خبرگزاری مهر - گروه استانها: شب چهارشنبه آخر سال که می‌شود به جای پاسداشت و نکوداشت یکی از زیباترین رسوم تاریخی، اوضاع به گونه‌ای پیش می‌رود که شاهد کشته و مجروح شدن ده‌ها تن از همشهریان در سراسر استان می‌شویم و امروز وقتی سخن از چهارشنبه سوری به زبان می‌آید، به فکر چهارشنبه سوزی می‌افتیم و ترس بر ما مستولی می‌شود.
شب چهارشنبه آخر سال که فرا می‌رسد، بیشتر مردم از ترس حملات نارنجکی و ترقه‌های دست ساز با دود و صدای مهیب، به منازل پناه می‌برند و بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی و خصوصی برای بازگشت سریع کارکنان خود برنامه‌ریزی می‌کنند.
شاید اگر مردم با آئین چهارشنبه سوری واقعی آشنایی کافی داشتند هیچگاه نه خود و نه به کس دیگری اجازه نمی‌دادند که چنین اتفاقات و حوادثی در این شب زیبا و خاطره انگیز رقم بخورد.
کردستانی‌ها به عنوان ساکنان یکی از کهن‌ترین سرزمین‌های جهان، در هزارتوی فرهنگ و تمدن پیشتاز بوده و در طول تاریخ مراسم و جشن‌های باستانی متفاوتی را به پا داشته‌اند و یکی از این مراسم باستانی، جشنی است که با نزدیک شدن به آخر سال حال و هوایش به خوبی حس می‌شود و در مراسم بدرقه زمستان و به استقبال بهار رفتن، حضوری دیرینه دارد.
نامش چهارشنبه سوری است و در آخرین سه شنبه سال، با آغوشی پر از نور و شادی به میان مردم می‌آید تا رنگی تازه به شب‌های آخر سال شأن بپاشد. هوا تاریک می‌شود، اما شعله‌های آتش در هر کوی و برزن لشگری از نور را راه می‌اندازند تا سیاهی را شکست دهند و مردم از روی آتش می‌پرند و می‌خندند و زیر لب به هنگام پرش می‌خوانند: «زردی من از تو، سرخی تو از من»
چهارشنبه سوری نام جشنی است کهنه و دیرین که از دیرباز طی مراسم باشکوهی برگزار می‌شود و آن را با نام‌های جشن چهارشنبه پایان سال و شب چهارشنبه سرخ نیز می‌شناسند. این جشن به هنگام غروب آخرین سه شنبه سال آغاز می‌شود و تا پاسی از شب ادامه دارد.
گفته می‌شود زمانی که زرتشت، با تنظیم حساب زمان و تاریخ، موفق به تدوین تقویم شد، مصادف با سالی بود که تحویل سال به سه شنبه می‌افتاد. نیمی از آن سه شنبه از سال قدیمی به شمار می‌آمد و از ظهر به بعد، سال جدید آغاز می‌شد. از آنجا که در آن زمان هم آغاز هر روز را از نیمه شب حساب می‌کردند، فردای سه شنبه را به عنوان نوروز اعلام کردند و شب پیش از آن را به جشن و سرور و آتش بازی پرداختند. سال‌ها گذشت و جشن گرفتن در آخرین سه شنبه سال بدون توجه به روز آغاز سال به صورت فرهنگی دیرینه در آمد و پاس داشته شد.
آئین‌های فراموش شده نوروز در کردستان
در آخرین ساعات روز، کم کم صدای جشن و هیاهو به گوش می‌رسد، آتش‌ها برپا می‌شوند و موجی از هیجان در شهر به راه می‌افتد، آسمان سیاه شب، روشن است و به لطف نورافشانی‌ها، گاهی به رنگ قرمز، سبز و یا زرد در می‌آید تا با آدمیان در شادی این جشن سهیم شود.
آتش بازی تنها قسمتی از این جشن پرماجراست و پس از اتمام آتش بازی خیابان‌ها خلوت می‌شود، مردم به خانه‌های شأن می‌روند و خود را برای قسمت دوم جشن یعنی در کنار یکدیگر بودن آماده می‌کنند.
در این میان سنتی کهن وجود دارد که در گذشته بخشی از مراسم آتش افروزی به شمار می‌آمده است ولی امروزه جایگاهی در میان مردم ندارد. در قدیم، مردم بر این اعتقاد بودند که خاکستر آتش چهارشنبه سوری شوم است. آنها خاکستر به جامانده را به کنار دیواری می‌ریختند و رسم بر این بود که اگر کسی خاکستر را بیرون ریخته باید در زند و کسی در درون خانه بپرسد: «کیست؟» و او جواب دهد: «منم» و سپس از او بپرسند: «از کجا آمده‌ای؟» و او جواب دهد: «از عروسی» بعد به او بگویند: «چه آورده‌ای؟» و او پاسخ دهد: «تندرستی».
سنت کوزه شکنی یکی دیگر از سنت‌های چهارشنبه سوری است که این سنت از آن دسته سنت‌های فراموش شده این جشن باستانی است. بعد از درست کردن آتش و پریدن از روی آن، مقداری نمک به دلیل شور چشمی، یک سکه به نشانه تنگ دستی و مقداری زغال به دلیل سیاه بختی در کوزه‌ای سفالی می‌اندازند. سپس هر یک از اعضای خانواده کوزه را یک بار دور سرش می‌چرخاند و نفر آخر کوزه را به بام خانه می‌برد و به کوچه می‌افکند و در همین حال می‌گوید: «درد و بلای خانه را ریختم تو کوچه و این گونه بدی و زشتی را از خانه خارج می‌کنند».
