فراز و نشیب دیپلماسی هسته ای ایران و رویکرد تحلیلگران غرب به آن

به گزارش خبرگزاری مهر، تحولات هسته ای ایران طی سه ماه گذشته از چندین بعد قابل بررسی است:

مذاکرات آقازاده و کرینکو در روسیه درباره نیروگاه اتمی بوشهر:

رضا آقازاده و سرگئی کرینکو روسای سازمانهای انرژی اتمی ایران و روسیه در تاریخ 3 مهرماه در مسکوبه منظور نهایی کردن زمان راه اندازی نیروگاه هسته ای بوشهر مذاکرات مشترکی داشتند. پس از آن ، محمد سعیدی معاون امور بین الملی سازمان بین المللی انرژی اتمی از تعهد روسیه برای تکمیل نیروگاه بوشهر تا سپتامبر سال 2007 میلادی (شهریور 86) خبر داد و اعلام کرد طرفین ایرانی و روسی در ملاقاتهای خود تاکید کردند که این زمان می تواند کوتاهتر نیز شود.

البته برخی از تحلیلگران غربی می گویند که یکی از دلایل اصرار روسیه در مخالفت با تحریمهای سخت علیه ایران به دلیل همین پروژه بوشهر است که روسیه سرمایه گذاری زیادی روی آن داشته است.

پیشنهاد ایران برای ایجاد کنسرسیومی در جهت تولید اورانیوم غنی شده به وسیله فرانسه:

محمد سعیدی معاون امور بین الملل سازمان انرژی اتمی ایران در تاریخ 10 آبان ماه پیشنهاد داد که فرانسه کنسرسیومی را برای تولید اورانیوم غنی شده در ایران ایجاد کند.

گروه فناوری هسته ای دولت فرانسه (آروا) پیشنهاد ایجاد کنسرسیوم در ایران برای تولید اورانیوم غنی شده را یک پروژه سیاسی خواند و پس از آن ، سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه در واکنش به پیشنهاد تهران مبنی بر اینکه فرانسه کنسرسیوم غنی سازی اورانیوم در خاک ایران ایجاد کند، اعلام کرد که ایران باید غنی سازی اورانیوم را تعلیق کند.

تحرکات غرب برای تنظیم پیش نویس قطعنامه تحریمها علیه ایران:

پس از اصرار ایران بر تعلیق نکردن برنامه غنی سازی خود ، غرب و از جمله سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه، و آلمان با حمایت آمریکا تحرکات خود را برای تنظیم پیش نویس قطعنامه جدید تحریمها علیه ایران آغاز کردند.

تلاشهای غرب در این زمینه ادامه یافت و روسیه نیز همچنان با برخی مفاد این پیش نویس مخالفت می کرد تا اینکه مقامهای آمریکایی و اروپایی اعلام کردند: غرب در پیش نویس قطعنامه جدید ضد ایرانی خود برای جلب حمایت روسیه درباره اعمال تحریم علیه ایران، به مسکو اجازه می دهد روی یک راکتور هسته ای نیروگاه بوشهر کار کند.

تحلیلگران انرژی معتقدند که اگر ایران نفت خود را از بازار بیرون بکشد و کشورهایی مانند ونزوئلا نیز از تولید نفت خودداری کنند؛ بهای نفت شاهد افزایش بسیار زیادی خواهد بود .  

البته در این بین، موسسات مطالعاتی و پژوهشی غرب راهکارهایی را درباره نحوه برخورد غرب با موضوع هسته ای ایران ارائه دادند.

راهکارهای موسسات مطالعاتی غرب درباره نحوه برخورد با برنامه هسته ای ایران: 

موسسه امریکن اینترپرایز( AEI ): این موسسه مطالعاتی در آمریکا به نقل از کارشناسان ابراز عقیده کرد: حمایت روسیه از ایران و برنامه هسته ای آن در جهت کسب دوباره اعتبار از دست رفته مسکو در جهان اسلام و عرصه بین المللی است و به همین علت است که روسیه از حق مشروع ایران در انرژی هسته ای "وفادارانه" حمایت می کند.

