راه فرهنگی با ابزار غیرفرهنگی گشوده نمی شود

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر رضا داوری اردکانی عصر امروز در نشست همایش ملی مهندسی فرهنگی درباره مفهوم‌شناسی و ابعاد مهندسی فرهنگی گفت: "همه ما درک شهودی از فرهنگ داریم و در تعریف فرهنگ هم می‌توانیم چیزی بگوییم. 500 تا 600 تعریف از فرهنگ ارائه شده که این مسئله دلیل بر اختلاف گویندگان نیست. هر کس فرهنگ را به چند زبان تعریف می‌کند. ما در فیزیک از چیزی حرف می‌زنیم که در حد فهم ماست و بر آن احاطه علمی داریم، اما در فرهنگ چنین احاطه‌ای نداریم، بلکه فرهنگ بر ما احاطه دارد."

رئیس فرهنگستان علوم در ادامه افزود: "ما با فرهنگ خیلی از مسائل را می‌فهیم، می‌بینیم و بیان می‌کنیم. ما بدون فرهنگ نمی‌دانیم چه هستیم. انسان منقطع از فرهنگ نیست. فهم ما تابعی از فرهنگ ماست. ما در دوره جدید جهان را به گونه‌ای دیگر می‌بینیم و درک می‌کنیم. به همین دلیل نمی‌توانیم فرهنگ را در برابر خود بگذاریم و حدود آن را مشخص کنیم."

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: "فرهنگ امری حسی است. ما آداب و رسوم، زبان، شعر، ادبیات و افکار را با عنوان فرهنگ می‌آوریم. مهندسی فرهنگی کاری ظریف و دشوار است. بنابراین باید با احتیاط به سمت آن رفت. البته این دعوت به احتیاط به معنی ترساندن نیست. فرهنگ در همه تاثیرگذار است. فرهنگ شرق و غرب بر هم تاثیر گذاشته است. ما از علم یونان تاثیر پذیرفتیم و بر آن تاثیر گذاشتیم."

وی در ادامه این همایش عنوان کرد: "فرهنگ غرب یک امر دیگر است که ما کمتر به آن توجه می‌کنیم و اینکه چه حادثه‌ای در آن اتفاق افتاده است. از سوی دیگر تهاجم فرهنگی یعنی اینکه فرهنگ‌ها را نابود می‌کند. چرا که برخی کشورها که 150 ساال در راه علم قدم برداشتند، اما به گرد پیشرفت نرسیده‌اند به این دلیل است که فرهنگ را از ریشه قطع کردند."

این استاد دانشگاه در پایان گفت : "اولین قدم مهندسی فرهنگی تذکر است و اولین قدم که از پندار عقب افتادن خارج شویم این است که به خودمان نگاه کنیم. فرهنگ جامعه را هماهنگ می‌کند. وقتی اختلال باشد، جامعه نیز ناهماهنگ می‌شود. وقتی فرهنگ ناتوان می‌شود، جامعه ضعیف می‌شود و گرفتاری پیدا می‌کند. در انس با فرهنگ راه گشوده می‌شود. راه را باید از طریق خودش پیدا کرد. راه فرهنگی را نمی‌توان با وسائل غیرفرهنگی گشود. باید حساس بود. با آداب و رسوم مردم نمی‌توان بازی کرد."

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از فرهنگ‌پژوهی به عنوان فرایندی نام برد که باید در خدمت مهندسی فرهنگی قرار بگیرد.

حجت‌الاسلام رشاد در ادامه همایش ملی مهندسی فرهنگی که در سالن همایش‌های صدا و سیما جریان دارد، گفت : "شناخت مهندسی فرهنگی در گرو شناخت فرهنگ است. انسان به فرهنگ پیوند خورده و فلسفه فرهنگ از جمله فلسفه‌های مضاعف و نوعی مطالعه فلسفه‌ای است که احکام کلی خاص را بررسی می‌کند و با فلسفه مطلق متفاوت است."

وی ادامه داد: "فرهنگ یک پدیده است و مطالعه فرانگر و عقلانی آن ناظر بر احکام فلسفه و فرهنگ است. علم فرهنگ غیر از فلسفه فرهنگ است. علم جزئی‌نگر است. فرهنگ‌پژوهی به دو دسته فلسفه فرهنگ و علم فرهنگ تقسیم می‌شود. فلسفه فرهنگ به روش‌شناسی فرهنگ پژوهی می‌پردازد، اما علم فرهنگ این طور نیست."

رشاد خاطرنشان کرد: "سرشت‌شناسی بر عهده فرهنگ است. احکام سرشت کلی فرهنگ که از آنها همواره پیروی می‌کند به عهده فلسفه است. فرهنگ مرکب است نه بسیط. هر چه مناسبت‌های بشری توسعه پیدا می‌کند، امکانات ارتباطی بیشتر و گسترده‌تر می شود و طبعاً اجزاء فرهنگ هم بیشتر می‌شود. فرهنگ چون روح در جامعه ما جاری است. فرهنگ از لایه‌های مختلف تشکیل شده و سطوح مختلفی دارد. فرهنگ قانونمند است و ما باید قوانین حاکم بر آن را  بشناسیم."

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه فرهنگ متوقف نمی‌شود، گفت: "ما باید از فرهنگ‌پژوهی استفاده کنیم و فرهنگ‌پژوهی باید در خدمت مهندسی فرهنگی قرار بگیرد. در این صورت است که مهندسی فرهنگی رخ می‌دهد. مهندسی فرهنگی باید در همه دانشگاهها و حوزه‌ها باشد."