به گزارش خبرنگار مهر، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، مدیر عامل بنیاد امامت در دومین روز از مدرسه زمستانی فلسفه اسلامی به تبیین موضوع «وجود ذهنی و چالش‌های معرفت‌شناسی در فلسفه اسلامی» پرداخت و گفت: وجود ذهنی در فلسفه از یک تبیین برای مسأله معرفت و برای پاسخ به شبهه سوفسطایی و بنانهادن معرفت بر اساس یقینِ معرفت شناختی آغاز شده است. بالطبع اگر وجودِ ذهنی نتواند خود را از اشکالات برهاند، مساله معرفت را دچار چالش می‌کند. مشکل اساس هم در علم حصولی است.
وی در ادامه توضیح داد: دو اصطلاح در طولِ هم برای وجود ذهنی مطرح شده است: الف) وجود ذهنی در مقابل وجود خارجی که این اصطلاح وقتی است که فیلسوفان آن را در مقابلِ نظریه فخر رازی یعنی قول به اضافه مطرح می‌کنند. ب) وجود ذهنی به معنای تناظرِ یک به یکِ آن با خارج؛ این معنای حداکثری از وجود ذهنی است که آن را در مقابلِ قولِ به شبح مطرح می‌کنند. خب در ما نحن فیه مهم اثباتِ معنای دوم است تا بتوانند مساله معرفت را مطرح کنند و تا آنجا که من می‌دانم ادله فیلسوفان ناظر به اثباتِ معنای اول یعنی وجود واسطه در علم به خارج است و این برای تبیین مساله معرفت کافی نیست.
حجت الاسلام و المسلمین سبحانی اذعان داشت: اگر وجود ذهنی به معنای دوم حل نشود، اساساً پروژه علم را با مشکل مواجهه می‌کند؛ چه اینکه بحث از مطابقت با واقع حل نمی‌شود و مساله تطابق حل نمی‌شود.
وی سپس بیان داشت: خصوصاً اینکه اگر بر اساس اصالت وجود گفتیم که هویت ماهیت در خارج بالعرض است، تمامِ پروژه وجود ذهنی فرو می‌ریزد؛ چه اینکه مساله تطابق با مشکل مواجه می‌شود و هیچ کدام از راه حل‌های سه گانه یعنی توسّل به حمل اولی ذاتی و شایع صناعی، و تمسّک به نظریه وجود ظلّی، و نیز دیدگاه مبتنی بر وجودِ برترِ ماهیت مشکل را حل نمی‌کند.
نظر شما