خبرگزاری مهر - گروه ورزش: اقدامی که سیدرضا صالحی امیری رئیس کمیته ملی المپیک برای تشکیل ستاد فرهنگی المپیک ۲۰۲۰ با مدیریت فردی از مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام داده، خیلی از نگاه‌ها را نسبت به نمایش فرهنگی کاروان ایران در توکیو حساس‌تر و تیزبین‌تر کرده است؛ به خصوص با توجه به تجربه فعالیت‌های فرهنگی ورزش که در هیچ رویدادی و حتی جام جهانی فوتبال نتیجه در خور شانی نداشته است.
البته که اقدامات مدیریت کمیته ملی المپیک طی یک سال و نیم گذشته نشان می‌دهد وی به اندازه ورزش قهرمانی، به فعالیت‌های فرهنگی جانبی بها می‌دهد و قطعاً به همین دلیل است که چنین تصمیم نوبرانه ای را برای نمایش فرهنگی در المپیک سال آینده گرفته است.
اما اینکه «تصمیم برای تشکیل چنین ستادی و انتخاب مدیریت آن بر چه اساس انجام شده است؟»، «شرح وظایف و اهداف ستاد تشکیل شده چیست؟»، «دستورالعمل فعالیت‌های پیش بینی شده چه بوده و چه ضمانت اجرایی برای آنها وجود دارد؟»، «برآورد مالی برای این فعالیت‌ها چقدر است و تأمین منابع مورد نیاز با کدام نهاد خواهد بود؟» و همچنین اینکه «تشکیل این ستادِ نوپا چه تفاوت بارزی در برنامه‌های فرهنگی المپیک توکیو نسبت به رویدادهای گذشته ایجاد می‌کند؟» از جمله ابهامات و پرسش‌های مطرح تصمیم اتخاذ شده است.
امین عارف نیا رئیس ستاد فرهنگی المپیک توکیو در گفتگوی تفصیلی با خبرنگار مهر ضمن پاسخ به این پرسش‌ها به مواردی اشاره کرد و از جمله اینکه:
* کارنامه فرهنگی ایران در ادوار گذشته المپیک و جام جهانی فوتبال را مرور کرده ایم، این برنامه‌ها محدود به مراسمی خاص بوده است
* هنوز به جمع بندی مالی نرسیده ایم اما تأمین بخش قابل توجهی از آن با کمیته ملی المپیک است
* حضور متفاوت فرهنگی - هنری ایران را در المپیک توکیو شاهد خواهیم بود
* ستاد فرهنگی المپیک با ۵ هدف عمده فعالیت‌های خود را آغاز کرده است
* در بحث فعالیت‌های فرهنگی نقطه مقابل فدراسیون فوتبال هستیم
* شاید در فعالیت‌های خود از یک چهره سرشناس مساعدت بگیریم
* برنامه فرهنگی دیگر کشورها برای المپیک رصد شده است
* ساماندهی و اعزام هوادارن به توکیو جزو وظایف ما است
* جای «ارکستر ملی» در المپیک نیست
* ناآشنا به فضای المپیک نیستم
* خبرگزاری مهر - گروه ورزش: شما به واسطه شناخت از فضای ورزش و المپیک عهده دار این مسئولیت شدید یا اجباری برای پذیرش آن داشتید؟
- امین عارف نیا، رئیس ستاد فرهنگی المپیک توکیو: جنس رویدادهای بین المللی که افکار عمومی ملت‌ها با آن مواجه هستند به گونه‌ای است که ورود و حضور در آنها نیازمند جذب و به کارگیری ایده‌ها، ابتکارات و خلاقیت‌ها در حوزه‌های مختلف است. ورزش هم از این موضوع به دور نیست. طبیعتاً فعالیت‌های فرهنگی، هنری و تبلیغاتی از یک جنس مشخصی هستند در تاریخ ایران ورزش یک فعل فرهنگی قلمداد می شده و یک وجه آن تعلیم و تربیت و اعتلای اخلاقی است و شاهد مثال آن ورزش باستانی است و در فتوت نامه‌ها درباره آداب جوانمردی بسیار صحبت شده و جهان از ایران به واسطه وجه تاریخی آن انتظار حضوری فرهنگی در عرصه‌هایی از این دست دارد
برای معرفی فرهنگ، تاریخ و تمدن، آداب و رسوم و آئین کشورها و در نهایت ارائه تصویر سازنده از ملت‌ها می‌توان از این عرصه بهره‌ها برد.
