طاهره یلفانی کارشناس اندیشکده تدبیر آب ایران در گفت و گو با خبرنگار مهر، گفت: از فروردین ماه تا دی ماه امسال شاهد رویدادهای متعدد سیل در کشور بوده‌ایم، شهرستان‌های خاش، دلگان و روستاهای حاشیه تفتان در محاصره سیل قرار گرفته و در پی آن مردم برخی از شهرها و روستاهای سیستان و بلوچستان تا کمر در آب فرو رفته‌اند. ظهور و بروز بلایای طبیعی همچون سیل و تکرار خسارات وارد آمده کنونی نشان از این واقعیت دارد که موضوع سیل را باید به عنوان یک واقعیت انکارناپذیر کشور بپذیریم و به دنبال اتخاذ راهکارها و اقدامات متنوع در حوزه‌های مختلف تسکین دهنده و سازگاری مؤثر با این رویداد و کاهش پیامدهای آن باشیم.
یلفانی افزود: یکی از این اقدامات مدیریت ریسک به صورت کلی و توجه به بیمه سیل به صورت خاص است که نه تنها برای عامه مردم که حتی در اذهان دولتمردان هم جایگاه و کارکرد به جایی ندارد.
وی یادآور شد: بر اساس مستندات آماری خسارات سیل فروردین ماه ۳۰ تا ۳۵ هزار میلیارد تومان بوده است و با توجه به گزارشی که از سیل اخیر در هرمزگان منعکس شده بیشترین خسارات وارده زیرساختی است از این رو عمق فاجعه زمانی بروز پیدا می‌کند که قسمت اعظم این خسارات بالاخص خسارات زیرساختی و روستایی تحت پوشش بیمه نیستند.
بیمه سیل یا مدیریت سیلاب
کارشناس اندیشکده تدبیر آب ایران توضیح داد: مساله بیمه سیل جایگاه آن در مدیریت سیل و نحوه حضور بیمه‌ها به عنوان یکی از ارکان مهم در مراقبت از زیست گاه‌های شهری و روستایی حلقه پنهانی است که تاکنون به آن کم توجه شده است. این مساله به این معنی نیست که بیمه کنندگان سیل در عرصه نبودند بلکه پرداختن به جایگاه آن در مدیریت سیل، نحوه محاسبه ریسک و پوشش آن برای سیلاب به نحوی نبوده که بتوانند دغدغه سیل را از ذهن شهروندان و بالاخص روستانشینان خارج کنند.
یلفانی ادامه داد: از سوی دیگر باید این موضوع مورد توجه قرار بگیرد که بیمه سیل با سایر ابزارهای مدیریت پیامدهای سیل متفاوت است. به این ترتیب که سایر روش‌ها به دنبال کاهش خسارت‌های ناشی از سیل است در حالی که بیمه خسارات را در زمان و مکان پخش می‌کند. در واقع رابطه مشخصی بین بیمه و ترمیم خرابی‌ها وجود دارد.
وی توضیح داد: گرچه بیمه خسارت‌های ناشی از سیل را در بلند مدت کاهش نمی‌دهد اما می‌تواند اقدامات راهبردی و تکمیلی در بخشی از مدیریت سیلاب دشت‌ها باشد که خسارات را کاهش می‌دهد مثل تأسیسات کاهش خسارات سیل، پیش بینی، مقابله با سیل یا تغییر در نحوه کاربری اراضی به طوری که آسیب پذیری کمتر در مقابل سیلاب وجود داشته باشد.
کارشناس اندیشکده تدبیر آب ایران نتیجه گرفت: بنابراین بیمه سیل شامل عناصری است که هم جزو تمهیدات ناشی از برنامه ریزی و تمهیدات واکنشی است اما مساله اصلی اینجاست که آیا بیمه سیل می‌تواند بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی اقشار مختلف به ویژه گروه‌های آسیب پذیر اثر مثبتی بگذارد به عبارتی این بیمه‌ها چه نقشی در کاهش اثرات منفی سیل دارد.
یلفانی ادامه داد: سیل همه ساله در کشور ما جاری می‌شود و متناسب با دبی آن در بستر رودخانه فرسایش رخ می‌دهد. بر همین اساس اگر نقشه سیل وجود داشته باشد به طوری که نقشه راه و حرکت تمام رودها و رودخانه‌ها ترسیم شود پس می‌توان متناسب با روندهای گذشته احتمال سیل‌های همراه با تخریب در حاشیه رود و دامنه تخریب آن را پیش بینی کرد. همچنین بیمه‌ها نیز با محاسبه دقیق ریسک، قیمت مناسب را به هر سازه‌ای که در اثر سیل خسارت دیده است پیشنهاد می‌کند و بلافاصله بعد از سیل اهالی مناطق سیل زده می‌توانند با دریافت خسارت اقدام به بازسازی مناطق یا سازه‌های صنعتی و کشاورزی کنند.
بیمه سیل در کشورهای دیگر
کارشناس اندیشکده تدبیر آب ایران اعلام کرد: دو روش اساسی ارائه بیمه سیل در کشورهای توسعه یافته وجود دارد، در روش اول سیستم اختیاری است، در این حالت بیمه گران بیمه نامه‌های استاندارد خود را برای پوشش مکمل خسارات سیل با پرداخت حق بیمه اضافی توسعه می‌دهند. این سیستم با علم به این واقعیت که تنها کسانی که به احتمال زیاد در معرض خطر سیل خواهند بود بیمه نامه را خریداری می‌کنند با شکست رو به رو می‌شود. وضعیتی که در صنعت بیمه به انتخاب نامساعد معروف است.
یلفانی ادامه داد: بر اساس سیستم دوم، پوشش سیل با پوشش خطرات دیگری مانند حریق و توفان همراه است در این سیستم در صورت گسترش خطر خسارات سیل در کل یک منطقه جغرافیایی بزرگ حق بیمه دریافتی برای سایر پوشش‌ها توزیع می‌شود و تا حد زیادی باعث افزایش درصد جمعیت تحت پوشش برای سیل می‌شود.
وی در پایان گفت: پیشرفته‌ترین سیستم بیمه سیل در آمریکا برپاست، آمریکا تلاش کرده تأسیسات غیرسازه ای و سازه‌ای اش را گسترش دهد و بیمه و مدیریت راهبردی از مخازن جزو اقدامات غیرسازه ای محسوب می‌شود.
نظر شما