به گزارش خبرنگار پارلمانی مهر، منوچهر متکی برای پاسخ به سئوال اکبر اعلمی نماینده تبریز در مورد نسبت مواضع اخیر رئیس جمهوری با سیاست خارجی وامنیت ملی ، و همچنین اقدامات انجام شده در مورد تدوین حکم امنیت ملی ( طرح جامع امنیت ملی ) در نشست علنی روز سه شنبه مجلس حضور یافت ، اعلمی نماینده تبریز با طرح سئوال خود گفت : اغراق نیست اگر بگوییم مهمترین مقوله ای که هم اکنون در سیاست و روابط بین الملل ذهن کارشناسان و بازیگران سیاسی را به خود مشغول کرده ، یافتن راه حلی برای کاهش مخاصمات ، اجتناب از جنگ و تسهیل شرایط برای همکاری میان ملل و دول مختلف است .
وی افزود : این راه حل هرچه که باشد بدون اسراف و توجه به قوانین بازی رایج در صحنه بین الملل به نتیجه نخواهد رسید . این نماینده مجلس تاکید کرد : در دنیایی زندگی می کنیم که در آن بازی نابرابری در جریان است و همچنین با داورانی مواجه هستیم که بی طرفی را نقض و به نفع کشورهایی سوت می زنند که از قدرت برتر برخوردارند .
اعلمی یادآور شد : هنر دیپلماسی ایران باید معطوف به کشف و ساماندهی مدل و قواعدی باشد که از این رهگذر و با رعایت این مدل ها و قواعد امنیت و رفاه ملی و رشد و توسعه همه جانبه کشور تامین شود .
وی اظهار داشت : از آنجاییکه ما در بازی نابرابر قرار داریم ، کشورهای قدرتمند هسته ای بویژه آمریکا هیچگونه الزامی برای رعایت قواعد بازی ندارند . ما ناگزیریم این قواعد را رعایت کنیم و مانع از کیش و مات شدن کشورمان در جهان شویم . در این میان قدرت مهمترین عنصر تعیین کننده حوزه برد وباخت در قواعد بازی به شمار می رود .
نماینده تبریز همچنین گفت : بین قواعد بازی و قدرت رابطه مستقیمی وجود دارد ، هنر دیپلماسی ایران باید معطوف به استفاده حداکثری از حداقل ظرفیت ها جهت تامین منافع ملی باشد . نظر به کمیت و کیفیت مولفه های اقتدار ملی ، دیپلماسی ایران باید ناظر بر حفظ حقوق و حق حاکمیت ملی واجرا و تصمیم آن باشد . اعلمی ادامه داد : همچنین باید معطوف به بازدارندگی و جلوگیری از وقوع بحران و تنش در روابط با جامعه بین المللی باشد. قدرت بازدارندگی ما تابعی از عوامل مختلف است.
این نماینده مجلس تاکید کرد : چنانچه دیپلماسی سلیقه ای و بر اساس خواسته ها و امیال یک یا چند فرد خاصی درکشور باشد چه بسا امنیت ملی به مخاطره افتد . امنیت ملی در رشد و توسعه کشور نقش و اهمیت حیاتی دارد . وی یاد آور شد : در ماده 25 قانون برنامه چهارم توسعه ، دولت ملزم به استفاده از ظرفیت های موجود برای تهیه طرح جامع امنیت ملی شده است .
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی افزود : سازمان ملل و بعضی از نهادهای بین المللی تا حدودی تحت سیطره آمریکا قرار دارند بدلیل استفاده ابزاری آمریکا از شورای امنیت ، این نهاد قطعنامه تبعیض آمیز و ناعادلانه ای علیه ایران صادر کرد . شکی وجود ندارد در اینکه تهدیدات خارجی به مثابه کاتالیزور عمل می کند که اختلافات داخلی را به وحدت و انسجام ملی متبدل می کند .
