به گزارش خبرگزاری مهر، لایحه الحاق ایران به کنوانسیون حمایت از ارقام جدید گیاهی(UPOV) قرار است این هفته در صحن علنی مجلس به رای گذاشته شود. به گفته کارشناسان الحاق ایران به این کنوانسیون آسیب های متعددی برای کشور در پی دارد.
داود داداشی، کارشناس ارشد بیوتکنولوژی گیاهی طی یادداشتی که برای خبرگزاری مهر به رشته تحریری درآورده، به برخی آسیب های الحاق ایران به کنوانسیون مذکور اشاره کرده است که بخش اول آن از نظرتان می گذرد:
کشور ایران به عنوان یکی از کشورهایی که همواره منابع ژنتیکی آن مورد چپاول کشورهای سلطه‌گر بوده است، باید به دنبال ایجاد کنوانسیون‌هایی باشد تا منابع به غارت رفته خود را پس بگیرد، نه اینکه با پیوستن به کنوانسیون‌هایی همچون UPOV شرایط را برای خودتحریمی غذایی فراهم سازد!
بذر، مبنای امنیت غذایی
تولید محصولات کشاورزی وابسته به وجود نهاده‌های متنوعی می‌باشد. بذر، آب، خاک، اقلیم مناسب، کود و سم ملزومات تولید کشاورزی و غذا می‌باشد، اما در میان همه این مولفه‌ها، بذر جایگاه خاصی دارد، به طوری که بدون در نظر گرفتن سایر مولفه‌ها همچون کود و سم و حتی خاک و آب، امروزه می‌توان به شیوه‌های مختلف به تولید غذا پرداخت، ولی بدون دسترسی به بذر، تصور تولید محصول کشاورزی توهمی بیش نیست! لذا خودکفائی در تولید محصولات کشاورزی با اتکاء بر بذر وارداتی به هیچ عنوان منجر به امنیت غذایی نخواهد شد.
از این رو امروزه کشورهای استعمارگر در شیوه‌های جدید استعمارگری به دنبال وابسته کردن کشورها در نیازهای پایه‌ای و فناوری‌های تولید می‌باشند که از این نوع وابستگی تحت عنوان "وابستگی مدرن" یاد می‌شود. یکی از شیوه‌های رایج این کشورها در راستای نیل به این اهداف، توسعه معاهده‌های مختلف بین‌المللی می‌باشد تا در چارچوب تفاهم‌نامه‌های به ظاهر خیرخواهانه اهداف شوم خود را دنبال نمایند، کنوانسیون حمایت از ارقام جدید گیاهی (UPOV) نمونه‌ای بارزی از چنین تفاهم‌نامه‌های شوم است که به دنبال مهار کشاورزی در کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای غنی از منابع ژنتیکی گیاهی می‌باشد.
کشور ایران یکی از غنی‌ترین منابع ژنتیکی گیاهی دنیا
بررسی‌ها نشان می‌دهد کشور ایران به دلیل برخورداری از تنوع اقلیمی، شرایط توپوگرافیکی مختلف و خاک‌های متنوع دارای انواع گسترده‌ای از گونه‌های گیاهی است، به طوری که در زیست‌بوم‌های ایران، بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاهی وجود دارد که برابر با کل گونه‌های گیاهی قاره سبز اروپاست. حتی بسیاری از این گونه‌ها، گونه‌هایی خاص می‌باشد، به طوری که مطابق آمار حدود 1800 گونه گیاهی موجود در ایران به صورت اندمیک یا انحصاری و 1405 گونه نادر محسوب می‌شود.
وجود چنین تنوعی در گونه‌های گیاهی، کشور ایران را به یکی از غنی‌ترین منابع ژنتیکی گیاهی دنیا تبدیل کرده، به طوری که تنوع گیاهی آن در منطقه خاورمیانه کم‌نظیر بوده و از جمله‌ی مهم‌ترین کشورها برای حفاظت از تنوع زیستی در خاورمیانه و غرب آسیا بشمار می‌رود.
با وجود چنین منابع عظیمی در کشور ایران طبیعی است که برخی کشورهای استعمارگر به فکر غارت این منابع باشند که البته این غارت از صدها سال پیش شروع شده، به گونه‌ای که امروزه برخی از ارقام اصلاح شده گیاهی در کشورهای دیگر متکی بر همین منابع ژنتیکی بوده است. در واقع این کشورها ارقام بومی گیاهان مختلف را از کشور ایران غارت کرده و سپس کارهای اصلاحی بر روی آنها انجام داده و به نام خود به ثبت رسانده‌اند و در سطح دنیا با مالکیت خود به فروش می‌رسانند که بعضاً کشور ایران نیز از این ارقام خریداری کرده و استفاده می‌نماید، که البته کمّیت و کیفیت ارقام به غارت رفته از کشور ایران هنوز نامشخص است.
با وجود چنین شرایطی کشورهای امثال کشور ایران به جای پیوستن به کنوانسیون‌هایی همچون کنوانسیون UPOV و ایجاد خودتحریمی در عرصه غذایی، باید به دنبال ایجاد کنوانسیون‌هایی باشند که منابع غارت شده خود را از چنگ این کشورها درآورند.
اما در این میان صحنه‌گردانان کنوانسیون UPOV چه خوابی برای کشاورزی کشور ایران دیده‌اند؟
ایجاد انحصار در پایه‌ای‌ترین نهاده تولید محصولات کشاورزی یعنی بذر، شاخص‌ترین وجه کنوانسیون UPOV می‌باشد، حال ممکن است این انحصارگری و انحصارطلبی به سمت شرکت‌های تولید بذر داخلی هدایت شود و یا مقصد شرکت‌های بزرگ چندملیتی همچون مونسانتو، دوپونت، سینجنتا و چند شرکت انحصارطلب دیگر باشد که البته با وجود چنین شرکت‌های بزرگ چندملیتی که نزدیک به 70 درصد از بازار بذر جهان را در چنگ خود دارند بعید است راه تنفسی برای اصلاح‌گران داخلی بذر باقی بماند؛ که قطعاً توسعه کنوانسیون UPOV جهت اطمینان از مسدود کردن راه تنفس احتمالی شرکت‌های تولیدی بذر داخلی خواهد بود.
یکی از مفاد اصلی کنوانسیون UPOV که به طور مستقیم بازار فروش شرکت‌های مذبور را فراهم می‌سازد الزام دولت‌ها به جلوگیری از خودمصرفی بذر کشاورزی می‌باشد، در واقع با پیوستن به این کنوانسیون کشاورزان ملزم خواهند بود سالانه بذر مورد نیاز خود را از شرکت‌های اصلاحگر بذر بخرند، که در عمل تولید محصولات کشاورزی و امرار و معاش کشاورزان در گرو شرکت‌های فوق‌الذکر خواهد بود.
البته این کنوانسیون دارای ابعاد پیچیده‌ی اقتصادی، حقوقی و سیاسی می‌باشد که می‌تواند دولت جمهوری اسلامی ایران را در بلندمدت به چالش‌های عمیقی گرفتار سازد که ان شا... در مقاله‌های بعدی به ابعاد پنهانی این کنوانسیون بیشتر خواهیم پرداخت.
نظر شما