به گزارش خبرگزاری مهر، همایش گرامیداشت چهلمین سالگرد شهادت استاد مطهری با موضوع «جمهوری اسلامی؛ اگر مطهری بود …» به همت انجمن اندیشه و قلم و با همکاری پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، شنبه چهاردهم اردیبهشت برگزار شد.
حجت‌الاسلام رسول جعفریان، رئیس کتابخانه دانشگاه تهران در این همایش گفت: برخورداری از میراث حوزوی و دانشگاهی و مطالعه کتاب‌های روز از ویژگی‌های بارز شهید مطهری است. شهید مطهری نسبت به روحانیون دیگر قم به دلیل حضور در تهران به روزتر بود. همچنین شهید مطهری علاقه ویژه‌ای به تاریخ داشت و ایشان ذهن تاریخی بسیار بالایی داشت.
وی افزود: آشنایی با علوم روز جهان و ارتباط با چهره‌های آکادمیک، ذهنیت فلسفی و مطالعه تاریخ سه ویژگی متفاوت استاد مطهری در مقایسه با دیگر حوزویان و متفکرین اسلامی آن دوره بود.
جعفریان با اشاره به اینکه مطهری به درستی به ارزش و اهمیت شناخت و معرفت‌شناسی در فلسفه غرب پی برد، گفت: معرفت‌شناسی و اصول شناخت پایه بحث‌های فلسفی وی را تشکیل می‌دهد و بر فلسفه علم تسلط دارد که این شناخت، قدرت بالای نقد و تحلیل مکاتب و اندیشه‌ها را به استاد مطهری می‌دهد و ما بعد از وی شاهد متفکری به این قدرت نقادی نیستیم.
رئیس کتابخانه دانشگاه تهران افزود: نوع نگاه استاد مطهری به علم و اعتبار آن موجب می‌شود ایشان حوزه علوم تجربی را محدود کند و معتقد است علم در مقابل فلسفه نازل است و تنها ارزش ابزاری و کارکرد در زندگی دارد و بهره چندانی از حقیقت نبرده است.
وی با بیان اینکه ایشان تحت تأثیر راسل و دیگر فیلسوفان غربی و شرقی، فلسفه را نائل و متأثر از حقیقت می‌داند، گفت: اما ایشان علم را متغیر و در حد آن نمی‌داند، البته این نگاه با هدف مبارزه و رد مارکسیسم که معتقد بود علمی است انجام می‌شود اما اثر خود را در سایر ابعاد فکری آن می‌گذارد و ایشان علم را قابل تغییر و کم اثر در حوزه نظری می‌داند.
جعفریان ادامه داد: ایشان علم را به عنوان رقیب دین، در مقابل فلسفه محدود می‌کند، البته به تکامل در جامعه بشری معتقد است و تأثیر علم را در رشد فردی و اجتماعی انسان می‌پذیرد.
رئیس کتابخانه دانشگاه تهران با اشاره به اینکه مرز بین علم و دین موضوع چالش برانگیزی است که باید تعیین شود، تصریح کرد: این که بگوییم کلیات و حدود را دین تعریف کند و مصادیق را عرف و علم مشخص می‌کند، اما تا چه اندازه احکام و شریعت را قابل تعریف و تغییر می‌داند. مثل بهره برداری که در جوامع مرسوم بود و دین هم آن را به رسمیت شناخته بود، اما الان منسوخ شده است و استاد مطهری می‌گوید دین به دنبال هدف است و صورت‌ها و ابزارها را به عهده علم گذاشته و هرگونه تعارض و تصادمی در حوزه فرهنگ و تمدن بین دین و علم تأکید کرد.
وی با بیان اینکه استاد مطهری کماکان بر کوتاهی علم در رسیدن به حقیقت تأکید دارد و علم الهامی و اشراقی را بالاتر می‌داند، افزود: ایشان در اختلاف بین بوعلی سینا و ابوریحان به خوبی تحلیل می‌کند و بی اعتباری علوم تجربی را نسبت به علوم حقیقی رد می‌کند، البته استاد مطهری در نهایت با ارسطو و بوعلی سیناست اگرچه در نهایت حقانیت ابوریحان در پیشرفت علم را تأیید می‌کند.
جعفریان با اشاره به اینکه استاد مطهری می‌گوید؛ علم از غرب جدید نیامده و در یونان قدیم و جوامع اسلامی وجود داشته و غربی‌ها آن را از مسلمانان گرفته اند و قیاس در علوم تجربی در جوامع اسلامی وجود داشته است، تصریح کرد: البته نگاه ایشان به علوم تجربی با نگاه علوم جدید به تجربه متفاوت است و شناخت تجربی، سعی و خطا و راستی‌آزمایی با تأمل در حقایق جهان هستی و تطابق حقایق با واقعیات که در دین و الهیات وجود دارد، متفاوت است.
رئیس کتابخانه دانشگاه تهران افزود: این نگاه دینی به پیشرفت در تکنولوژی و فناوری متفاوت است و منجر به کشفیات علمی نمی‌شود و این نوع نگاه‌ها که مرحوم بازرگان هم در راه طی شده به آن پرداخت پاسخگوی نیازهای امروز علمی جامعه ما نیست.
وی در پایان سخنان خود با بیان اینکه استاد مطهری از شدت نقادی و ردیه نویسی کمتر فرصت کرد اندیشه‌های ایجابی و اثباتی خود را تبیین کند، گفت: استاد مطهری تصریح می‌کند در عقل نظری، تقوا هیچ تأثیری ندارد و منحصر به عقل عملی است و یک مسیحی هم می‌تواند مجتهد باشد.
نظر شما