته‌ای که در تولید سفال‌ها مدنظر است پسماندهای ناشی از تولید است که به معضل این شهر تبدیل‌شده چراکه رودخانه این شهر را در معرض آسیب جدی قرار داده است.
بر اساس تحقیق صورت گرفته شهرک سفال لالجین در سال ۷۶ کلنگ زنی شده و درحالی‌که باید طبق قانون مدیریت پسماند تمام پسماندهایش را جمع‌آوری و بازیافت می‌کرده اما متأسفانه حدود ۲۰ سال و تا اوایل امسال آن‌ها را در حاشیه رودخانه قوری چای رها می‌کرده و مشکلات زیست‌محیطی فراوانی به وجود می‌آورده چراکه به‌جز آب، خاک آن محدوده هم در معرض نابودی قرارگرفته و می‌رفت تا در آینده فاجعه‌ای رقم بزند.
پسماندهای شهری لالجین از حدود ۴۰ سال پیش به علت بلاتکلیفی در حریم رودخانه قوری چای تخلیه می‌شوند که متأسفانه این مشکل همچنان پابرجاست درست است که جلسات و نشست‌های مستمر مسئولان پیرامون این مشکل بالاخره جواب داد و وضعیت پسماند شهرک سفال لالجین مشخص شد اما نکته‌ای که وجود داشت اینکه تنها پسماندهای شهرک سفال در حاشیه و حتی داخل رودخانه قوری چای رها نمی‌شد بلکه پسماندهای شهری هم از حدود ۴۰ سال پیش به علت بلاتکلیفی در این محل تخلیه می‌شوند که متأسفانه این مشکل همچنان پابرجاست.
طبق بررسی‌ها در حال حاضر حریم و بستر رودخانه قوری چای محل انباشت پسماندهای واحدهای سنتی سفال لالجین است که به دلیل خطرات و مشکلات ایجادشده باید ساماندهی شود چراکه انباشت و تل انبار پسماندهای سفال لالجین در مساحتی افزون بر چند کیلومتر در اطراف جاده و حریم و بستر رودخانه قوری چای موجب بروز مشکلات و احتمال خطر در صورت بروز سیلاب می‌شود.
از سوی دیگر با توجه به اینکه محل انباشت این پسماندها در حریم شهر بوده و فضای منظر جاده را نیز تحت تأثیر قرار داده باید هر چه سریع‌تر نسبت به تعیین تکلیف آن اقدام شود.
نگاهی به اخبار منتشرشده پیرامون تلاش برای ساماندهی وضعیت موجود بیانگر آن است که فروردین‌ماه امسال و درست ۹ ماه قبل جلسه کارگروه پسماند استان همدان برگزار و در خصوص ساماندهی دفع پسماند شهر همدان و مدیریت پسماند شهرک سفال و سرامیک لالجین بحث و تبادل‌نظر شد.
طبق صحبت‌های ردوبدل شده در این جلسه سال گذشته در کارگروه پسماند استان همدان مصوب شد که محل جدیدی برای دفع پسماندهای شهرک سفال و سرامیک لالجین در نظر گرفته شود و با اجرای این مصوبه شرکت آب منطقه‌ای استان همدان موظف به پاک‌سازی حریم رودخانه از پسماندهای سفال و سرامیک و شرکت شهرک سفال لالجین نیز موظف به در نظر گرفتن مکانی برای انتقال این پسماندها شد.
برای دفع پسماندهای کارگاه‌های سنتی شهر لالجین باید در شهرداری تصمیم‌گیری می‌شد که طبق بررسی‌ها پس از گذشت بیش از یک سال از جلسه سال گذشته تاکنون شهرداری موفق به انجام این کار نشده است بر این اساس مکانی افزون بر ۸ هکتار در اراضی روستای دستجرد به‌منظور دفع پسماندهای سفال و سرامیک و بازیافت آن‌ها با جذب سرمایه‌گذار شناسایی و اقدامات اجرایی در این خصوص انجام شد ولی برای دفع پسماندهای کارگاه‌های سنتی شهر لالجین باید در شهرداری تصمیم‌گیری می‌شد که طبق بررسی‌ها پس از گذشت بیش از یک سال از جلسه سال گذشته تاکنون شهرداری موفق به انجام این کار نشده است.
در جلسه فروردین‌ماه امسال کارگروه مدیریت پسماند استان همدان بارها بر این نکته که پاک‌سازی مسیر رودخانه از پسماندها بسیار مهم است زیرا با شرایط فعلی در صورت بروز سیل با مشکل روبه‌رو خواهیم شد، تأکید شد و معاون استاندار همدان نیز با انتقاد از وضعیت موجود و بیان اینکه مسیر رودخانه مسیر آب است و هیچ‌کس حق ندارد این مسیر را به هر نحو ازجمله ساخت‌وساز و تخلیه پسماند مسدود کند، عنوان کرد در صورت بازگشت دوره سیل، اگر مشکلی ایجاد شود، مقصر فرد و افرادی هستند که اجازه دادند مسیل مسدود شود.