اعلمی یادآور شد : به همین دلیل است که خللی در اراده ملت در دفاع از حق حاکمیت ملی و حقوق هسته ای ایران ایجاد نشده و ملت ایران فارغ از گرایشات سیاسی به صورت منسجم و در مقام استیفای حقوق خود هستند ، تردیدی نیست . اما نباید نادیده گرفت که ملت ایران با گذشت نزدیک به سه دهه پس از انقلاب استحقاق برخورداری از رفاه و آرامش را داراست .
وی تاکید کرد : وظیفه اصلی ما به عنوان حاکمیت است که کشور را از جا زدن در مرحله امنیت برهانیم و آن را به سمت رشد و توسعه ، سازندگی و عدالت سوق دهیم . وی افزود : تحقق این امر مستلزم استفاده صحیح از ظرفیت ها و هنر دیپلماسی است .
اعلمی یاد آور شد : از آنجا که هنر دیپلماسی آمریکا در رابطه با ایران معطوف به یافتن بهانه ای برای فراهم کردن اجماع علیه ایران بوده و تهدید این کشور علیه سایر کشورها را برجسته کند ، حتی در منطقه ما دکترین هنر دیپلماسی خود را معطوف به تحمیل قدرت به اجماع کرده و تلاش شده توزیع هزینه های چالش با ایران را در سطح دنیا بین نظام بین الملل از جمله منطقه انجام دهد .
نماینده تبریز ادامه داد : برای برون رفت از چنین شرایطی مقابله با هنر دیپلماسی آمریکا علیه ایران اعمال می شود ، دکترین ایران باید معطوف به تبدیل تهدیدها به فرصت ها و ندادن بهانه به کشورهای متخاصم و شکستن مجامع بین المللی علیه ایران باشد . اعلمی یاد آور شد : ظهور چنین هنری در گرو تدوین طرح جامع امنیت ملی و راهبرد خارجی است .
وی با تاکید بر ضرورت اجتناب از اتخاذ هر گونه سیاست خارجی تداخلی انفعالی بر لزوم ازتقاء و توان بازدارندگی در برابر تهدیدها و حفاظت از منابع حیاتی کشور مستند به مواد 1 و 2 وظایف وزارت امور خارجه تاکید کرد. این نماینده مجلس همچنین از وزیر امورخارجه سئوال کرد : آیا متناسب با ظرفیت جمهوری اسلامی ایران طرح جامع امنیت ملی و راهبرد سیاست خارجی تهیه شده ، مبانی و مختصات این طرح و رویکرد و راهبرد سیاست خارجی و نسبت آن با امنیت ملی چیست ؟ رویکرد این وزارتخانه نسبت به گرایش های موثر در امنیت ملی چیست در جهت تقویت مولفه های سیاست خارجی معطوف به امنیت ملی چه تمهیداتی در نظر گرفته شده است وی همچنین گفت : اساسا وزارت امور خارجه مقتضیات امنیت ملی را در چه می بیند ، نسبت آن با سیاست خارجی چیست ؟ در چارچوب حفظ و توسعه منافع ملی و همچنین در جهت پیشبرد اهداف سیاست خارجی کشور چه اقدامی برای هماهنگی با بخش های مختلف انجام شده است ؟: مواضع اتخاذ اخیر رئیس جمهوری و خصوصا مواضع وی در یک سال و نیم پس از احراز کرسی ریاست جمهوری چه نسبتی با سیاست خارجی و امنیت ملی دارد . نقش وزارت امور خارجه در اتخاذ مواضعی که با واکنش های منفی و تند بعضی از کشورها و سازمانهای بین المللی مواجه شده، چه منافعی را برای ایران بدنبال دارد .
متکی بخش نخست پاسخ خود را به تشریح اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با توجه به جهت گیری های اصولی دولت نهم در دو بخش تبیین علمی و مصادیق علمی اختصاص داد .
وزیر امور خارجه که پاسخ به سئوال اعلمی را از روی نوشته ها می خواند، گفت : در تبیین علمی ودقیق اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران توجه به دو دسته عوامل ساختاری و موقعیتی ضروری است . وی ادامه داد : عوامل ساختاری به عنوان مولفه هایی که فارغ از تغییرات زمانی همواره ثابت بوده و تاثیرات پایدار بر هر گونه فرمول بندی کلان سیاست خارجی ایران دارد . وزیر امور خارجه از جمله این موارد را موقعیت منحصر به فرد جغرافیایی ، ژئوپولتیک ایران ، تاریخ ، تمدن و هویت اسلامی ایرانی و ترکیب بندی های قومی ، جمعیتی بیان کرد .