* پاسخ سوال خود را دریافت نکردم که آیا شما از فضای المپیک شناختی داشتید که این مسئولیت را عهده دار شدید؟
- من با فضای المپیک ناآشنا نبودم. طی یک سال گذشته مشاور رئیس کمیته ملی المپیک بودم و از این جایگاه در جریان برنامه‌ها، فعالیت‌ها و رویدادهای این نهاد قرار داشتم. طبیعتاً همین حضور در ارائه مشورت برای اینکه حضور فرهنگی و هنری ایران در المپیک ۲۰۲۰ منسجم‌تر باشد، بی تأثیر نبود.
* شما پیش از این به عنوان مدیرکل حوزه وزارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همکاری نزدیکی با رضا صالحی امیری داشتید. به نظر می‌رسد این پیشینه همکاری در سپردن مسئولیت فرهنگی المپیک به شما بی تأثیر نبوده است؟
- طبیعتاً من به دعوت وی در این جایگاه قرار دارم.
* تصویرسازی کلی شما از المپیک و تأثیر برنامه‌های فرهنگی که می‌توانید برای این رویداد داشته باشید، چیست؟
- المپیک یکی از مهمترین فرصت‌هایی است که کشورها می‌توانند از ظرفیت‌های آن برای معرفی خود استفاده کنند، ما هم از این منظر به المپیک ۲۰۲۰ توکیو نگاه می‌کنیم. تصورمان این است که می‌توان با ترتیب دادن مجموعه‌ای از رویدادهای فرهنگی و هنری اولاً به ایجاد شور و نشاط ملی در کشور برای حمایت از کاروان ایران کمک کرد ثانیاً همزمان با حضور کاروان ایران در توکیو و با استفاده از دیپلماسی عمومی و فعالیت هنری- تبلیغاتی می‌توان آداب، هویت و تاریخ و فرهنگ ایران را به گردشگران و شهروندان میزبان معرفی کرد.
* در هر صورت این اولین تجربه رسمی شما در حوزه ورزش و برنامه‌های فرهنگی آن است. آیا برای آغاز کار مروری بر کارنامه فرهنگی ورزش در رویدادهای گذشته داشته اید؟
- قاعدتاً برای ایفای نقش در این حوزه بی نیاز از مطالعه رخدادهای گذشته و تجارب آنها نیستیم. صرفاً هم به مطالعه المپیک بسنده نکردیم، حتی جام جهانی اخیر فوتبال و رویدادهای فرهنگی پیرامون آن را مرور کردیم. در این زمینه و پیش از تشکیل رسمی ستاد در قالب یک اتاق فکر، هم فکری و هم اندیشی لازم را با صاحب نظران حوزه ورزش و همچنین مدیران و افراد ایده پرداز، خلاق و خوش فکر حوزه‌های فرهنگی و تبلیغاتی داشتیم.
* در این زمینه دقیقاً چه موضوعاتی رصد و مورد بحث قرار گرفت؟
- در این اتاق فکر در مورد تجارب گذشته ورزش ایران در حوزه فرهنگی و همچنین کیفیت حضور سایر کشورها و برنامه‌های فرهنگی و هنری آنها بررسی‌هایی داشتیم. به هر حال برای المپیک پیش رو خود را بی نیاز از اینگونه مطالعات و همچنین اطلاع از برنامه‌هایی که دیگر کشورها در حال ترتیب دادن آن هستند، نمی‌بینیم،.این موضوع به صورت مستمر رصد و دنبال می‌شود.
* البته برای جام جهانی روسیه برنامه‌های فرهنگی خوبی پیش بینی شد اما هیچیک اجرایی نشد. در هیچ مقطعی هم برای المپیک شاهد برنامه فرهنگی قابل توجهی نبودیم. عمده برنامه‌ها محدود به برگزاری مراسم مذهبی و نهایتاً تهیه و توزیع کتابچه و پرچم بود. برای مواجه نشدن با مشکلات فوتبال و از طرفی تکراری نبودن فعالیت‌های خود چه راهکاری مد نظر دارید؟
- صحبت شما را قبول دارم؛ حضور فرهنگی ایران در ادوار گذشته المپیک محدود به برگزاری یک سری مراسم خاص و ارائه یک سری خدمات به هواداران می‌شد اما ستاد فرهنگی المپیک توکیو فعالیت‌های خود را به چند دسته تقسیم کرده است که هر یک تأثیرگذاری خود را خواهد داشت.
