اطلاع از نتایج پژوهش های انجام شده با بودجه عمومی حق مردم است

به گزارش خبرگزاری مهر، محمدرضا جوادی یگانه معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در آئین انتشار داده‌های خام پیمایش‌های شهری، اظهار داشت: اگر پولی از بودجه عمومی بابت پژوهشی پرداخت می‌شود باید همه مردم از نتایج آن بهره مند و به آن دسترسی داشته باشند.

وی افزود: انحصار به داده‌های پیمایش‌ها نباید وجود داشته باشد و اینکه برخی بتوانند به این پژوهش‌ها دست داشته باشند و برای سایرین این امکان محقق نشود سبب مرجعیت و اختیاراتی خواهد شد که آسیب‌هایی به همراه دارد.

جوادی یگانه با بیان اینکه حساسیت زدایی از اینکه علوم اجتماعی و نقد آن مسئله خطرناکی نیست، افزود: انتقال مرکزیت علم از بیرون به داخل کشور موضوع مهم و جدی است. در عین حال افراد داخل کشور نیز باید توان تحلیل داشته باشند.

معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران به نظرسنجی‌های انتخاباتی منتشر شده اشاره کرد که خطری در پی نداشت و تصریح کرد: این امر نشان می‌دهد در صورتی که نظرسنجی‌ها به درستی منتشر شود می‌تواند کمک کننده نیز باشد.

وی بر ضرورت الزام دستگاه‌های دولتی به انتشار داده‌ها تاکید کرد و اذعان داشت: شهرداری از زمان شکل‌گیری حامی علوم اجتماعی بوده و پژوهش‌های مختلفی در این زمینه انجام داده است. اکنون نیز در راستای شعار «تهران، شهری برای همه» باید نتایج پژوهش‌ها و تحلیل‌های موجود در اختیار مردم قرار گیرد.

جوادی یگانه خاطرنشان کرد: گام نخست این است که تمام پژوهش‌ها را منتشر کنیم و فارغ از گزارش یافته‌ها، فایل را داده‌ها را نیز در اختیار عموم مردم قرار دهیم.

وی اعلام کرد: در معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران از ۹۰ تا ۹۵ متغیر، حدود ۸۰ مورد از آن را منتشر کرده‌ایم. اما با این حال حساسیت‌ها همچنان وجود دارد که انتشار آن مسائل و مشکلاتی را به وجود نیاورد. از سوی دیگر ارتباط دانشگاه و شهر باید سیستماتیک باشد و تمامی انجمن‌های علمی، روزنامه نگاران، دانشگاهیان باید شهر خود را نقد، بررسی و تحلیل کنند.

معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران تصریح کرد: امیدواریم پژوهش‌های بعدی را به سمت فضای رسمی و قانونی ببریم تا بتوانیم آنها را بدون دغدغه منتشر کنیم رشد و ارتقاء علوم اجتماعی را شاهد باشیم که خوشبختانه شهرداری تهران سردمدار این اتفاق مبارک بود.

آرش نصر اصفهانی مدیرکل دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران نیز اظهار کرد: داده‌های پژوهشی برای بهره برداری‌های علمی و تصمیم سازی های مدیریتی باید به صورت عمومی منتشر شود و لازمه آن تدوین قوانینی است که فراتر از مسئولیت‌های فردی، نهادهای و ارگان‌هایی که با بودجه عمومی انجام می‌شود؛ را تشویق به انتشار کند.

وی تصریح کرد: نهادها و سازمان‌های پژوهشی سالانه پژوهش‌های بسیاری را با استفاده از بودجه عمومی کشور انجام می‌دهند که یافته‌های آن معمولاً انتشار نمی‌یابد و نتایج در اختیار پژوهشگران قرار نمی‌گیرد و محافظه کاری‌هایی در این زمینه وجود دارد.

نصر اصفهانی ادامه داد: دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران برای نخستین بار در بین سازمان‌ها و دستگاه‌های پژوهشی کشور علاوه بر انتشار یافته‌ها و گزارش‌های پژوهشی، نسبت به انتشار فایل داده‌های خام پژوهشی (spss) نیز اقدام کرده است که امروز، مراسم رونمایی از آن اجرا می‌شود.

