خبرگزاری مهر، گروه استانها- آناهیتا رحیمی؛ مادری که پشت دار قالی می‌نشیند و رج به رج، سپیده صبح را به امتداد شب گره می‌زند. دستان توانمند زهرا خانم، روح و جانی دوباره به قالی می‌بخشد و چشمانش نظاره گر گل‌های رنگارنگ قالی است که امروز و فردا قرار است زینت بخش منازل شود.
لحظه‌ها را به هم گره می‌زند؛ کم سویی چشم و درد پا را بر جان می‌خرد تا مبادا قالی روی دار، خاک بخورد. بی شک هر چقدر از اعجاز دستان این هنرمندان بگویم باز هم کم است. زنان و دخترانی که در کنار کار خانه، برای تأمین بخشی از مایحتاج زندگی خویش، گره بر گره می‌زنند تا چرخ زندگی بچرخد.
اما سخت است چنین هنر زیبا و بی نظیری غرق در مشکلات باشد و امید را از تک تک قالی بافان پس بگیرد؛ هنرمندان این مرز و بوم پشت دار قالی با هر گونه مشکلات عضلانی و دردهای دائمی دست و پنجه نرم می‌کنند تا آینده‌ای برای خود بسازند اما نبود بیمه و قطع آن ، گره کور این هنر شده است.
فعالیت ۲ میلیون نفر در حوزه قالیبافی
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تبریز، بیشترین اشتغال در سطح کشور را در حوزه قالی بافی دانسته و به خبرنگار مهر می‌گوید : در سطح کشور بالغ بر ۲ میلیون نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم در این حوزه فعالیت دارند که بدون وابستگی به دولت، در منازل خود اشتغال ایجاد کرده و هنری را به وجود آورده‌اند که در دنیا زبانزد خاص و عام است.
در استان نزدیک بر ۸۵ هزار نفر بیمه شده وجود دارد که طی چند سال گذشته ۳۵ هزار نفر ریزش داشته و بیمه آنان قطع شده است
اسماعیل چمنی با بیان اینکه در سطح استان، ۵۰ هزار نفر بیمه شده وجود دارد ادامه می‌دهد : استان آذربایجان شرقی دارای ظرفیت ۲۰۰ هزار نفری برای استفاده از بیمه قالی بافی است؛ بیمه، اولویت اصلی قالی بافان است و در مجلس نیز مصوب شده است افرادی که مشغول قالی بافی هستند باید از بیمه قالی بافی استفاده کنند که در استان نزدیک بر ۸۵ هزار نفر بیمه شده وجود دارد که طی چند سال گذشته ۳۵ هزار نفر ریزش داشته و بیمه آنان قطع شده است.
وی بیان می‌کند : فرش دستباف، تولید ملی محسوب می‌شود که در راستای حمایت از تولید ملی و رونق آن از مسئولین و متولیان درخواست می‌شود تا قالی بافان به حق مسلم خود دست یابند؛ زمانی که خانواده‌ای فاقد بیمه است امیدی برای او باقی نمی‌ماند فرش دستباف آذربایجان شرقی، تنها کالایی است که ثبت جهانی شده که باید در قبال خواسته قانونی آنها جواب قانع کننده ای داشته باشیم. عدم بیمه قالی بافان و نارضایتی آنان، باعث کناره روی از اشتغال که همواره به عنوان یکی از اصلی‌ترین مشکلات مطرح می‌شود را موجب گشته که نیازمند عزم ملی و استانی است.
قطع بیمه قالی بافان علاوه بر از دست رفتن امید این افراد، کاهش تولید را نیز به دنبال دارد چرا که پایه صادرات، تولید است و تا زمانی که تولید نباشد صادرات نیز انجام نمی گیرد
چمنی، قانون بیمه قالی بافی را نیازمند بازنگری دانسته و اضافه می‌کند : بیش از ۹۰ درصد بیمه قالی بافان قطع شده است که وصل شدن دوباره بیمه این افراد، نیازمند یک بوروکراسی زمان بر است؛ قطع بیمه قالی بافان علاوه بر از دست رفتن امید این افراد، کاهش تولید را نیز به دنبال دارد چرا که پایه صادرات، تولید است و تا زمانی که تولید نباشد صادرات نیز انجام نمی گیرد.