* این دسته بندی فعالیت‌های فرهنگی شامل چه مواردی است؟
- پیش از المپیک باید ویژه برنامه‌هایی را در داخل کشور داشته باشیم تا به ایجاد انگیزه و شور ملی در جامعه کمک کرده و همبستگی ملی در حمایت از کاروان اعزامی را موجب شود. در این زمینه نیاز است که در شهرهای مختلف برنامه‌هایی داشته باشیم. از ظرفیت‌هایی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در استان‌ها دارد در کنار ظرفیت‌های شهرداری‌ها، حداکثر استفاده را خواهیم برد. دیگر اینکه باید مجموعه‌ای از رویدادها و فعالیت‌ها را برای اجرا در کشور میزبان تعریف کنیم.
* این بخش از فعالیت‌ها (اجرا در کشور میزبان) بر اساس چه فاکتورهایی برنامه نویسی می‌شوند؟
- مشخصاً به عنوان یک پروژه ویژه روی این بخش کار می‌کنیم به گونه‌ای که مؤثر باشد و باعث ایجاد انسجام میان هواداران شود. در عین حال فرصتی برای ارائه تصویر از ایران مهیا شود. در مورد گروه‌هایی که باید احیاناً زمینه را برای اعزام آنها فراهم کرد، محصولاتی که باید تعریف و تولید کرد و همچنین فعالیت‌های جنبی که باید داشته باشیم، مرحله به مرحله آنالیز و تدوین لازم انجام می‌شود تا به نقشه راه برسیم و آن را در بازه زمانی خود در کشور میزبان اجرا کنیم.
* رئیس کمیته ملی المپیک اینگونه عنوان کرده که ستاد فرهنگی المپیک توکیو در ۲۰ محور فعالیت دارد.
- در کل اهدافی تعیین شده و بر اساس آن کار می‌کنیم.
* می‌توانید اهداف تعریف شده را نام ببرید؟
- ۱- تصویر سازنده از روحیه جوانمردی، صلح طلبی و نوع دوستی ایرانیان، ۲- معرفی پیشینه ورزش و مصادیق ورزش‌های باستانی ایران، ۳- معرفی فرهنگ، هنر و میراث تمدنی ایران، ۴- حمایت از کاروان المپیک از طریق حضور و فعالیت هواداران و ۵- کمک به ایجاد شور ملی در حمایت از کاروان المپیک؛ اینها اهداف کلان است. ذیل این اهداف، سرفصل‌های فعالیت‌ها مشخص شده‌اند که در حوزه‌های مختلف دنبال می‌شوند. امیدواریم بتوانیم نتیجه بگیریم.
* یعنی اهداف ۵ گانه تعریف شده خروجی فعالیت ستاد فرهنگی المپیک برای ورزش خواهد بود؟
- دقیقاً همین طور است؛ البته ورزشکاران، هواداران و گردشگران حاضر بخشی از جامعه مخاطب ما خواهند بود. فعالیت‌های ما در راستای حمایت از کاروان است و ارائه تصویر سازنده از ایران در المپیک.
* برای رسیدن به اهداف ترسیم شده، چقدر از حجم کار برای پیش از المپیک است و چه میزان از آن در جریان المپیک انجام می‌شود؟
- رویکرد و هدف اصلی ما از این فعالیت‌ها کمک به ایجاد همبستگی و انسجام ملی است. این دو فاکتور باعث ایجاد شور و نشاط ملی می‌شوند. همین شور و نشاط است که می‌تواند در حمایت از کاروان ایران مؤثر باشد. این هدف اصلی مجموعه فعالیت‌های ما است که باعث می‌شود بخش قابل توجهی از اقدامات ما معطوف به فعالیت‌های داخلی شود اما فعالیت‌های تعریف شده در حینِ برگزاری المپیک هم اهمیت خود را دارد. چراکه ارائه دهنده تصویری سازنده از فرهنگ، تاریخ و تمدن ایران در کشور میزبان خواهد بود.
