رویکرد غرب برای جلب همکاری امنیتی ایران غلط است / آرایش مهره‌های موثر 1+5 در حال تغییر است

دکتر علیرضا اکبری، کارشناس مسائل هسته ای و معاون وزیر دفاع سابق کشورمان در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن تحلیل شرایط کنونی حاکم بر مسئله هسته ای کشورمان، اظهار داشت: به اعتقاد من شرایط ما در بحث هسته ای در مقطع ماه گذشته و ماه جاری نسبت به ماه های قبل از آن یعنی دوران صدور قطعنامه های 1737 و 1747 تغییر یافته است.

وی با اشاره به این که منظور از شرایط، شرایط محیط بر تمام طرف های موضوع هسته ای ایران است، افزود: نظر من درباره تغییر شرایط به این نکته باز می گردد که اعتقاد دارم اساسا توانمندی صلح آمیز هسته ای ایران، مسئله اصلی و محوری طرف‌های مقابل ما نیست و در یک کلام، مشکل اساسی غرب به هسته ای شدن ایران باز نمی گردد.

این کارشناس مسائل هسته ای ادامه داد: در واقع امروز غرب با مشکلات بزرگتری مواجه است که حل و فصل آن ها به مراتب عمیق تر و مهم تر از مسئله هسته ای ایران است؛ جنس این مشکلات عموما امنیتی است و مشکل اساسی آن ها هم این است که برای مواجهه، کنترل یا تعامل با این جریان های ناشناخته و نو پدیدار شده امنیتی که می تواند آن ها را به طور جدی به زحمت بیاندازد، آمادگی کافی ندارند.

اکبری همچنین گفت: اتفاقا همین مشکلات، موضوعاتی هستند که ایران به مراتب راحت تر از غرب می تواند در مدیریت، کنترل و مهار آن ها موثر واقع شود؛ به این لحاظ غرب به معاضدت امنیتی ایران در این چارچوب نیاز دارد اما در این خصوص نه ایالات متحده، نه اروپا و نه سایر طرف ها هنوز نتوانسته اند ظرفیت لازم و کافی را برای این منظور ایجاد کنند.

معاون وزیر دفاع سابق کشورمان در ادامه اظهار داشت: در حقیقت غرب هنوز نتوانسته زمینه‌های "تعامل امنیتی"  در زمینه مسایل منطقه ای را با ایران فراهم کند و بنابراین بر آن شده اند تا از طریق اجبار و از موضع قدرت از معاضدت ایران بهره برداری کنند و لذا مسئله هسته ای ایران را در مقطع کنونی به عنوان عاملی جهت وجه المصالحه این معاضدت مطرح می کنند.

وی افزود : بنابر آنچه ذکر شد شرایط کنونی، شرایطی است که غرب از یک طرف نیازمند معاضدت امنیتی ایران بوده و از طرف دیگر هنوز راه های استفاده از این معاضدت ایران با راهکارهای مثبت را نیاموخته است؛ به نظرم تا کنون بنیان های لازم و کافی برای اداره دیپلماتیک مسئله هسته ای در هیچ کدام از طرفین موضوع به خوبی سازمان نیافته است.

این کارشناس مسائل هسته ای با بیان اینکه نحوه اداره غلط روند تحولات هسته ای از جانب دو طرف موضوع، این روند را فرسایشی کرده است، ادامه داد: تا کنون دو طرف موضوع هسته ای را در بستری فرسایشی اداره کرده اند و همان قواعد حاکم بر شرایط پیشین تقریبا فعلا هم جاری است.

اکبری همچنین خاطرنشان کرد: موضوع هسته ای به خودی خود در زمان حدفاصل سال های 2002 تا 2005، موضوعی محوری و مستقل در مناسبات ایران با غرب بود اما از سال 2005 به این سو، این مسئله به موضوعی ثانوی تبدیل شد تا اینکه نهایتا پس از 28 سال گفتگو و ملاقاتی بین نمایندگان ایران و آمریکا با موضوع عراق انجام شد و پس از آن هم طرف های مختلف نه طرح بلکه ایده های مختلفی را برای حل موضوع هسته ای ارائه کرده اند.

معاون وزیر دفاع سابق کشورمان همچنین گفت: البته هیچ یک از ایده های مذکور ظرفیت لازم برای تبدیل شدن به یک طرح را نداشته اند؛ ضمن آنکه طرح هایی که از سوی ایران هم به طرف مقابل ارائه شده، طرح هایی جامع، کامل و به نحو مقتضی نافذ و فصل کننده نبوده اند.

