غدیر را یک واقعه اسلامی بدانیم و نه یک واقعه مذهبی

به گزارش خبرنگار مهر، نشست «غدیر و وحدت مسلمین» به مناسبت دهه امامت و ولایت به همت مدرسه راهبردی علم و عمل سه شنبه ۱۴ مرداد برگزار شد.

مهدی مسائلی در این نشست گفت: باید به دنبال وحدت اسلامی باشیم و نه وحدت مذهبی. نباید طوری شود که اهل سنت تصور کنند منظور از وحدت این است که باید شیعه شوند و شیعیان هم تصور کنند که منظور اهل سنت از وحدت یعنی همه باید سنی شوند. تشیع انگلیسی و وهابیت سعی می‌کنند وحدت را این طور معنا کنند. یا می‌گویند اینها می‌خواهند مذهب جدیدی اختراع کنند. ما به دنبال وحدت اسلامی هستیم به طوری که مذاهب در آن وجود داشته باشند و اختلافات حفظ شود اما این اختلافات منجر به درگیری نشود. با وجود اختلاف‌ها باید به اشتراکات هم توجه کنیم و ذیل آن وحدت را حفظ کنیم.

این پژوهشگر دینی افزود: برای رسیدن به این وحدت راهکارهای علمی و سیاسی وجود دارد. بعضی راهکارها عملی نیست. مثلاً اینکه گفته شود مرزهای جغرافیایی برداشته شود و یک کشور واحد اسلامی تأسیس شود. این کار در عمل محقق شدنی نیست. اما الگوهایی مثل اتحادیه اروپا را می‌توانیم برای دنیای اسلام در نظر بگیریم. در کنار حفظ هر کشور، تعامل و هویت اسلامی وجود داشته باشد. برخی از اهل سنت می‌پندارند ما ائمه را می‌پرستیم و قرآن نمی‌خوانیم یا نماز نمی‌خوانیم و به قرآن دیگری معتقد هستیم. ما هم مشابه این باورها را درباره آنها داریم. مثلاً تصور می‌کنیم اهل سنت خدایی را باور دارند که جسم دارد. در صورتی که این طور نیست. یا برخی تصور می‌کنند وهابیت همه اهل سنت هستند در صورتی که بخش کوچکی از اهل سنت را تشکیل می‌دهد.

وی ادامه داد: بنابراین منظور ما از وحدت، وحدت مذهبی نیست. در قضیه غدیر برخی این مسئله را مطرح می‌کنند. مثلاً می‌گویند تمام مسلمانان باید غدیر را با نگرشی که ما داریم بپذیرند؛ یعنی جانشینی حضرت علی (ع) بعد از رسول الله (ص). برخی فکر می‌کنند اینکه مقام معظم رهبری می‌گویند غدیر می‌تواند مایه وحدت باشد چنین دیدگاهی را دارند ترویج می‌کنند که یعنی شما هم بیایید شیعه شوید. در صورتی که این طور نیست و ما این دیدگاه را رد می‌کنیم. وقتی رهبری می‌گویند غدیر می‌تواند مایه وحدت باشد ۳ معنا دارد که خودشان هم تصریح کردند. شهید مطهری در مقاله الغدیر و وحدت اسلامی که در کتاب شش مقاله است راجع به این موضوع صحبت می‌کند.

مهدی مسائلی اضافه کرد: معنای اول این است که برخی نسبت‌هایی که شیعه و اهل سنت به هم می‌دهند نادرست است. وقتی علامه امینی کتاب الغدیر را می‌نویسد و برخی از این باورها را از بین می‌برد این موجب وحدت می‌شود. نکته دوم این است که جریان‌های استعماری سعی می‌کنند این باور را جا بیندازند که شیعه را یهود درست کرده است در صورتی که این طور نیست. باید تلاش کنیم اهل سنت اسلامی بودن غدیر را بپذیرد و آن را به عنوان یک مسئله مذهبی تلقی نکنیم. در این صورت اهل سنت، شیعه را هم به عنوان یک مذهب اسلامی می‌پذیرد.

وی سپس گفت: حضرت آقا می‌گویند ۲ مسئله در غدیر وجود دارد. یکی اینکه اسلام سیاسی بعد از پیامبر ادامه پیدا کرد. این طور نشد که تصور شود بعد از پیامبر دیگر دین تنها احکام فردی دارد و سیاست و حکومت برای کسانی است که اهل دنیا هستند. با غدیر اسلام در تمام شئونش رشد پیدا کرد و محدود به احکام تصنعی نشد. اسلام سیاسی با ولایت امتداد پیدا کرد. حضرت آقا می‌فرمایند که غدیر یک نصب شخصی برای حضرت علی داشت که آن هم مهم است و باید هم برای آن جشن بگیریم اما این مسئله محدود به همان زمان است. حضرت علی از حق حکومت گذشتند اما از حق ولایت شأن نگذشتند. حضرت آقا می‌فرمایند دعوت اهل سنت به نصب شخصی حضرت علی ممکن است موجب تنازع شود و نباید روی این تأکید کنیم.