* بخشی از برنامه‌های شما برای اجرا در کشور ژاپن پیش بینی شده در حالی که میان ایران و ژاپن به لحاظ فرهنگی فاصله زیادی وجود دارد. برای پُر کردن این فاصله چه برنامه‌ای دارید؟
- البته صاحبنظران حوزه میراث فرهنگی و تاریخ تمدن نظری خلاف این را دارند. آنها معتقدند روابط فرهنگی ایران و ژاپن بیش از هزار سال قدمت و سابقه دارد. در طول همه این سال‌ها، مراودات و روابط فرهنگی بسیار گسترده‌ای بین دو کشور وجود داشته است. امسال هم نودمین سال روابط سیاسی ایران و ژاپن است و همین فرصت خوبی است برای توسعه روابط فرهنگی و هنری؛ وزارت ارشاد در این حوزه هم از قبل برنامه ریزی هایی داشته که حالا با جدیت بیشتر دنبال می‌شود.
* در مجموع بر اساس اهداف تعیین شده، محوریت کار ستاد فرهنگی المپیک بر چه مبنایی است؟
- به فعالیت‌های فرهنگی که در جام جهانی فوتبال اتفاق افتاد، احترام می‌گذارم اما معتقدم برای المپیک و در میادین ورزشی باید از کارهای رسمی و کلاسیک اجتناب کرد. عرصه ورزش از جنس شور و هیجان و فعالیت‌های کاملاً مردمی است، طبیعتاً حضور فرهنگی ما باید به گونه‌ای باشد که همسو با این هیجان شود. در این رابطه بهره گیری از هنرِ گروه‌های بومی، محلی و سنتی ایده آل است. این گروه‌ها بسیار جذاب هستند، آنها در هر رخداد بین المللی که حضور داشته‌اند باعث جذب و جلب حاضران شده‌اند.
* حضور ارکستر ملی در روسیه، یکی از عمده کارهای فرهنگی انجام شده بود. با این اوصاف شما برنامه‌ای در این زمینه ندارید.
- ارکستر ملی نهایت در فضایی بسته مانند تالار، یک برنامه رسمی اجرا می‌کند اما من فکر می‌کنم به جای تدارک دیدن چنین برنامه‌ای، شاید بهتر باشد در المپیک گروه‌های بومی - محلی را اعزام کنیم تا با اجرای هنری خود در قالب فعالیت‌های خیابانی و در فضای عمومی، هیجان و نشاط ایجاد کنند. بسیاری از مراسم آئینی که با حرکات موزون همراه هستند جنبه ورزشی هم دارند.
* در واقع از این حیث ستاد فرهنگی المپیک کاملاً نقطه مقابل فدراسیون فوتبال و کمیته فرهنگی این فدراسیون است؟
- بله، احتمالاً با این چارچوب برنامه‌های خود را دنبال می‌کنیم.
* البته ظاهراً همکاری با ارکستر ملی در برنامه ابتدایی بود تا آنجا که حتی ۵ میلیارد تومان هم برای اعزام آن برآورد مالی شد؟
- در حد یک پیشنهاد بود اما الان در دستور کار نیست. ترجیح می‌دهیم در فضای عمومی و از طریق گروه‌های هنری محدود، حداکثر ارتباط را با حاضران داشته باشیم.
* برای بهره گیری از گروه‌های بومی- محلی و اعزام آنها، برآورد مالی صورت گرفته است؟ در کل تا به امروز به جمع بندی مالی برای مجموع فعالیت‌های خود رسیده‌اید؟
- نه؛ هنوز وارد مسائل مالی نشده‌ایم. فعلاً در حال برنامه نویسی هستیم. باید آنچه می‌توانیم عرضه کنیم را دسته بندی کنیم، سپس متناسب با آن برآورد مالی داشته باشیم. بعد از آن هم براساس منابع تأمین شده، برنامه‌ها را اجرا می‌کنیم.