متکی ادامه داد : در قسمت دیگر ، گروهی دیگر از عوامل وجود دارد که اصطلاحا از آنها به عنوان " موقعیتی " نام برده می شود و شامل مولفه هایی هستند که مبتنی بر مقتضیات زمانی و محیطی تغییر کرده و تاثیرات مقطعی و متفاوتی برتصمیم گیریهای سیاسی دارند . وی تصریح کرد : در این حوزه و با توجه به موضوع جدای از پدیده بزرگترین انقلاب قرن ( انقلاب اسلامی ) که ارزشها و معیارهای خاصی را به فرمول بندی های حیات سیاسی ایران وارد کرد و دو سرفصل اساسی است . وزیر امور خارجه افزود : هم اکنون سیاست بین الملل در وضعیتی قرار گرفته که این حوزه و ساختار نظام بین المل و تحول در منطقه با یک ارتباط جدی و عمیق درونی در حال تاثیر و تاثر از یکدیگر است ، نمی توان در بررسی سیاست خارجی کشور تحولات نظام جهانی را مورد ملاحظه جدی قرار ندهد .
متکی تصریح کرد : ساختار نظام جهانی پس از فروپاشی نظام بین الملل دو قطبی همچنان در مرحله گذر ، بی ثباتی ، نوعی از عدم استقرار ودر مجموع سیاسی قرار دارد . وی یاد آور شد : در این میان مهمترین ویژگی این نظام را که باعث هرج و مرج اخلاقی و رفتاری در مقیاس گسترده شده ، نبود اصل یا اصول سیستماتیک است که به عنوان محور رفتار جمعی در سطح جهانی پذیرفته شده باشد . وزیر امور خارجه یاد آور شد : واقعیت ها و نبود قدرتهای رقیب حداقل در بعد سخت افزایش بعضی قدرتهای خاص بویژه آمریکا سعی در تبدیل ساختار نظام بین الملل به یک نظام سلسله مراتبی - متصلب و تک قطبی که متضمن حداکثر منافع و سود برای آنها باشد ، را دارد .
وزیر امور خارجه یاد آور شد : این مسئله بدلیل آنکه با تکثرذاتی سیاست بین الملل همخوانی نداشته و نوعی از دیکتاتوری جهانی را ایجاد می کند ، موجب شده که ساختار نظام بین الملل به سمت یک تبغیض نهادینه شده ، غیرمنصفانه و در تقابل با اصول اولیه و شناخته شده عدالت و در تقابل با منافع دولت های مستقل و آزاد پیش برود . متکی تاکید کرد : تلاش می شود که برخی کشورها را به مثابه شهروند درجه 2 حساب کنند .
وی افزود : روابط بین کشورها باید بر اساس حق و تکلیف باشد ، اگر جمهوری اسلامی ایران بدلیل پذیرش معاهدات بین المللی برای خود تکلیف ایجاد می کند ، متقابلا از حق خود که همان معاهدات تعریف می کنند ، چشم پوشی نخواهد کرد . وزیر امور خارجه یاد آور شد : دقیقا در اینجا تعارض اصلی پیش می آید . برخی قدرتهای بزرگ مایل هستند در سطح بین المللی با برخی کشورها به صورت شهروند درجه 2 برخورد کنند ، چیزی که هرگز مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران نیست .
متکی ادامه داد : منطقه حساس خاورمیانه نیز متاثر از این فضای تحمیلی رویکرد یکجانبه قدرتهای فرامنطقه ای و نیز بدلیل به هم پیوستگی عمیقی که از لحاظ ساختاری و موضوعی با نظام جهانی دارد دچار یک نوع سردرگمی گفتمانی و پارادایمی شود . وزیر امور خارجه تاکید کرد : منطقه خاورمیانه در وضعیتی قرار گرفته که در حال تبدیل شدن به یک وضعیت هشدارآمیز "جنگ دائمی" است .
