رویکردهای تفکر انتقادی اسلام در آخرین کتاب پژوهشگر هندی

به گزارش خبرگزاری مهر، Religion as Critique – Islamic Critical Thinking from Mecca to the Marketplace یا «نقد دین – تفکر انتقادی اسلام از مکه تا بازار» نوشته عرفان احمد است که در ۲۷۰ صفحه و بهای ۱۱۹۵ روپیه توسط انتشارات آکسفورد شعبه هند، دهلی منتشر شده است.

نویسنده این کتاب کارشناس رشته مردم شناسی و پژوهشگر مطالعات ادیان در آلمان است. اثر دیگر وی Islamism and Democracy in India: the Transformation of Jamaate Islami (اسلام گرایی و دموکراسی در هند: دگرگونی جماعت اسلامی) نام دارد.

عرفان احمد در این اثر مدعی است قبل از اینکه به نقد دیگران و ادیان دیگر بپردازیم باید خودمان را و دین‌مان را مورد نقد و تحلیل قرار دهیم. او معتقد است نقد صالح جزو ذات اسلام است. مؤلف با به چالش کشیدن نظرات مشترک درخصوص نقد، سنت های شکوفایی نقد را بخشی از فرهنگ اسلامی عنوان کرده است.

او آداب و رسوم آسیای جنوبی را نیز در این کتاب مورد توجه قرار داده است. وی در لابلای این اثر، اندیشه یونان و روشنگری در مورد عقل و نقد را بررسی کرده و اشاره می‌کند که آنها چگونه در رابطه با «دیگران» از جمله مسلمانان، از این ابزار استفاده کرده‌اند. عرفان احمد، آموزه‌های دینی و متون را با استفاده از منابع هندی، اردو، فارسی و انگلیسی به رشته تحریر درآورده است و نشان می‌دهد که اسلام یک عامل موثر و هدف‌دار است، نه دینی که دچار خمودگی است و هدف تهاجم اغیار قرار گرفته است.

عرفان احمد در سطحی وسیع‌تر، ایده نقد در زمینه کارهای میدانی خود در دهکده‌های تجاری دهلی و علیگره را مطرح می‌کند و نقشی را به صورت انسان شناختی به عنوان یک فعالیت اجتماعی فرهنگی در زندگی روزمره مسلمانان عادی، فراتر از دنیای روشنفکران تبیین می‌کند. از دیدگاه وی «نقد دین» فضا را برای ملاحظات نظری جدید مدرنیته باز می‌کند و مسائل جدید و مهم مانند ملیت، برابری زنان، دولت، فرهنگ، دموکراسی و سکولاریسم را در بر می‌گیرد.

سرفصل‌های این اثر عبارتند از:

· پیشگفتار

· یادداشت‌ها

· مقدمه

· نقد: اسلامی یا غربی

· روش‌ها: نسل دوم نقد

· پیام: پروژه نقد

· مملکت: الزامی، مطلوب و قابل تجدید نظر

· فرق: زنان و نابرابری

· وظایف دینی: نقد بر عملکرد فرهنگی – اجتماعی

یکی از نقاط قوت این اثر توجه به منابع تحقیق است که پیش از ۵۰ صفحه از این کتاب ۲۷۰ صفحه‌ای را در بر می‌گیرد و نشانگر آن است که محقق اثر توجه ویژه‌ای به تحقیق علمی مبتنی بر منابع اولیه و ثانویه داشته است.