* تأمین منابع مالی لازم برای اجرای برنامه‌های پیش بینی شده فرهنگی با وزارت ارشاد است یا کمیته ملی المپیک؟
- بخش قابل توجهی از تأمین منابع باید از طریق کمیته ملی المپیک انجام شود. وزارت ارشاد هم حتماً مشارکت خواهد داشت. در عین حال تلاش می‌کنیم بخشی از هزینه‌ها را هم از طریق جذب حامیان مالی تأمین کنیم.
* تعیین نام و شعار برای کاروان جزو اقدامات اولیه فرهنگی برای هر کاروان ورزشی است. این موارد هم جزو شرح وظایف ستاد تحت مدیریت شما به حساب می‌آید؟
- بله؛ تعیین نام و شعار کاروان همراه با رنگ و نماد، ۴ محوری بود که در آغاز کار روی آنها متمرکز شدیم. جلسات متعددی با حضور صاحبنظران داشته‌ایم.
* به نتیجه‌ای هم رسیده‌اید؟
- چارچوب مفهومی کار تهیه و به کمیته ملی المپیک ارائه شده است. باید فرآیند بررسی آن در هیأت اجرایی و ستاد بازی‌ها دنبال شود. بعد از انتخاب نهایی، اطلاع رسانی لازم انجام می‌شود.
* طراحی لباس اعضای کاروان هم جز کارهای تعریف شده در حوزه ستادی شما است؟
- طراحی لباس در قالب همکاری مشترک میان کمیته ملی المپیک و کارگروه مد و لباس معاونت هنری وزارت ارشاد در حال انجام است. این یک پروژه مستقل است که خودِ کمیته ملی المپیک پیگیر آن است. ما اعمال نظری روی آن نداریم.
* معمولاً کاروان‌های المپیکی ایران در قالب مراسم ویژه، بدرقه می‌شوند. برگزاری این مراسم هم برای المپیک توکیو به شما واگذار شده است؟
- بله؛ برای مراسم بدرقه هم برنامه داریم. در حال طراحی بخش‌های مختلف آن هستیم تا در بازه زمانی خود اجرا شود. این بدرقه متفاوت از مراسم بدرقه‌ای است که فدراسیون‌ها جداگانه برای تیم و ورزشکاران خود انجام می‌دهند. مراسم بدرقه تدارک دیده شده از طرف ما به صورت «ملی» خواهد بود.
* در رابطه با تورهای گردشگری و همکاری با آنها برای اعزام هواداران هم مسئولیتی به شما واگذار شده است؟
- موضوع اعزام هواداران و ساماندهی آنها در کشور میزبان کاری است که در شرح خدمات ستاد فرهنگی اعمال و به ما اعلام شده است. البته فعلاً تمرکزمان روی تعیین چارچوب برنامه‌ها است. در تعامل با معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی به این موضوع هم رسیدگی لازم خواهد شد تا به یک چارچوب مشترک برسیم.
* ساماندهی هواداران در جریان رویدادی مانند المپیک معمولاً با انتقادات و چالش‌های زیادی مواجه بوده است. پیش بینی اولیه در این زمینه چیست تا مشکلات گذشته مجدد تکرار نشود؟
- اینگونه فکر می‌کنیم که اگر امکان داشته باشد در ایام بازی‌ها، هر شب در یک نقطه کانونی در توکیو بتوانیم تجمع هواداران کاروان ایران را داشته باشیم. بدین ترتیب هواداران مستقر در توکیو می‌توانند هر شب در یک موقعیت مکانی مشخص و در چارچوب تعیین شده کنار هم باشند. حتی شعارهایی هم باید پیش بینی کرد تا به صورت هماهنگ از آن استفاده شود. خدمات فرهنگی مانند پرچم هم ارائه می‌شود.
* این بخش نیازمند همکاری با برگزار کننده بازی‌ها و دولت ژاپن است. چه اقدامی صورت گرفته است؟
- غالباً کشورهای میزبان فضایی برای فعالیت فرهنگی در اختیار کشورهای شرکت کننده قرار می‌دهند که معمولاً در نزدیکی دهکده بازی‌ها یا یکی از محل‌های بومی میزبان است اما برای تسریع کار، با سفیر ایران در توکیو صحبت شده است. در خواست کرده‌ایم بررسی لازم انجام شود.