اهمیت پرداختن به این موضوع از آنجایی است که کم‌کم به ماه‌های پایانی سال نزدیک می‌شویم و همچنان کاری از پیش نرفته است.
سرپرست حفاظت محیط‌زیست استان همدان در این خصوص بابیان اینکه پسماند تولیدی در شهر لالجین موضوعی است که به سابقه تولید سفال و سرامیک در این شهر برمی‌گردد، گفت: این مسئله به معضلی جدی تبدیل‌شده است.
تولید روزانه ۶۰ تن پسماند سفال و سرامیک در داخل شهر لالجین
سید عادل عربی بابیان اینکه روزانه ۶۰ تن پسماند سفال و سرامیک توسط واحدهای داخل شهر ایجاد می‌شود، گفت: متأسفانه این پسماندها در سایت نخاله‌های ساختمانی لالجین که مجوز ندارد دپو می‌شود.
وی با اشاره به اینکه قسمت عمده پسماندهای تولیدی مربوط به شهرک لالجین است که آن‌هم در سایت غیرمجاز نخاله‌های ساختمانی دپو می‌شود، گفت: محیط‌زیست استان همدان یک سایت جدید معرفی کرده که پسماندها به محل جدید منتقل می‌شود ولی مشکل پسماندهای داخل شهر لاینحل مانده و شهرداری باید محلی را برای ساماندهی وضعیت موجود مشخص کند.
عربی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری اعلام کرده پسماندهای گچی مجموعه پسماندها را بازیافت می‌کند، گفت: این سرمایه‌گذار به دنبال ایجاد مرکز بازیافت پسماندهای گچی است و در حال انجام کارها برای دریافت مجوز است.
پسماندهای شهری در کنار رودخانه قوری چای دپو می‌شود
وی با تأکید بر اینکه در راستای حل این مشکل رویکرد مثبت است اما کاری که انجام‌شده کامل نیست، گفت: امیدواریم سال آینده این مشکل حل شود چراکه در حال حاضر پسماندهای شهری در کنار رودخانه قوری چای دپو می‌شود.
سرپرست حفاظت محیط‌زیست استان همدان همچنین با تأکید بر اینکه شهر لالجین اوقافی است و شهرداری در پیدا کردن زمین مناسب مشکل دارد، ادامه داد: نکته دیگر اینکه بیشتر زمین‌های این منطقه زراعی آبی است و اصولی نیست که این زمین‌ها را به محل دفن پسماند تبدیل کنیم.
متأسفانه تا این لحظه پیشرفت کار در خصوص مشخص شدن زمینی برای دفن پسماندها صفر بوده است عربی بابیان اینکه متأسفانه تا این لحظه پیشرفت کار در خصوص مشخص شدن زمینی برای دفن پسماندها صفر بوده است، گفت: شهرداری، بخشداری، امور اراضی، محیط‌زیست و امور آب باید این وضعیت را ساماندهی کنند.
وی بابیان اینکه در صورت توافق با سرمایه‌گذار قسمت عمده پسماندها بازیافت خواهد شد، گفت: ازآنجایی‌که پسماندها در حریم رودخانه قوری چای دپو می‌شود شرکت آب منطقه‌ای همدان سعی کرده اعتبار ویژه‌ای را برای آزادسازی حریم این رودخانه پیش‌بینی کند اما تاکنون موفق نشده است.
عربی با تأکید بر اینکه وزارت کشور یا استانداری همدان باید این اعتبار را لحاظ کنند، ادامه داد: مسیر رودخانه تاکنون پاک‌سازی نشده است.
سرپرست حفاظت محیط‌زیست استان همدان بابیان اینکه زباله و نخاله به‌عنوان آلاینده خاک محسوب می‌شوند چراکه ترکیب خاک را به هم می‌زنند، گفت: محل فعلی دفن پسماندها هم‌محل دفن زباله و هم‌محل دفن نخاله است.
موضوع هنوز از دستور کار کارگروه پسماند استان همدان خارج نشده است
وی بابیان اینکه این موضوع هنوز از دستور کار کارگروه پسماند استان همدان خارج نشده است، گفت: البته باروی کار آمدن شهردار جدید لالجین امیدها برای حل این مشکل بیشتر شده هرچند ضرب العجلی برای شهرداری در نظر گرفته نشده است.
عربی یادآور شد: درنهایت از سال آینده باید تمام پسماندهای شمال و مرکز استان به محل دفن پسمانده‌های استان منتقل شود.
ناصر امینی از تولیدکنندگان سفال و سرامیک در لالجین نیز به معضلات پسماند کارگاهی و تبدیل این تهدید جدی به فرصت‌های شغلی اشاره کرد و گفت: معضلات پسماند کارگاهی از مشکلات بزرگ در شهر لالجین است که تولیدکنندگان چند مدتی پسماند و ضایعات ناشی از تولید خود را در خیابان و بیرون از کارگاه می‌گذارند و بعدازآن هم این ضایعات را به بیرون از شهر برده و در زمین‌های کشاورزی و حاشیه رودخانه قوری چای خالی می‌کنند.