وی به خبرنگار مهر می‌گوید : از بین رفتن تشویق صادراتی در حوزه صادرات فرش دستباف و قرار دادن پیمان ارزی، موجب از بین رفتن انگیزه صادرات و به وجود آمدن مشکلاتی شد اما طبق پیشنهادات ارائه شده باید مشوق‌های صادراتی بار دیگر بازگردانده شود. متأسفانه نوسانات ارزی باعث سردرگمی صادرکنندگان شده و مهم‌تر از تمام این‌ها با قیمت چند نرخی، اقتصاد مملکت به پیش نمی‌رود؛ چند نرخی بودن قیمت‌ها باعث به وجود آمدن فساد و رانت خواری می‌گردد که باید گفت قیمت ارز باید توسط بازار، عرضه و تقاضا تعیین شود نه دولت و حاکمیت.
نمایندگان مجلس پیگیر باشند
چمنی ضمن تأکید بر اینکه بیمه قالیبافی در سال گذشته در مجلس مصوب شده و بودجه آن نیز در سال ۹۸ آمده بیان می‌کند : در حال حاضر در سطح کشور حدود ۳۵۰ هزار نفر بیمه شده وجود دارد و این تعداد باید به یک میلیون نفر برسد که تا کنون هیچ اقدامی از سوی دولت انجام نیافته است؛ وظیفه نمایندگان مجلس، قانون گذاری و نظارت بر حسن اجرای قانون است در این راستا نمایندگان مجلس باید پیگیر باشند که چرا اجرا نمی‌شود. قالی بافان، قشر زحمت‌کش، شریف و سفیران فرهنگی این مملکت در اقصی نقاط دنیا هستند که باید از آنان حمایت قانونی انجام گیرد و علاوه بر رفع مشکلات بیمه‌ای، پرداخت وام کم بهره نیز به آنان تعلق بگیرد.
امروز به سراغ هنرمندی رفتم که با سایر هنرمندان در حوزه قالی بافی برایم متفاوت بود. این بار یک دار قالی و مادری مهربان و خوشرو که از کودکی رفاقتی دیرینه با دار قالی دارد ؛ همواره با توکل بر خدا و علاقه، رج بر رج افزوده است؛ اما افسوس که این هنر زیبا مشکلاتی نیز به همراه دارد.
از کودکی در حوزه قالی بافی فعالیت دارم
صدای دفه زنی، سکوت اتاق را در هم شکسته است؛ بهت من و زیبایی طرح و نقشی که روح آدمی را جلا می‌بخشد. زهرا خانم قبل از رسیدن من، بساط چای را فراهم کرده بود و تابش نور خورشید بر روی گل‌های قالی زهرا خانم، زیبایی آنرا دو چندان کرده بود.
این هنرمند فعال در حوزه قالی بافی، ۵۹ سال دارد که بیشتر عمر خود را صرف قالی بافی کرده است؛ برایم از روزهایی می‌گوید که از کودکی این هنر را آموخت و تا کنون نیز دست از آن نکشیده است؛ اما امان از مشکلاتی که همراه همیشگی قالی بافان این مرز و بوم است.
زهرا خانم درآمدی به جز قالی بافی ندارد و مشکل اینجاست فرشی که ماه‌ها سوی چشم این مادر مهربان را از وی می گیرد به سختی به فروش می‌رسد
گره بر گره می‌زند و از گرانی مواد اولیه فرش و افزایش نرخ بیمه گله می‌کند تا جایی که به دلیل ناتوانی در پرداخت حق بیمه، چند ماهی است که قطع بیمه قالی بافی، او را بیشتر نگران کرده است. زهرا خانم درآمدی به جز قالی بافی ندارد و مشکل اینجاست فرشی که ماه‌ها سوی چشم این مادر مهربان را از وی می گیرد به سختی به فروش می‌رسد. سخت است مادری که ماه‌ها پشت دار قالی می‌نشیند و از جان و دل برای به اتمام رسیدن فرش، تلاش می‌کند اما مشکلاتی بر او غلبه می‌کند که شاید ممکن است باعث شود نه تنها زهرا خانم بلکه تمام هنرمندان فعال در این حوزه، با هنر قالی بافی خداحافظی کنند.