* ستاد فرهنگی المپیک فعالیت‌های خود را آغاز کرده اما هنوز خروجی نداشته است. فکر می‌کنید بعد از اعلام نام و شعار کاروان، از چه زمان بتوان نتیجه فعالیت‌های شما را به صورت محسوس شاهد بود. در واقع همان شور المپیکی که روی آن تاکید دارید، از چه زمان ایجاد می‌شود؟
- زمانیکه تکلیف کاروان ایران به لحاظ کسب سهمیه تا حد زیادی مشخص شد، اجرای فعالیت‌ها به صورت جدی و در سطح شهر آغاز می‌شود. الان خیلی زود است اما وقتی به زمان برگزاری بازی‌ها نزدیک تر شدیم به مرور این فعالیت‌های تبلیغی شکل می‌گیرد.
* قاعدتاً باید از حالا اقدامات لازم برای اختصاص فضای لازم در سطح شهر انجام شده باشد؟
- با سازمان زیباسازی شهرداری تهران مذاکره داشته‌ایم و اینکه مشخصاً در تهران فضایی برای معرفی ورزشکاران صاحبِ سهمیه مشخص شود. فعالیت تبلیغاتی و فرهنگی ستاد با همین کار آغاز می‌شود.
* این احتمال وجود دارد در جریان برنامه‌های مورد نظر از یک چهره شاخص و یک نام بزرگ استفاده شود؟ به طور مثال یک چهره هنری یا سیاسی؟
-بعید نیست؛ البته هنوز وارد مصادیق نشده‌ایم اما اینکه از چهره‌های سرشناس مساعدت بگیریم، دور از ذهن نیست.
* پایان المپیک زمانِ اتمام فعالیت‌های واگذار شده به شما برای همکاری فرهنگی است یا این فعالیت‌ها کماکان ادامه پیدا می‌کند؟
- خیر؛ ما برای استقبال از ورزشکاران به خصوص مدال آوران هم باید برنامه داشته باشیم. همچنین باید برای بعد از المپیک هم آئینی ویژه تجلیل از مدال آوران تدارک دیده می‌شود. این هم جزو شرح وظایف ما است که روی آن هم در حال برنامه ریزی هستیم.
* این اولین بار است که کمیته ملی المپیک اینگونه از همکاری دیگر نهادها برای فعالیت‌های فرهنگی استفاده می‌کند. شرح وظایف شما و برنامه‌های پیش بینی شده هم گسترده است. چه ضمانت اجرایی برای آنها دارید؟
- با سازمان‌ها و دستگاه‌های مسئول در بالاترین سطح وارد مذاکره شده‌ایم تا مشارکت و همراهی آنها را جلب کنیم و این ضمانت اجرایی ما است. ضمن اینکه پیش بینی این است اگر شرایط در چارچوبی که ترسیم شده، پیش برود و شرایط لازم مهیا باشد، قطعاً یک حضور متفاوت فرهنگی- هنری را شاهد خواهیم بود.
* شرایط موردنظر چیست؟
- منابع مالی و تأمین آن نیاز اصلی است. اگر منابع داشته باشیم قطعاً برای ارائه خدمات و برگزاری رویدادهای مورد نظر با مشکل آن‌چنانی روبرو نمی‌شویم چرا که ایجاد هماهنگی و تعامل در بالاترین سطح در حال پیگیری است.
* در بسیاری مواقع همین محدودیت‌های مالی، توجیه مسئولان تصمیم گیرنده برای عدم اجرای بسیاری از برنامه‌ها در حوزه‌های مختلف بوده است.
- خوشبختانه برای المپیک توکیو و برنامه‌های فرهنگی آن کمی زودتر از همیشه آغاز به کار شده است. زمان کافی داریم. هرچند شرایط اقتصادی کشور خاص است اما تلاش می‌کنیم منابع مورد نیاز را تأمین کنیم و متناسب با تأمین منابع، فعالیت‌ها را تعریف کنیم.
* سپاس از فرصتی که در اختیار گروه ورزش خبرگزاری مهر قرار دادید. صحبتی باقی نمانده است؟
- من فکر می‌کنم با مجموع این اقدامات فرهنگی، هنری که تعریف شده، در المپیک ۲۰۲۰ تصویری سازنده، فرهنگی و صلح طلب از ایران و ایرانیان ارائه شود.
نظر شما