وی با اشاره به نازیبایی‌ها و مشکلات محیط زیستی ناشی از این مسئله افزود: طی سال‌های اخیر چند نفر از همشهریان ما برای حل این موضوع طرح‌های بازیافتی ارائه داده‌اند که بتواند هم مشکل زیست‌محیطی را برطرف کند وهم این مشکل تبدیل به فرصت‌های شغلی جدید شود.
با بازیافت ضایعات سفالی و سرامیکی این مواد می‌توانند دوباره به‌عنوان مواد اولیه تولید مورداستفاده قرار گیرند امینی افزود: با بازیافت ضایعات سفالی و سرامیکی این مواد می‌توانند دوباره به‌عنوان مواد اولیه تولید مورداستفاده قرار گیرند یا از آن‌ها به‌صورت شاموت در صنعت سرامیک و یا در زیرسازی آسفالت جاده‌ای استفاده شود.
وی افزود: از بازیافت قالب‌های گچی که رهاسازی آن‌ها آسیب‌های زیادی به زمین‌های کشاورزی و آب‌های زیرزمینی می‌زند، می‌توان مصالح ساختمانی تهیه کرد.
امینی اظهار کرد: اخیراً خبرهای خوبی شنیده‌شده که با طرحی در این زمینه موافقت شده که امیدواریم ارائه تسهیلات و حمایت کافی از این طرح صورت گیرد تا این مشکل سریع‌تر حل شود نه اینکه مانند خیلی مشکلات دیگر زمانی که کار از کار گذشت مسئولان تازه به فکر بیفتند.
رئیس شورای شهر لالجین نیز با اشاره به وضعیت نامطلوب محیط‌زیست این شهر اظهار داشت: وجود ضایعات سفال و سرامیک در شهر لالجین سیمای نامناسبی به آن داده و اگر در این صورت اقدامی صورت نگیرد با معضل جدی روبرو می‌شویم.
جواد حسینقلی پور با تأکید بر اینکه تاکنون پیشنهادهایی برای بازیافت پسماندها ارائه‌شده است، گفت: درزمینهٔ حمایت و ارائه تسهیلات اقدام قابل‌توجهی انجام‌نشده است.
ضایعات سفال و سرامیک در روستاهای اطراف هم پراکنده‌شده و تهدید جدی برای محیط‌زیست به‌حساب می‌آید وی با تأکید بر اینکه اگر تسهیلات مناسب به متقاضیان پرداخت شود امکان بازیافت ضایعات سفال و سرامیک وجود دارد، گفت: در حال حاضر ضایعات سفال و سرامیک در روستاهای اطراف هم پراکنده‌شده و تهدید جدی برای محیط‌زیست به‌حساب می‌آید.
حسینقلی پور با ابراز تأسف از اینکه حریم رودخانه قوری چای به طول چند کیلومتر با ضایعات سفال و سرامیک پوشانده شده است، گفت: همه جای شهر و حاشیه آن و روستاها و حریم رودخانه از ضایعات سفال و سرامیک پرشده‌اند و مسئولان کارگاه‌های تولیدی هر جا که دلشان بخواهد ضایعات سفال را خالی می‌کنند.
حمایت‌ها تنها روی کاغذ است
وی بابیان اینکه بارها شهرداری و شورای شهر لالجین برای رفع این معضل اعلام آمادگی کرده‌اند اما متأسفانه حمایت‌ها تنها روی کاغذ است و در زمان عمل کسی پای‌کار نیست، گفت: تا زمانی که پرداخت تسهیلات و حمایت مالی صورت نگیرد نمی‌توان به حل این مشکل امیدوار بود.
آنچه مسلم است؛ در لالجین جنب‌وجوش و فعالیت به حدی است که تعطیلی و بیکاری در این شهر معنا ندارد و هنر سفالگری در لالجین آن‌چنان با زندگی مردم عجین شده است که کارگاه و منزل مسکونی هنرمندان در کنار هم قرارگرفته و حتی زنان در منزل به شغل سفالگری می‌پردازند اما ناگفته پیداست رسیدگی به مشکلات این شهر نه‌تنها آن را در حفظ عنوان جهانیش کمک می‌کند بلکه سیمایی خوشایند از این شهر برای گردشگران ترسیم خواهد کرد که شاید همین اتفاق گردشگران را به بازدید دوباره از شهر جهانی لالجین ترغیب کند.
براین اساس از مسئولان و دست‌اندرکاران امر انتظار می‌رود نهایت تلاش خود را برای حل مشکلاتی که شاید از ابتدایی‌ترین مشکلات در یک شهر با شرایط این‌چنینی محسوب می‌شود به کار بگیرند.
نظر شما