وی اعلام کرد: اولین اقدام عملی در این راستا، انتشار عمومی داده‌های خام پیمایش رصد کیفیت زندگی در شهر تهران با حجم نمونه ۴۵ هزار پرسشنامه است که به جرأت می‌توان گفت بزرگترین پیمایش شهری در ایران بوده و داده‌های این پیمایش در مقیاس محله‌ای گردآوری و تکمیل شده است.

مدیرکل دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران ابراز امیدواری کرد که این اقدام به یک سنت پایدار در بین تمامی سازمان‌ها و دستگاه‌های پژوهشی که با بودجه عمومی انجام می‌شود؛ تبدیل شود.

هادی خانیکی، استاد دانشگاه و رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات نیز در این مراسم، انتشار این داده‌ها را فرصتی برای ایجاد فضای گفت و گو در شهر معرفی کرد.

خانیکی ضمن قدردانی از معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران بابت انتشار داده‌های خام شهری برای عموم، گفت: اهمیت این کار را محققان خواهند فهمید و در مورد آن قضاوت خواهند کرد.

وی با اشاره به خصوصیات این پژوهش عنوان کرد: اولین نکته در خصوص رصد کیفیت شهروندان است؛ قضاوتی در مورد کیفیت انجام تحقیق ندارم و اگر کاستی‌هایی هم داشته باشد این حسن را دارد که مدیریت شهری را وادار کرده تا براساس داده‌های واقعی صحبت کند و در کنار این داده‌ها به جنبه‌های اجتماعی توجه داشته باشد. همچنین وجه اجتماعی نگرش‌ها و ارزش‌ها در کنار سایر داده‌های آماری و فنی مهم است.

خانیکی با بیان اینکه در ایران بسیار مهم است که برای داده‌های اجتماعی و فرهنگی اعتبار داده قائل شویم، گفت: جنبه دیگری که در مورد شهر تهران به آن توجه می‌شود این است که شهروندان تهرانی را واقف کردیم که در مورد شناخت شهروندان از محله یا شهر خود مسائلی نیز وجود دارد که نمی‌دانند. اولین سمیناری که به همت مؤسسه مطالعات اجتماعی دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۱ صورت گرفت، در سخنرانی افتتاحیه، دکتر علی اکبر سیاسی به نکته‌ای اشاره می‌کند و می‌گوید زمانی که به سوربن رفتم تصور می‌کردم که اطلاعات بسیاری از آن دارم اما بعد از مدتی متوجه شدم که چیزی از سوربن نمی دانم و اولین هدف آن سمینار این بود که به شهروندان بیاموزیم چه چیزهایی را از محله و شهر خود نمی‌دانند. بخش مهمی از خانواده علوم اجتماعی به این تحقیقات و مطالعات مرتبط بوده است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه سوال مهم این است زمانی که این داده‌های خام در اختیار عموم قرار می‌گیرد چه اتفاق‌هایی رخ می‌دهد که باید روی آنها اندیشیده شود، عنوان کرد: به این زمینه پیش آمده به عنوان یک پتانسیل و ظرفیت برای امکان گفتگو در حوزه عمومی توجه شود؛ یعنی گفتگو می‌تواند براساس همین داده‌ها شکل گیرد و به اعتبار داده‌ها، توصیف و تحلیل آن افق‌های تازه‌ای را باز کند.

خانیکی با بیان اینکه آن چیزی که جامعه ما نیاز دارد تحلیل این داده‌ها است، تصریح کرد: با این کار اطلاعات از انحصار مراکز خصوصی یا دولتی خارج می‌شود و با فراتر رفتن از این انحصار شرایط جدیدی به وجود می‌آید که ترس محافظه کاری در بیرون از سازمان‌ها کاهش پیدا می‌کند.

رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات اظهار داشت: در فرار از گفتگو با نهادهای مطالعات علمی و تحقیقاتی، دستگاه‌های اجرایی و سیاسی بسیار به هم نزدیک هستند. کار علمی برای دستگاه سیاسی بسیار سخت است و سیاست ورزان از کار و گفتگوی علمی ناتوان بوده‌اند.

خانیکی در پایان تصریح کرد: بی‌شک واقف هستیم که اقدام بزرگی صورت گرفته و امید است که انتشار داده‌های خام محدود به انتشار داده‌های کلان تسری یابد.

