جایگاه ضعیف مسابقات تلویزیونی در برنامه‌های ویژه نوروز

به گزارش خبرنگار مهر، مسابقه در هر سطح و شکلی که برگزار شود، باید در وهله نخست تحرک، هیجان و حس رقابت را در میان شرکت کنندگان و تماشاگران منتقل کند. در یک مسابقه تلویزیونی این وجوه باید مورد توجه تولیدکنندگان برنامه قرار بگیرد. زیرا بیننده ای که در خانه نشسته و در گردش میان شبکه ها به طور اتفاقی به چنین برنامه ای می رسد، باید به اندازه ای مسابقه برایش هیجان داشته باشد که در کوتاهترین فرصت جذب آن شود و از دیدن مسابقه لذت ببرد.

دیگر اینکه تلویزیون یک رسانه تصویری است و مسابقه تلویزیونی باید از نظر تصویری غنی و جذاب باشد. به این جهت که مسابقه در اصل رد و بدل شدن پرسش و پاسخ میان مجری و شرکت کنندگان است و اگر تهیه کنندگان یک مسابقه تلویزیونی به وجه تصویری اثر خود توجه نکنند، برنامه تبدیل به یک اثر رادیویی می شود و چیزی جز کسالت نصیب بینندگان نمی کند. در این میان روش کار مجری، دکور مناسب و استفاده از رنگ های جذاب اهمیت زیادی پیدا می کند.

یک مسابقه تلویزیونی به جهت اطلاع رسانی و ایجاد محک برای سنجش میزان دانسته های مخاطبان در یک رشته خاص نیز می تواند برای بینندگان جذابیت ایجاد کند. در این زمینه پرسش ها باید سطح عمومی دانش مخاطبان را دربر بگیرد و در عین حال تعلیق دانستن جواب صحیح را در وی تقویت کند. علاوه بر این، مجری برنامه باید بر موضوع مسابقه تسلط کامل داشته باشد و با اطلاعات جانبی که درباره پرسش و پاسخ ها می دهد، ذهن بیننده را روشن کند. همچنین با انجام شوخی های مناسب و بجا برنامه را تا حدودی تلطیف کند. در این میان استفاده از تماشاگران درون استودیو و دریافت واکنش آنها می تواند به جذابیت منجر شود.

با توجه به آنچه تاکنون گفته شد، نگاهی به مجموعه برنامه هایی که به صورت مسابقه تلویزیونی در نوروز امسال پخش شد به آسانی می تواند سطح کیفی پائین این برنامه ها را نشان دهد. امسال شبکه دو سیما، مسابقه تلویزیونی "جهان 85" با اجرای داریوش کاردان، شبکه سه مسابقه "پلکان" را با اجرای علیرضا خمسه و روشنک عجمیان و شبکه پنج سیما "تیتر 85" را با اجرای علی نعمتی روی آنتن برد.

کاردان در مسابقه ای که توسط گروه سیاسی به اجرا درآمد، پرسش هایی را در خصوص اتفاقات سال 85 و روابط ایران با دیگر کشورهای جهان یا اتفاقات مهم در مناسبات سیاسی را مطرح می کرد. نکته اصلی و اساسی درباره این مسابقه اجرا در استودیویی کوچک، طراحی صحنه تخت، ریتم بسیار آرام و به دور از تحرک، طرح پرسش های به نسبت تخصصی و فراهم نشدن امکان تشریح کامل مطالبی که در این برنامه مطرح شده است.

دیگر اینکه مخاطبان کاردان را فردی طناز و شوخ می شناسند. دیدن وی در برنامه ای بسیار جدی و سیاسی بیش از آنکه جذابیت داشته باشد، برای مخاطب عجیب است. حتی اگر این انتخاب تهیه کنندگان برنامه را عمدی و گامی در جهت ایجاد جذابیت لحظه ای به حساب بیاوریم، وقتی مخاطب در برابر برنامه ای کم رمق قرار می گیرد خیلی زود سراغ برنامه های دیگری می رود. باید به خاطر داشت تلویزیون برای عموم مخاطبان یک رسانه سرگرم کننده است که باید آن را با افزایش سطح اطلاعات عمومی و دانش بینندگان به نوعی پیوند بزند.

مسابقه تلویزیونی "پلکان" دیگر برنامه نوروزی امسال بود که با استفاده از دو بازیگر به عنوان مجری تولید و پخش شد. این مسابقه به طرح پرسش های مختلفی در مسایل و موضوع های گوناگون می پرداخت که بخش عمده آنها به اطلاعات عمومی مخاطبان مربوط می شد. یکی از ویژگی های مثبت این برنامه طراحی صحنه و دکور آن بود که با نام برنامه پیوند مفهوم و ساختاری کامل داشت.

به این مفهوم که در این برنامه شرکت کنندگان روی چند پله قرار می گرفتند و به تناسب راه یافتن به مراحل بالایی برنامه به پله های بالایی صعود می کردند. علاوه بر این استودیو به نسبت بزرگی در اختیار برنامه قرار گرفته بود و دکور با رنگ و طرح زیبایی جلو دوربین قرار می گرفت. این مسئله در کنار استفاده از علیرضا خمسه و روشنک عجمیان که در بیشتر زمان ها بیانی خوب، رسا و واضح داشتند مسابقه را در نزدیک ساختن به یک برنامه تلویزیونی مناسب و خوب نزدیک می کرد. اما اجرای برنامه از جذابیت بی بهره بود.

خمسه روحیه ای شاد و پرتحرک دارد و همیشه در فیلم ها و سریال های طنز دیده شده است. مخاطب همیشه از وی انتظار دارد همین ویژگی ها را از خود بروز دهد. عجمیان نیز با مجموعه های تلویزیونی طنز شناخته شده است. این سابقه ذهنی موجب می شود انتظار بیننده از میزان جذابیت مسابقه بالا برود. اما برخلاف انتظار این مسابقه تلویزیونی بیش از اندازه خشک و خسته کننده بود و حضور مجری های برنامه هیچ تاثیر مثبتی بر برنامه نگذاشت. بازگذاشتن دست مجریان در طرح پرسش ها می توانست شرایط بیان شوخی های مختلف را فراهم کند که متاسفانه چنین نشد.

مسابقه "تیتر 85" نیز کاری از گروه سیاسی شبکه تهران بود که ایام نوروز هر شب از شبکه تهران پخش شد. در این برنامه پرسش های متنوعی با موضوع اطلاعات سیاسی عمومی مربوط به وقایع سال 85 ایران و جهان طرح شد. اما مجری برنامه نتوانست با مخاطب خاص و عام ارتباط برقرار کند و سطح کیفی این مسابقه از یک اثر رادیویی هم  پائین تر بود.

در تهیه و تولید یک برنامه تلویزیونی در وهله نخست باید نیاز مخاطبان را احساس و بر اساس ضرورت های ارتباطی اقدام به تولید کرد. در حالی که به نظر می رسد ابتدا برنامه ای تولید می شود و سپس در خصوص میزان استقبال مخاطبان و احساس نیاز بینندگان نیازسنجی صورت می گیرد. البته انتخاب مسابقه تلویزیونی به عنوان راهی برای افزایش اطلاعات عمومی و سیاسی مخاطبان پسندیده است. اما متاسفانه به سطح کیفی برنامه توجه نمی شود. به خصوص که این مسابقه ها زمانی از تلویزیون پخش شدند که مردم از اوقات فراغت زیادی برخوردار بودند و این برنامه ها می توانست در افزایش سطح دانش بینندگان موثر واقع شود.