خبرگزاری مهر، سرویس بین الملل - فاطمه صالحی: نحوه برخورد مقامات عربستان سعودی با اعضای هیأت قطری شرکت کننده در نشست های مکه در کنار تازه ترین اظهار نظر ابراهیم العساف وزیر خارجه عربستان در قبال بحران قطر و همچنین سخنان مسئولان قطری در این خصوص همگی نشان دهنده ادامه دار بودن این بحران و عدم حل آن در آینده است.
عربستان با مطرح کردن مجدد مواضع گذشته خود در قبال بحران قطر بار دیگر تاکید کرد که مشارکت این کشور در نشست های مکه هیچ تغییری در مواضع ریاض در این خصوص ایجاد نکرده است. مقامات سعودی همچنان تاکید دارند که قطر از مسیر اصلی کشورهای عربی در منطقه دور شده و به زعم آنها باید به راه راست بازگردد. آنها با کاستن از اهمیت مشارکت قطر در این نشستها تاکید دارند که قطر در گذشته نیز در نشست های عربی شرکت داشته است.
در این بین قطر نیز از مواضع سابق خود عقب نشینی نکرده و همچنان بر درست بودن سیاستهای خود در قبال منطقه و دیگر کشورها تاکید دارد. دوحه نه تنها از مواضع خود عقب نشینی نکرده بلکه تصمیم دارد اقدامات جدیدی علیه کشورهای محاصره کننده خود اتخاذ کند. مقامات قطری به ویژه مسئولان این کشور در حوزه حقوق بشر قصد دارند با استفاده از اهرم های قانونی بین المللی علیه مقامات کشورهای عربی که قطر را محاصره کرده اند اقدامات جدیدی اتخاذ کنند همان طور که پیشتر نیز چنین اقداماتی را در سطح محافل بین المللی اتخاذ کرده اند.
قطر پیش از مشارکت در نشست های مکه اعلام کرده بود که این مشارکت تنها در راستای اجرای گفتگو و همکاری برای حفظ امنیت منطقه صورت می گیرد. محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر خارجه قطر با انتشار مطلبی در صفحه شخصی اش در شبکه اجتماعی توئیتر نوشته بود: مشارکت کشور قطر در اجلاس های سه گانه در مکه مکرمه، در چارچوب حمایت از همکاری های مشترک عربی و اسلامی و تمایل آن برای حفظ امنیت و ثبات منطقه و خدمت به منافع ملت ها صورت می گیرد. چالش های متعدد در منطقه مستلزم تقویت مفهوم گفتگو و همکاری برای حفظ امنیت منطقه ای است.
در این بین نباید از نقش آمریکا در اعمال فشار بر قطر برای اعزام یک هیأت بلند پایه در راستای شرکت در نشست های مکه غافل بود. شبکه سی ان ان اعلام کرد که آمریکا بر دوحه برای شرکت در نشست های مکه فشار آورده است. کاملاً واضح و مشخص است که واشنگتن و شخص دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا نمی تواند از مهره مهم خود در خاورمیانه و گاو شیردهی که هر زمان نیاز باشد دلارهای نفتی خود را به سوی آمریکا روانه می کند دست بکشد و برای تقویت آن هر کاری می کند.
آمریکا به دنبال آن است تا کشورهای عربی را مجدداً دور عربستان گرد هم آورد چرا که این کشورها یکی یکی در سایه سیاستهای نابخردانه و ماجراجویانه محمد بن سلمان ولیعهد عربستان از ریاض دور شده و در برخی مواقع حتی به دشمن این کشور تبدیل شده اند. جایگاه عربستان در جهان به صورت کلی و در میان کشورهای عربی به صورت خاص دچار تزلزل بی سابقه ای شده است. از زمانی که بن سلمان در پشت پرده به جای پادشاه عربستان زمام امور را در این کشور به دست گرفته عربستان همواره با چالشها و مشکلات عدیده ای رو به رو شده است.
ترور جمال خاشقجی منتقد سرشناس سعودی در استانبول به دست عوامل ریاض که رسوایی بزرگی برای عربستان و شخص بن سلمان به دنبال داشت در کنار شکست ائتلاف متجاوز سعودی در یمن در سایه عملیات موفقیت آمیز نیروهای مقاومت این کشور علیه تأسیسات نفتی عربستان که امنیت این کشور را به چالش کشیده، اقدامات ناموفق ریاض در راستای ایران هراسی و گام بر داشتن در مسیر عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی در کنار بحرین و امارات از مهم ترین علل خدشه دار شدن جایگاه و وجهه عربستان طی دوره اخیر به شمار می رود. ریاض در حالی دلارهای نفتی خود را برای تجاوز به یمن و به خاک و خون کشیدن مردم این کشور در کنار مداخله در لیبی و دادن رشوه های کلان به خلیفه حفتر و ژنرالهای شورای انتقالی سودان و حمایت از عبدالفتاح السیسی در مصر خرج می کند که بسیار از ملتهای عربی در فقر شدید و گرسنگی بسر می برند.
عربستان بعد از گذشت چند سال از بحران منطقه خلیج فارس تاکنون نتوانسته این بحران را حل کند و در حال حاضر نیز تنها به دلیل متحد کردن کشورهای عربی در برابر ایران اقدام به دعوت شخصی از امیر قطر برای شرکت در نشستهای مکه کرده است. ریاض با وجود اختلافات شدید با قطر و در سایه چالشهایی که ذکر شد چگونه می تواند رهبری جهان عرب را به دست بگیرد حال آنکه نتوانست همین چند کشور عربی را در نشست های مکه با خود همراه ساخته و آنها را وادار سازد علیه ایران سخن بگویند.
در هر صورت باید گفت که مقامات قطری ترسی از ادامه این محاصره و بحران به وجود آمده توسط عربستان ندارند چرا که از یک سو هم چنان روابط خود را با دیگر کشورها حفظ کرده اند و شاهد مثال این بحث، دیدارهای نخست وزیر قطر در نشست های مکه با مقامات کشورهای الجزایر، ترکیه، تونس، فلسطین و… است و از سوی دیگر توانسته اند با عبور از محاصره هوایی و دریایی، تبادلات تجاری خود را با دیگر کشورها به ویژه ترکیه ادامه دهند. انتشار گزارش صندوق بین المللی پول و بانک جهانی در خصوص رشد ۲.۸ درصدی قطر طی سال گذشته نشان داد که این کشور رتبه نخست را در میان کشورهای رشد یافته به خود اختصاص داده است. بالا رفتن ارزش بورس قطر در کنار میزبانی این کشور از جام جهانی ۲۰۲۲ همگی نشان از عدم انزوای جهانی و تضعیف اقتصاد دوحه با وجود تحریم این کشور توسط اعراب دارد.
بحران منطقه خلیج فارس تا زمانی که عربستان دست از سیاستهای توسعه طلبانه و جنگ طلبانه و اختلاف افکنانه خود علیه منطقه و دیگر کشورهای خاورمیانه و حتی شمال آفریقا بر ندارد و به دنبال گفتگو و همراهی با کشورهای منطقه برای تحقق امنیت و ثبات در خاورمیانه به جای متزلزل کردن آن نباشد حل نخواهد شد چرا که قطر نیز دیگر آن کشور دنباله رو عربستان که در مسیر سیاستهای ریاض قدم بر می داشت نیست و تلاش دارد تا سیاستهای مستقلی را در خصوص بحران های خاورمیانه اتخاذ کند.
۱۴:۳۰ - ۱۳۹۸/۰۳/۱۱
نظر شما