حسین سراج زاده رئیس انجمن جامعه شناسی ایران نیز در این مراسم گفت: دسترسی آزاد به پژوهش یک ضرورت برای حکمرانی خوب است.

وی با بیان اینکه دسترسی آزاد به پژوهش (گزارش و داده‌ها) یک ضرورت برای حکمرانی خوب است، عنوان کرد: یکی از شاخصه‌های حکمرانی خوب توجه به افکار عمومی و پاسخگو بودن است. یکی دیگر از این شاخصه‌ها تصمیم گیری براساس واقعیت‌های موجود در جامعه است و برای اینکه این موضوع رخ دهد نیاز به داده‌های پیمایشی است.

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران با بیان اینکه این داده‌ها دو امکان را فراهم می‌کنند، ادامه داد: نخستین امکان، کمک به مدیران اجرایی است تا مطلع شوند مردم چگونه فکر می‌کنند. از سوی دیگر این امر به پژوهشگران و دانشگاهیان کمک می‌کند تا فرض‌های نظری خود را با این داده‌ها آزمون کنند و بر مبنای آنها فرضیات جدیدی مطرح شود. پژوهش‌های پیمایشی ایران در مقایسه با کشورهای همسایه و قاره آسیا در اواخر دهه هفتاد به بعد بسیار بهتر هستند. همچنین وضعیت ایران از حیث داده‌های آزمایشی بهتر است.

وی با بیان اینکه انتشار داده‌ها مهم است، اظهار داشت: این گام مثبتی است که برداشته شده و اقدامی در راستای حکمرانی مطلوب است. امید است این گام اول تداوم داشته باشد.

سراج زاده در پاسخ به این سوال که چرا در دنیا داده‌ها منتشر می‌شوند، گفت: این اقدام در جهت رسیدن به همان حکمرانی خوب است. دسترسی به داده‌ها چند کارکرد مفید و مثبت دارد؛ موجب افزایش کیفیت پژوهش و داده‌ها می‌شود و تولید داده‌ها اقتصادی‌تر خواهد شد. همچنین دیدگاه‌های واقع گرایانه‌تری در حوزه‌ی عمومی و میان مردم نسبت به جامعه خودشان شکل می‌گیرد. این اتفاق موجب می‌شود پیوند آکادمیک با مدیران اجرایی تقویت شود و به تصمیم گیری‌های اجرایی بر مبنای داده‌های واقعی و کارشناسی کمک کند.

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران با بیان اینکه این یک گام مثبت ارزنده به سمت حکمرانی بهتر است، گفت: صرف گذاشتن این فایل داده‌ها در دسترس عموم شاید کافی نباشد. وظیفه دانشگاهیان این است که دانشجویان خود را با تکنیک‌های استفاده از داده‌های ثانویه آشنا کنند.

علی اصغر محکی استاد دانشگاه و مدیرکل سابق مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران نیز ضمن ابراز خرسندی از انتشار داده‌ها، به تحلیل اجتماعی تاب آوری محله‌های تهران بر اساس داده‌های پیمایش رصد کیفیت زندگی شهروندان تهرانی پرداخت.

وی تصریح کرد: ما می‌توانیم از مسیر گفتمان سازی انسجام اجتماعی، سرمایه اجتماعی و تاب آوری اجتماعی بین حوزه نظری و عملی پیوند ایجاد کنیم.

این استاد دانشگاه، انجام طرح رصد کیفیت زندگی را با تلاش مجموعه دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، انجمن‌های علمی بویژه انجمن جامعه شناسی ایران، مرکز آمار ایران و سایر حوزه‌ها دانست و گفت: این پژوهش با ۴۰۰ هزار جامعه آماری بر اساس شاخص‌هایی کلانی چون اعتماد، رضایت، کارآمدی، تاب آوری و … را اندازه گیری کرد.

به گفته محکی استفاده از این داده‌ها می‌تواند به ایجاد پایگاه‌های داده‌های اطلاعاتی و شبکه‌های اطلاعاتی در محله‌ها، بهره گیری از واقعیت افزوده و برگزاری نشست‌های نخبگان و داده کاوی منجر شود.