جای خالی روایت ایرانی از بوسنی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی شبکه چهار سیما، برنامه «شب روایت» سه‌شنبه شب ۳ دی‌ماه با موضوع روایت جنگ بوسنی وهرزگوین، روی آنتن رفت.

محمد مهدی حیدری کارشناس حوزه بالکان درباره واقعه جنگ بوسنی گفت: بعد از ۱۹۹۰ و بعد از فروپاشی شوروی سابق یوگسلاوی هم به سمت فروپاشی و استقلال جمهموری های پیش رفت که اول اسلوونی اعلام استقلال کرد و بعد هم کرواسی و حالا نوبت به بوسنی شد که ۴۴ درصد مسلمان بودند و ۱۷ درصد کروات و ۳۳ درصد هم صرب بودند. هیچ کدام از اقوام بالای ۵۰ درصد نبودند که بتوانند اعلام استقلال کنند. بنابراین یک طمع برای تجزیه‌ی بوسنی شکل گرفت و همه پرسی برای استقلال بوسنی هرزگوین برگزار شد. که ۹۹ درصد رأی دادند که این کشور مستقل شود و بلافاصله بوسنی مستقل شد و صربستان که قدرت نظامی ارتش یوگوسلاوی در دستش بود صرب‌ها را علیه مسلمانان تحریک کردند و حتی مردم عادی هم مسلح شدند. جنگ شروع شد و ظرف مدت کوتاهی مسلمانان دوسوم خاک کشورشان را از دست دادند.

حیدری همچنین در باره صربنیتسا و انکار پیتر هاندکه درد مورد واقعه صربرنیتسا افزود: صربنیتسا در شرق بوسنی قرار دارد و مسلمانان در اکثریت بودند و برای اینکه بتوانند این منطقه را به صربستان الحاق کنند باید مسلمان‌ها را از آنجا بیرون می‌کردند. از اول جنگ اعلام شد که صربنیتسا یک منطقه امن است و نیروهای سازمان ملل اعلام کردند که در اینجا مسلمانان از تجاوز و حمله صرب‌ها در امان هستند و ظرف مدت سه سال جمعیت سه برابر شد. اما در سال ۱۹۹۵ ملادیچ فرمانده ارتش صرب وارد شهر شد و تمام زن‌ها را از شهر خارج کرد و تا سه روز از مردان هیچ خبری نبود که در نهایت ۸۳۷۲ نفر در سه روز به رگبار بستند و کشتند و جنازه‌ها را در شهرهای مختلف دفن کردند طوری که یک جنازه در ۴ شهر مختلف دفن شد.

وجه تراژیک دیگر جنگ بوسنی تجاوزهای گسترده است که هاندکه از این هم دفاع می‌کند که محمد مهدی حیدری توضیح داد: تجاوز در اکثر جنگ‌های دنیا هست فرقی که جنگ بوسنی داشت این بود که سیستماتیک بود و یک قوم می‌خواست قوم دیگر را تحقیر کند. حدوداً ۵۰ هزار نفر هستند که مادرشان مسلمان است ولی پدرشان معلوم نیست کدام سرباز صرب است یا اینکه هتلی بود که ۲۰۰ زن مسلمان را برای جایزه به سربازان صرب به آن هتل بردند و از آن تعداد فقط ۱۰ نفر زنده بیرون آمدند.

محمد مهدی حیدری در پاسخ به این سوال که همه جهان این واقعه را دیده اند و هاندکه چه چیزی را انکار می‌کند بیان کرد: هاندکه کلاً انکار می‌کند و آخرین باری که یک خبرنگار از او سوالی پرسید به خبرنگار گفت که یک نفر روی دستمال ادرار کرده بود و برای من فرستاده بود که ارزش آن برای من از سوال تو بیشتر است یعنی حتی حاضر نمی‌شود که سوالش را بخواند و او را تحقیر می‌کند. یک بار هم به اجساد مسلمانان توهین کرده بود و کلاً مدلش همین است. در مراسمی هم که برای ملادیچ به عنوان بزرگداشت گرفته بودند از او تقدیر کرد و در مدح او سخن گفت و در نهایت پاسپورت یوگوسلاوی خود را دریافت کرد.

میثم میرهادی نویسنده و مترجم کتاب‌های حوزه بالکان در خصوص دسته‌بندی کتاب‌های مرتبط با جنگ بوسنی توضیح داد: یک سری کتاب‌ها مثل "بوسنی در گذر زمان" و "کتاب مروری بر تاریخ مسلمانان یوگسلاوی و جنگ بوسنی" هستند که خودمان روایت کرده ایم و یک نگاه تاریخی دارد. جدیدترین کتاب "محاصره‌ی سارایوو" اثر کاوه ذاکری هست که خاطرات روزانه او در جنگ بوسنی است و سندیت خوبی هم دارد. کتاب‌هایی هم هستند که پژوهشی هستند و یا شامل خاطرات و زندگی نامه‌ها هستند که ما آنها را ترجمه کرده ایم. یک چیزی که جای تأسف دارد این است که ما به عنوان کشوری که در جنگ بوسنی بوده ایم و اگر ایران نبود تقریباً بوسنی هم نبود خوب کار نکرده‌ایم و مردم در داخل هیچ چیزی از بوسنی نمی‌دادند. روایتی که مد نظر ماست عنوان نشده است، این خلأ در داخل وجود دارد.

محمد مهدی حیدری در خصوص مسئله حضور ایران در بوسنی و نگاه آنها در مورد ما گفت: نسلی که جنگ را در بوسنی دیده است وقتی ایرانی‌ها را می‌بینند و با آنها صحبت می‌کنیم حتماً یک خاطره از حضور ایرانی‌ها دارند. شما اگر به بوسنی بروید و بگویید من ایرانی هستم حتماً لبخند می‌زنند و یک جمله می‌گویند که شما بدون چشم داشت به ما کمک کردید در حالی که کشورهای دیگر حتماً یک چیزی از ما گرفته‌اند.