وی با اشاره به موضع اخیر دبیر شورای عالی امنیت ملی مبنی بر عقلانی شدن شرایط کنونی حاکم بر مسئله هسته ای، اظهار داشت: به نظر می رسد یکی از عواملی که شرایط کنونی را عاقلانه جلوه می دهد، نیاز غرب به معاضدت امنیتی ایران است که او را مجبور ساخته تا از تبختر و تفرعون گذشته خود نسبت به حقوق هسته ای ایران عقب نشینی کرده و به بیانی عاقلانه تر فکر کنند.

این کارشناس مسائل هسته ای تاکید کرد: توجه داشته باشید که فرآیندهای سیاسی و امنیتی در سطوح کلان یعنی عرصه منطقه ای یا بین المللی، هر قدر هم که سریع باشند، تابع تدریج ( درجه بندی) هستند و باید به مراتب تکمیل شوند؛ به عنوان مثال نشانه های اولیه نیاز آمریکا به این معاضدت ایران در گزارش بیکر - همیلتون نمایان گشت.

اکبری افزود: به هر حال این فرآیند های تدریجی در حوزه امنیتی، زمانی مانند یک "فنر فشرده" دارای انرژی تجمیع یافته ای شده و پتانسیلی بزرگ را ایجاد می کنند؛ این فنر به هر صورت زمانی رها خواهد شد و ما امروز به نقطه رهایی این پتانسیل فشرده که از شرایط امنیتی منطقه نشات می گیرد، رسیده ایم.

معاون وزیر دفاع سابق کشورمان تصریح کرد: آنچه که در شرایط فعلی به عنوان جمهوری اسلامی ایران باید درک کنیم این است که این فرصت گذراست و از دست دادن آن غیرقابل جبران خواهد بود چرا که ممکن است شرایط در آینده نزدیک به گونه ای شود که معاضدت امنیتی ایران چندان اثر کنونی خود را نداشته باشد.

وی نکته دیگری که می تواند از عوامل "عاقلانه تر شدن" شرایط کنونی حاکم بر مسئله هسته ای کشورمان تلقی گردد، را آرایش جدید عوامل موثر در گروه موسوم به 1+5 دانست و ادامه داد: همان طور که مشخص است امروز آرایش طرف های موثر در گروه 1+5 تغییراتی کرده و ما در حال حاضر در کشورهای اروپایی، طرف هایی را داریم که جای خود را با کشورهای دیگر عوض کرده اند.

این کارشناس مسائل هسته ای همچنین گفت: به عنوان مثال، امروز موضع آلمان نسبت به دو یا چهار ماه گذشته تغییر کرده و رویکرد برلین به حل و فصل مذاکراتی موضوع هسته ای مثبت تر شده است؛ انگلیس با تغییر تیم اصلی، به نوعی در حال تحول مواضع اش است، روسیه به دلیل مواجهه با پیشرفت ایران در جمع بندی مباحث با غرب از سویی و برخی مسایل استراتژیک خود با غرب با نوعی پارادوکس مواجه شده اما در سطح رئیس جمهور از حل صلح آمیز موضوع حمایت می کند و ادبیات واشنگتن نیز در این خصوص نسبت به گذشته نه چندان دور تغییرات آشکاری کرده است.

اکبری ادامه داد: شاید نشانه های مذکور را بتوان از جمله عواملی دانست که لاریجانی با اتکا به آن ها، از عقلانیت غرب سخن می گوید و البته نباید یادمان برود که اگر چه لاریجانی یک فیلسوف است اما امروز در کسوت یک دیپلمات حاضر شده و سخنان او را می توان به لحاظ دیپلماتیک هم تفسیر نمود.

معاون وزیر دفاع سابق کشورمان در خصوص احتمال انجام اقدام نظامی علیه کشورمان در کوتاه مدت، افزود: به نظرم در حال حاضر، عوامل دیگر و احتمال های نرم تر با شدت بیشتری نسبت به این گزینه مطرح هستند؛ امروز تنها گزینه ای که هیچ کدام از طرف ها نیازی به آن ندارند، برخورد سخت با ایران است و اینکه شرایط کنونی بیشتر به سمت معاضدت است تا تقابل نکته بسیار مهمی است.