با وصف این همه رسم و سنت زیبا اما امروز دیگر در چهارشنبه سوری‌ها این مراسم‌ها را نمی‌بینیم و جای آنها شاهد انفجارهای مهیبی هستیم که گویی در میدان جنگ و خط مقدم مقابله با دشمنان قرار گرفته‌ایم.
شاید این نکته زیاد برای کسانی که علاقه به جشن و شادی دارند، مهم نباشد اما در این شب میلیاردها تومان پول ظرف تنها چند ساعت به آتش کشیده می‌شود و دود آن به آسمان می‌رود.
جدای از خسارات مالی که به دنبال چهارشنبه سوری به جا می‌ماند، متأسفانه در حداقل یک دهه اخیر سالیانه شاهد مرگ و زخمی شدن ده‌ها نفر از مردم به خصوص کودکان هستیم.
در استان کردستان نیز این جشن هر سال با حضور پرشور و نشاط مردم برگزار می‌شود و متأسفانه شاهد صدمات جبران ناپذیری به پیکره بسیاری از خانواده‌ها می‌شویم و کودکان بسیاری در این جشن دچار صدمه جانی می‌شوند.
۱۹۶ کردستانی در حوادث چهارشنبه سوری معلول و مصدوم شدند
کارشناس حوادث معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان در گفت و گو با خبرنگار مهر، در این رابطه گفت: در چهارشنبه سوری سال گذشته متأسفانه ۱۹۶ نفر از هم استانی‌های ما در اثر انفجار مواد محترقه و آتش‌زا دچار حادثه شدند.
شیرین هدایت کردستانی با بیان اینکه ۵۶ نفر از این تعداد را دانش آموزان تشکیل می‌دادند، اظهار داشت: ۸۳ درصد مصدومان حوادث چهارشنبه سوری مرد و ۱۷ درصد نیز زن بوده‌اند.
وی در ادامه افزود: در چهارشنبه سوری سال پیش از آن نیز ۲۲۶ نفر بر اثر انفجار مواد محترقه و آتش‌زا دچار مصدومیت، معلولیت و فوت شدند که با برنامه‌هایی که در راستای آگاه سازی میان مردم شکل گرفت در سال گذشته این رقم کاهش یافت و خوشبختانه فوتی نداشتیم.
کارشناس حوادث معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان ادامه داد: بر اساس پایش آمارهای موجود، بیشترین حوادث رخ داده در این جشن متأسفانه در نواحی منفصل شهری مانند نایسر و حاشیه شهرها رخ داده است.
هدایت کردستانی یادآور شد: با توجه به اینکه در این مناطق بیشتر از نارنجک‌های دست ساز استفاده می‌شود، متأسفانه بیشترین حوادث را نیز شاهد هستیم و امیدواریم امسال با توجه به برنامه‌های آگاه بخشی در مدارس و فرهنگ سازی دایی که در طول سال در رابطه با پیشگیری از حوادث چهارشنبه سوری انجام گرفته است، دیگر شاهد معلولیت و یا فوت کسی نباشیم.
مراسم چهارشنبه آخر سال باید توسط خود مردم مدیریت شود
فرمانده انتظامی استان کردستان نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر، رویکرد پلیس در تأمین امنیت مراسم چهارشنبه آخر سال را رویکرد امنیت محله محور عنوان کرد و گفت: خود مردم، مراسم چهارشنبه آخر سال را مدیریت کنند.
سردار علی آزادی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر برخی افراد سودجو، چهارشنبه آخر سال را از یک جشن سنتی به یک روز استرس‌زا و حادثه آفرین تبدیل کرده‌اند، اظهار داشت: نیروی انتظامی به عنوان متولی برقراری نظم و امنیت تمهیدات ویژه‌ای را در راستای تأمین نظم و امنیت مراسم چهارشنبه آخر سال و تعطیلات سال نو اندیشیده است.
وی با تاکید بر نقش بسیار مهم خانواده‌ها در راستای پیشگیری از حوادث چهارشنبه آخر سال، افزود: خانواده‌ها باید در شب چهارشنبه آخر سال در کنار فرزندان خود باشند و با هم در شادی هم شرکت کنند.
فرمانده انتظامی استان کردستان با بیان اینکه پلیس هیچگاه مخالف شادی مردم نبوده و در جشن و شادی مردم شریک است، ادامه داد: در همین راستا نیروی انتظامی اجازه نخواهد داد کسی مزاحم شادمانی و سرور مردم شود.
سردار آزادی انسداد معابر، میادین و خیابان‌ها و اعمال رفتار نامتعارف و پرخطر و ایراد خسارت به اموال مردم را خط قرمز پلیس دانست و یادآور شد: با مخلان نظم و امنیت مردم به شدت برخورد خواهد شد.
وی در پایان با اشاره به توصیه‌های پلیسی و راهکارهای کاهش بروز حوادث ناگوار چهارشنبه آخر سال، بیان کرد: رسوم و آئین اجتماعی نشانگر شخصیت و هویت فرهنگی افراد یک جامعه است، بنابراین لازم است مردم و دستگاه‌ها و نهادهای دولتی با جایگزین کردن آداب شاد و عاطفی، به احیا رسوم پاک خود اهتمام ورزند.
نظر شما