خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- مهدی پورحسنی: یکی از ابعاد ژئوپلیتیک فضای مجازی هم گرایی و همکاری بازیگران بین المللی برای تامین امنیت و تلاش برای حفظ، توسعه قلمرو دسته جمعی در حوزه فضای مجازی است.
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ( ناتو) در سال ۱۹۴۹ بین ۱۰ کشور اروپایی، آمریکا و کانادا برای مقابله با تهدیدات فیزیکی ایجاد شد ولی با گسترش فضای مجازی و به تبع آن تهدیدات شکل گرفته در این فضا، برای اولین بار در سال ۲۰۰۲ در اجلاس پراگ به مسائل دفاع سایبری پرداخت و در سال ۲۰۰۸ اولین سیاست دفاع سایبری ناتو به تصویب رسید.
در نشست سپتامبر ۲۰۱۴ اعضای اتحادیه برنامه اجرایی جدیدی که به اجرای وظایف ناتو کمک می نماید را تایید کرد. در این اجلاس پیمان جدیدی امضا شد که نشان دهنده تغییری شگرف در ماموریت‌های دفاع جمعی این سازمان بود برای اولین بار در تاریخ ناتو، حملات سایبری به هر یک از ۲۸ کشور عضو ناتو حمله به تمام این کشورها تلقی می شد.
به نظر می رسد که اصل دفاع جمعی ناتو در مسائل سایبری با اجماع سیاسی و به صورت موردی قابلیت اجرایی دارد و اینگونه نیست که یک حمله سایبری جزیی منجر به تحقق این اصل گردد و استفاده از این اصل در یک زمان بحرانی و در چارچوب های کلی تر درگیری قابلیت تحقق دارد.
در اجلاس ۲۰۱۸ بروکسل کشورهای عضو به اهمیت فضای مجازی به اندازه زمین، هوا و دریا تاکید کردند و اتخاذ تدابیر بازدارنده در آن را مورد توجه قرار دادند. همچنین ناتو در سال ۲۰۱۸ برنامه ریزی به سمت فرماندهی مرکزی واحد را آغاز کرد و مقرر کرد تا سال ۲۰۲۳ این اقدام که درراستای اتخاذ راهبردهای مشترک سایبری است را عملیاتی نماید.
چالش های ناتو برای اتخاذ راهبردهای مشترک سایبری
تدوین راهبردهای مشترک سایبری به معنی عمیق تر شدن همکاری های سایبری و حرکت از همکاری ها و هماهنگی های ابتدایی به سمت وا بستگی متقابل و در هم تنیدگی منافع اعضا و بنابر این نزدیک شدن عمیق دیدگاه ها و منافع و اتخاذ سیاست های مشترک برای حفظ امنیت سایبری و افزایش قدرت هم افزا در این عرصه است ولی پیمان آتلانتیک شمالی ( ناتو) برای حرکت به سمت این راهبردها با چالش هایی مواجه است بنابر این تحقق آن با مشکلاتی همراه خواهد بود.
۱-در هم تنیدگی حوزه های امنیتی و مدنی در فضای مجازی
یکی از چالش های مهم ناتو برای هماهنگی های امنیتی در فضای مجازی این است که بر خلاف جنبه های زمینی، هوایی و دریایی که قابلیت تفکیک مسائل امنیتی و نظامی از مسائل مدنی و شهروندی مهیا می باشد در فضای مجازی به دلیل وابستگی زیر ساخت ها و لجستیک به بخش خصوصی و حضور گسترده کاربران که شهروندان عادی جوامع هستند امکان تفکیک پذیری بین حوزه های خصوصی و نظامی کمتر وجود دارد.
بنابر این استاندارد های مختلف دولت های عضو ناتو به خصوص در مباحث حفظ حریم خصوصی ومیزان و شیوه نظارت بر این فضا و منافع خاص دولت های عضو از موانع حرکت به سمت همکاری های راهبردی دراین فضا می باشد. انعقاد موافقت نامه سپر حریم خصوصی معروف به سیف هاربر ۱و ۲ بین ایالات متحده آمریکا و اروپا در سال ۲۰۱۵ در این راستا قابل ارزیابی است.
۲-رشد نمایی حوزه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی
فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی که زیر ساخت فضای مجازی را شکل می دهند با سرعت بسیار بالا در حال رشد و تکامل هستند. فناوری هایی مانند نسل پنجم تلفن همراه، فناوری های رایانش کوانتومی، اینترنت اشیا این فضا را پیچیده تر از فضای فیزیکی کرده و با توجه به شکاف دیجیتال بین دولت های عضو، رقابت بین بخش های خصوصی وشرکت های فناورانه، اولویت کشورها برای توسعه این فناوری ها و میزان سرمایه گذاری آنها متفاوت و از همه مهمتر اینکه سرعت سیاست گذاری ها از سرعت پیشرفت این فناوری عقب تر است بنابراین هماهنگ کردن مواضع امنیتی برای کشور های دو سوی آتلانتیک سخت تر می شود.
۳- اصل دولت محور بودن امنیت
در نظام بین المللی آنارشیک کنونی، دولت ها حفظ منافع و امنیت واحد های ملی خودشان را در اولویت قرار می دهند. لذا با توجه به پیچیدگی های خاص نظام بین المللی و حضور همزمان مناسبات امنیتی با رویکردهای موازنه قدرت و وابستگی متقابل اقتصادی و روابط اقتصادی کشورهای عضو با سایر دولت های جهان، اعضای ناتو در برخی از موارد مواضع متفاوتی را در نظر می گیرند.
به عنوان مثال تفاوت دیدگاه آمریکا با آلمان و انگلیس در مورد توسعه نسل ۵ تلفن همراه و میزان و شکل همکاری با شرکت هو آوی چین از مصداق های این چالش است.
همکاری میان اعضای پیمان آتلانتیک شمالی در حوزه سایبری بیشتر در حوزه های آموزش، پژوهش، مشاوره و به اشتراک گذاری اطلاعات در مسائل سایبری است. مرکز همکاری های عالی دفاعی سایبری ناتو نیز در همین زمینه ها فعالیت می کند.
به نظر می رسد اصل دولت محور بودن امنیت، رشد نمایی و سریع فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و در هم تنیدگی جنبه های مدنی و امنیتی در این حوزه از موانع حرکت به سمت اتخاذ راهبردهای مشترک توسط اعضای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است.
منابع:
https://www.nato.int/nato_static_fl۲۰۱۴/assets/pdf/pdf_۲۰۱۹_۰۲/۲۰۱۹۰۲۰۸_۱۹۰۲-factsheet-cyber-defence-en.pdf
https://www.realcleardefense.com/articles/۲۰۱۹/۰۱/۱۴/an_assessment_of_north_atlantic_treaty_organization_cyber_strategy_and_cyber_challenges_۱۱۴۱۰۶.html
https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_۱۶۶۲۸۷.htm?selectedLocale=en
http://www.majazi.ir/news/۷۵۶۷۴
www.mehrnews.com/news/۳۷۲۳۹۷۶
https://www.mehrnews.com/news/۳۵۶۷۱۷۵/
https://www.mehrnews.com/news/۴۶۵۸۹۸۲
نظر شما