متکی افزود : این امر در راستای منافع برخی قدرتها تعریف می شود که امروزه برخی از آنها با ابراز وجد و اعمال مهندسی خاص سیاسی و اجتماعی و به منظور تامین منافع نامشروع خود از بروز جنگ های مذهبی و پیوسته مانند جنگ های 30 ساله اروپا در خاورمیانه صحبت می کنند که علاوه بر خونریزی درازمدت یک نتیجه نهایی آن تجزیه کشورهای منطقه بدنبال جنگ داخلی است .
وی طرح چنین مباحثی چه سیاست و یا پیش بینی علمی ، چیزی جز تلاش شبانه روزی برای پیشگیری آن بر نمی تابد . وزیر امور خارجه یاد آور شد : جمهوری اسلامی ایران با در پیش گرفتن سیاستی فعال - غیر منفعالانه برای این معضلات پاسخ های متناسبی را در عمل و نظر ارایه کرده است . متکی تاکید کرد : این موارد ، تهدیدات و آسیب پذیری را برای ایران ایجاد می کند که پاسخ دقیق و مناسب از سوی حاکمیت نظام بویژه دستگاه و نهادهای مرتبط با سیاست خارجی را می طلبد .
وی در سخنان خود به نسبت امنیت ملی با سیاست خارجی جمهوری اسلامی پرداخت .
وزیر امور خارجه گفت : در تحلیل امنیت ملی ایران لازم است علاوه بر سطح منطقه ای که در تعامل جدی با نظام بین الملل است ، ویژگی های منحصر به فرد کشور مورد ملاحظه جدی قرار گیرد . متکی ادامه داد : در حالی که اکثر کشورها بر اساس قدرت منافع و نهاد مسایل امنیتی را تبیین می کنند برای کشوری مثل ایران ، ایده دارای اهمیت جدی است . چرا که از نظر ما ایده خود عامل تکوین عوامل سه گانه است . این ایده شامل دین ، ایدئولوژی و هویت است . وی تصریح کرد : از این زاویه می توان جمهوری اسلامی ایران را منحصر به فرد دانست ، هنجاز هویتی در واقع یک راه برون رفت از معمای امنیتی است که اکثر کشورها با آن روبرو هستند . بر این مبنا ایران هنجار مصالحه و همکاری را به جای رابطه قدرت که خود عامل بی عدالتی در سیاست بین الملل است قرار می دهد . ما این نگاه را تنها راه مقابله با گفتمان امنیتی سلطه جویانه می دانیم .
وزیر امور خارجه افزود : گفتمان قدرت که امروز حاکم است چیزی جز جنگ رابه همراه ندارد . لازم است گفتمان دیگری درجهان حاکم شود . متکی یاد آور شد : ارتباطات می تواند جایگزین قدرت شود . اساس جنگ این است که دولت ها نسبت به نیات همدیگر بدبین هستند . وی تصریح کرد : جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد الگوهای دوستی و دشمنی نباید بر اساس توزیع قدرت ( قدرت نظامی ) باشد . وزیر امور خارجه یاد آور شد : در مواردی بجای امنیتی کردن موضوعات باید در اندیشه امنیت زدایی بود . متکی همچنین گفت : قدرتهای سلطه گر تلاش دارند مسایلی مثل پیشرفت در زمینه هسته ای را که راهی برای توسعه کشورها است ، امنیتی تلقی کنند . مقابله با این کار نمونه روشنی از مفهوم امنیت زدایی است . وی یاد آور شد : شاید در دنیا چند کشور را بیشتر نتوان نام برد که بدلایل ماهیتی تفکیک حوزه امنیت ملی از حوزه های دیگر آنها بویژه سیاست خارجی ممکن نیست .