بیمه قالیبافی به طور جد پیگیری نمی‌شود
نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس، به تصویب رسیدن بیمه قالی بافان در مجلس دهم را یک حرکت ارزشمند در راستای حمایت از هنر صنعت قالی بافی در ایران دانسته و به خبرنگار مهر می‌گوید : متأسفانه بخشی از این آیین نامه مغایر با روح قانون بوده که طی جلسات صورت گرفته با مسئولین وقت وزارت رفاه، بیمه تأمین اجتماعی و مرکز ملی فرش ایران مبنی بر برطرف شدن این مشکل، متأسفانه علیرغم قول مساعدت از سوی مرکز ملی فرش ایران و سازمان تأمین اجتماعی، به طور جد پیگیری نشد و در نهایت ادامه دار گشته است.
محمد اسماعیل سعیدی بیان می‌کند : دلایل مختلفی از جمله اینکه بودجه‌ای که از سوی مجلس در نظر گرفته می‌شود و یا اعتباراتی که در قانون بودجه پیش بینی می‌شود متأسفانه به این دلیل که دولت تمایلی به محقق شدن تمام منابع ندارد، بهانه‌ای نیز برای سازمان تامین اجتماعی مبنی بر تأمین نشدن تمام منابع است وجود دارد.
وی با اشاره بر مغایر بودن آیین نامه با روح قانون اضافه می‌کند : محول کردن مسئولیت اجرا و نظارت بر سازمان بیمه تأمین اجتماعی، باعث تعارض منافع شده تا این سازمان از تعداد بیمه شدگان کاسته و در رقم اعتبار صرفه جویی کند و به بهانه‌های مختلف در سراسر کشور ورود و موجب قطع بیمه قالی بافان شده است.
فضاهای رسانه‌ای و مطالباتی ورود کنند
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در پایان ادامه می‌دهد : عوامل مختلفی دست به دست هم داده‌اند و این مشکل ادامه دار شده است؛ باید گفت که در رابطه با این موضوع، فضاهای رسانه‌ای و مطالبات باید به گونه‌ای عمل کنند تا دوباره به طور جدی وارد عمل شود و تاکنون نیز مشکلات قطع بیمه قالی بافان در مجلس پیگیری می‌شود.
سازمان بیمه تأمین اجتماعی بیمه قالی بافان را قطع نمی‌کند بلکه به دلیل نداشتن هزینه پرداخت به موقع بیمه از سوی خود قالی بافان ، قرارداد آنان لغو و امکان دوباره آن میسر نیست
مدیرکل تأمین اجتماعی آذربایجان شرقی، یکی از علل قطعی بیمه قالی بافان را عدم تمکن مالی می‌داند و به خبرنگار مهر می‌گوید : سازمان بیمه تأمین اجتماعی بیمه قالی بافان را قطع نمی‌کند بلکه به دلیل نداشتن هزینه پرداخت به موقع بیمه از سوی خود قالی بافان ، قرارداد آنان لغو و امکان دوباره آن میسر نمی باشد.
جعفر سمساری ادامه می‌دهد : ۷ درصد سهم بیمه توسط قالیبافان و ۲۰ درصد آن نیز بر عهده دولت می‌باشد که متأسفانه این سهم از سوی دولت به سازمان تأمین اجتماعی واریز نمی‌گردد و این سازمان نیز یک سازمان عمومی غیردولتی است و حتی قادر به بیمه قالی بافانی که تا کنون بیمه نشده‌اند نیز وجود ندارد .
هنر قالی بافی در آذربایجان شرقی، زبانزد خاص و عام است؛ بی انصافی است هنر و هنرمند باشد اما مشکلات ریز و درشت نیز بر آن غلبه کند و تا جایی پیش رود که به عنوان یک تهدید جدی برای هنر صنعت قالی بافی به شمار رود.
عدم بیمه قالی بافان و بلاتکلیفی حاصل از قطع بیمه و عدم رسیدگی به آن، هنرمندان را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است؛ زمانی که سخن از تولید ملی و حمایت از آن به میان می‌آید قطعا باید قدر چنین هنر با ارزشی که مدیون هنرمندان این مرز و بوم هستیم را بدانیم و در راستای حمایت از آنان قدم برداریم.
این حمایت و توجه کردن به حق مسلم هنرمندان در حوزه صنعت فرش، قطعاً نیازمند یک همکاری و پاسخ‌گویی از سوی دولت، نمایندگان مجلس، سازمان تأمین اجتماعی و سایر مسئولین است.
نظر شما