این موسسه آمریکایی در تحلیل دیگری با اعتراف به اطلاعات ضعیف غرب درباره ایران و تبعات ناگوار اقدام نظامی علیه این کشور، این گزینه تحریک آمیز را رد و اعتراف کرد که این اقدام مردم ایران را منسجم تر می کند. در تحلیل دیگر این موسسه هم آمده بود که چین و روسیه هرگز از تحریمهای سخت علیه برنامه هسته ای ایران حمایت نخواهند کرد و البته آمریکا نگران تبدیل ایران به قدرت برتر منطقه خاورمیانه است.

انستیتو بروکینگز( Brookings): درنشستی که دراین موسسه مطالعاتی آمریکا برگزارشد،برخی ازتحلیلگران و کارشناسان  گفتند که واشنگتن می تواند مشوق های بیشتری را به ایران پیشنهاد دهد و پاسخ چین و روسیه به برنامه هسته ای ایران به منافع آنها بستگی دارد. این موسسه در تحلیل دیگری با اعتراف به دلایل قانع کننده ایران برای ادامه برنامه هسته ای خود اینگونه ابراز عقیده کرد که با توجه به این امر بسته بزرگتری باید به ایران پیشنهاد شود.

موسسه مطالعاتی PINR : این مرکز مطالعاتی هم با اعتراف به اینکه هر گونه اقدام تحریک آمیز علیه ایران شکاف جدیدی را در دوسوی آتلانتیک ایجاد خواهد کرد، اعلام کرد که در صورت انتخاب گزینه زور از سوی آمریکا علیه برنامه هسته ای ایران بعید است که پاریس با واشنگتن همراه شود. 

شورای روابط خارجی آمریکا (cfr) : این موسسه اعتراف کرد که گزینه های تحریک آمیز بر ضد برنامه هسته ای ایران مردم این کشور را متحدتر می کند و البته در بین گروههای سیاسی آمریکا در چگونگی برخورد با برنامه هسته ای ایران اختلافاتی وجود دارد.تحلیل دیگر این شورا هم این بود که غرب برای متوقف کردن برنامه هسته ای ایران به طور همزمان از تحریم و گفتگو استفاده کند. 

انستیتو کاتو(Cato Institute): با اعتراف به نتایج زیان بار هر گونه اقدام تحریک آمیز علیه برنامه هسته ای ایران و با اشاره به فرهنگ کهن ایران پیشنهاد داد که واشنگتن یک " معامله بزرگ" را به ایران ارائه دهد.

مرکز مطالعات استراتژیک و بین الملل (CSIS ) : اعتراف کرد که حل مسائل پیش روی آمریکا و جهان بدون ایفای نقش ایران امکان پذیر نیست و همچنین اروپایی ها در برنامه هسته ای ایران در حال رسیدن به بن بست هستند. 

موسسه صلح کارنگی (Carnegie Endowment For International Peace): کارشناس برجسته این موسسه گفت که اقدام نظامی واشنگتن بر ضد برنامه هسته ای تهران به نفع آن نیست و ایران قدرتمندترین کشور خاورمیانه است.

به گزارش مهر، با نگاهی به راهکارهای موسسات مطالعاتی غرب می توان دریافت که اکثر آنها به قدرت روزافزون ایران در منطقه باور دارند و هر گونه اقدام تحریک آمیز را رد ، راهکارهای مسالمت آمیز را تایید و گزینه هایی از جمله اقدام نظامی را در ردیف آخرین گزینه ها قرار می دهند.

کشورهای اروپایی به منظور جلب نظر روسیه اصلاحاتی را در پیش نویس خود ارائه کردند که در آن ممنوعیت سفر را به طور زیرکانه ای با اطلاق "ممنوعیت سفر داوطلبانه" به کار برده است .این متن توافقی توسط کشورهای آلمان ، فرانسه و انگلیس تدوین و پس از چندین دور چانه زنی درروز چهارشنبه ( 29 آذرماه) درمیان نمایند گان گروه 1+5 (پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل وآلمان ) ارائه شد.

همچنین، با وجود ادعاهای آمریکا و ابراز امیدواری آن نسبت به رای گیری درباره پیش نویس قطعنامه تحریمها علیه ایران تا پیش از کریسمس، اما اختلافات بین اعضای دائم شورای امنیت تا آخرین روزهای پائیز 85 همچنان به قوت خود باقی بود.