به گزارش خبرنگار پارلمانی مهر، اعلمی نماینده تبریز در بخش دوم طرح سئوال خود خطاب به وزیر خارجه گفت : از قرائت بیانیه آقای وزیر تشکر می کنم . این بیانیه متضمن پاسخ به سئوال من نبود ، گوهر اصلی سئوال این بود که آیا شما طرح جامع امنیت ملی و راهبرد سیاست خارجی را تهیه کرده اید .وی ادامه داد : اساسا مولفه های امنیت ملی ما چه نسبتی با مولفه های سیاست خارجی دارد ؟ این نماینده مجلس همچنین گفت : دیپلماسی را با واقعیات باید تنظیم کرد ، آیا ما برای استفاده ازاین ظرفیت مدل خاصی را تهیه کرده ایم ، اگر انجام شده ، چرا مجلس در جریان نیست .
وی یاد آور شد : ایران فاقد راهبرد مدرن در سیاست خارجی است ، مواضع شخصی رئیس جمهور را با مواضع نظام پیوند گره زده ایم . در حالیکه در مدل اشخاص تصمیم گیری نمی کنند ، اجازه داده نمی شود که اعمال سلیقه صورت گیرد خصوصا دررابطه با سیاست خارجی که ارتباط تنگاتنگی با امنیت ملی کشور دارد . این نماینده مجلس گفت : به همین دلیل فقدان راهبرد سیاست خارجی برخی غوغا سالاری ها و ماجراجویی ها که توسط رئیس دولت صورت می گیرد ، هیچ نسبتی با مولفه های سیاست خارجی ایران ندارد .
اعلمی تصریح کرد : موضع نظام در قبال فلسطین این بوده که هر فلسطینی یک رای ، اگر مدلی داشتیم در رابطه با راهبرد سیاست خارجی چه ضرورتی دارد که در شرایط فعلی بحث هولوکاست را مطرح کنیم که مربوط به 60 سال گذشته است . آیا از برگزاری همایش هولوکاست آنهم به صورت رسمی و توسط وزارت امور خارجه با حضور رئیس جمهور که همین بهانه ای به طرف مقابل بدهد.
اعلمی افزود : چه ضرورتی دارد از بعضی تدابیر استفاده کنیم تعابیری که مثلا قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را به عنوان کاغذ پاره تلقی کنیم . وی ادامه داد : شورای امنیت ناعادلانه و تبعیض آمیز نسبت به ایران برخورد کرده ، اینها بهانه و مستمسک لازم را به آمریکا می دهد تا بتواند خواسته خودش را که در واقع ایجاد نوعی احجاج جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از استیفای حقوق قانونی خودش را به منصه ظهور برساند. این عضو کمیسیون امنیت ملی وسیاست خارجی یاد آور شد : اگر واقعا سیاست خارجی ما مبنی بر مدلها و راهبرد سیاست خارجی تنظیم شده ، باید در همین چارچوب پیش رویم و به هیچ وجه بهانه ای به دشمن و مخالفان خود ندهیم که حق و حقوق جمهوری اسلامی و ملت ایران را به واسطه بعضی ازعملکردها و موضع گیری های نادرست تضییع کنند .
وزیر امور خارجه نیز در بخش دوم پاسخ خود گفت : سیاست خارجی دولت نهم ملهم از اصول مسلم قانون اساسی مبنی بر طراحی سیاست خارجی بر اساس نفی هر گونه سلطه جویی و سلطه پذیری ، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور و عدم تعهد در برابر قدرتهای سلطه گر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیر محارب نیز در راستای عمل به سند چشم انداز 20 ساله بویژه در زمینه ارتقای جایگاه منطقه ای جمهوری اسلامی ایران است .
متکی افزود : همچنین دولت نهم در سیاست خارجی جهت بهره برداری حداکثر از ظرفیت های موجود در نظام اعم از سخت افزاری و نرم افزاری در راستای پاسخ به تهدیدات و تبدیل چالش ها به فرصت ها اقدام به پی ریزی یک سلسله اقدامات و سیاست ها در چارچوب اصول بنیادین " عزت ، حکمت و مصلحت " و بهره مند از رهیافت کلی تر و فعال و خلاق کرده است .
وزیر امور خارجه افزود : در این راستا در چارچوب بحث های گفتمان و در راستای ارایه و زمینه های قابل قبول در سطح جهانی برای تنظیم اصول ساختاری نظام بین المللی که متضمن منافع تمامی کشورها باشد ، رئیس جمهوری بدرستی اصل عدالت میان ملل را در فقدان اصل سیستماتیک پذیرفته شده در سطح جهان به عنوان اصل " مقومی " که می تواند هرج و مرج اخلاقی و رفتاری و نیز تبغیضات گسترده و نهادینه شده موجود در نظام بین الملل را مرتفع کند ، پیشنهادی را مطرح کرد .
وی افزود : این پیشنهاد بدلایل ارزشی منطبق بر باورهای ما بوده و بخوبی می تواند مبنای نظر و عمل قرار گیرد . وی در بحث راهبردهای کلان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران گفت : ضمن بهره بردن از تمامی سیاست های اصولی و اعتقاد به کارایی برنامه ها در ظرف زمانی خود و به منظور گام به پیش با فراتر رفتن از سیاست هایی مانند تنش زدایی به " اعتماد سازی متقابل " روی آورده است .
وزیر امور خارجه یاد آور شد : اما در عین حال با ارایه ابتکارات جدید نظام را از قرار گرفتن در جایگاه صرف دفاعی خارج کرده است . اکنون این ایران اسلامی است که با عزت ، قدرتهای سلطه جو را مورد بازخواست و پرسش قرار می دهد . متکی یاد آور شد : ایران ضمن دعوت همگان به هم اندیشی و صلح در سطح جهانی ازحقوق حقه خود نمی گذرد . در این راستا ابتکاراتی چون نامه رئیس جمهوری به سران برخی از کشورهای جهان قرار دارد .
وزیر امور خارجه تاکید کرد : جمهوری اسلامی ایران با توجه به واقعیت های موجود و به منظور تنوع بخشی اصولی به حوزه های همکاری ، تقلیل وابستگی های مصنوعی و محدود کردن آسیب پذیری ونیز بهره جستن از ظرفیت های دست نخورده موجود ضمن رعایت اصول دیپلماسی و حفظ روابط دیرینه خود با کشورهای اروپایی بر اساس اصل احترام متقابل استراتژی نگاه به شرق را پیگیری کرده است .
متکی که پاسخ به سئوال اعلمی را از روی نوشته ها می خواند، درباره سیاست ایران در خصوص مسئله رژیم غاصب صهیونیستی گفت : سیاست جمهوری اسلامی ایران در این خصوص در تداوم اصولی غرب ، عدم برخورد انفعالی به این تهدید فزاینده به عنوان رژیمی که ماهیتا منبع تشخیص و ناآرامی است ، می باشد . وی در بحث هولوکاست نیز گفت : در این بحث سخن از انکار یا اثبات یک حادثه تاریخی ، مناقشه بر تعداد کشته شدگان در جنگ جهانی دوم نیست .طرح یک سئوال اساسی است که تاکنون در پاسخ به آن مانده اند . سئوال اساسی این است که اگر کشورهای اروپایی چنین جنایتی را در جنگ جهانی مرتکب شدند و دهها میلیون از یهودیان کشته شدند .
منوچهر متکی سئوال کرد : چرا باید ملت دیگر ، در سرزمینی دیگر تاوان آن را بپردازند . چرا جهان اسلام باید تاوان آن را بپردازد . این دقیقا یک سئوال منطقی است . وزیر امور خارجه گفت : جمهوری اسلامی ایران با آگاهی از ظرفیت های خود متعهد است به عنوان دولت مسئول به وظایف خود در سطح بین الملل عمل کند . وی تصریح کرد : ایران از معدود کشورهایی است که بدلیل هجمه برخی قدرتهای فرامنطقه ای ، ژئویولتیک خاص و محیط پیرامونی شدیدا امنیتی و بحران زده خود به صورت راهبردی نمی تواند الزامات و ملاحظات امنیت ملی خود را در تدوین سیاست های کلان بویژه در حوزه سیاست خارجی نادیده بگیرد .
نظر شما