مهدی مسائلی اظهار داشت: چیزی که می‌توانیم سر آن به تفاهم برسیم مسئله ولایت و خلافت سیاسی بعد از پیامبر است که خیلی‌ها این را قبول دارند. برخی می‌گویند خلافت در زمان معاویه به ملوکیت کشیده شد و از مسیری که پیامبر در غدیر مشخص کرد منحرف شد. می‌توانیم از این مسئله بهره ببریم برای دعوت اهل سنت که از غدیر این استفاده را بکنند. مسائلی مثل عاشورا یا مهدویت هم مانند غدیر رنگ و بوی شیعی دارد اما وقتی می‌خواهیم برای اهل سنت بیان کنیم باید توجه کنیم این مسائل شیعی نیست و نباید آنها را به شیعه منحصر کنیم. نباید اینها ابزار تبلیغی برای شیعه شود و الا اهل سنت نمی‌توانند به اینها نزدیک شوند.

وی افزود: دعوتی که عاشورا برای یک شیعه دارد مشترک است با دعوتی که برای یک سنی دارد. چون اهل سنت با ما بر سر عزاداری تفاوت دارند ما فکر می‌کنیم که در عاشورا نمی‌توانند با ما مشارکت داشته باشند در صورتی که این طور نیست. در مورد مهدویت هم همین طور است و ما فضا را بسته کرده ایم. اهل سنت در مسئله غدیر می‌گویند ما دوستی را متوجه می‌شویم و نه ولایت. می‌توانیم به آنها بگوییم که همین دوستی خیلی کارکردهای سیاسی و کارکردهایی در جهت مرجعیت علمی دارد. ما خواسته ایم از غدیر برتری شیعی را استفاده کنیم و نه وحدت جهان اسلام را.

مهدی مسائلی همچنین گفت: مالک بن انس کسی بوده که با امام صادق رفاقت داشته است. ائمه ما هم با علمای اهل سنت رفتار متواضعانه ای داشتند و علم شأن را به آنها منتقل می‌کردند. کسانی مثل شیخ طوسی از علمای اسلام هستند و نه علمای شیعه. علمای سنی هم او را در زمره دانشمندان اسلامی قبول دارند. الان این طور نیست و شناخت کمی نسبت به علمای مذاهب وجود دارد و حتی گاهی نگرش‌های غلطی وجود دارد. ما باید اول خودمان را مسلمان بدانیم و در درجه بعد شیعه یا سنی بدانیم. برخی از ما که در جبهه انقلاب اسلامی هستیم اعتقادی به وحدت نداریم. شاید شعار وحدت را دنبال کنیم اما وحدتی که دنبال می‌کنیم مقداری فریب کاری است و کسانی که رو در روی ما هستند این را متوجه می‌شوند در نتیجه با ما همراهی نمی‌کنند. نباید از وحدت سو استفاده کرد. باید حقیقتاً همه را مشارکت داد در غیر این صورت این آرمان شکست می‌خورد.

وی خاطرنشان کرد: باید مفهوم ولایت را طوری بیان کنیم که اهل سنت هم بتوانند ذیل آن جمع شوند. اگر ولایت فقیه را با فقه گره زدیم و خواستیم آن را با روایات فقهی اثبات کنیم از آنجا که با فقه شیعه خیلی گره خورده است اهل سنت آن را رد می‌کنند. اما اگر آن را ادامه نبوت عنوان کردیم و حادثه غدیر را به عنوان ادامه احکام سیاسی اسلام و ادامه حکومت اسلام معنا کردیم و خیلی بر روی شحص حضرت علی تأکید نکردیم، در این صورت اهل سنت هم می‌توانند ولایت فقیه را بپذیرند. ما ممکن است در احکام شخصی مقلد مراجع مختلف باشیم اما در مسائل سیاسی مقلد رهبری هستیم. یک فرد سنی هم می‌تواند در احکام خود مثلاً تابع فقه حنفی باشد اما در احکام سیاسی پیرو ولی فقیه باشد.

مهدی مسائلی در پایان گفت: برخی می‌گویند وحدت حول محور اهل بیت؛ درست است که ما باید حول اهل بیت وحدت داشته باشیم اما نباید این را این گونه معنا کنیم که منظورمان مسئله جانشینی و خلافت است. این نگاه موجب تفرقه و نزاع با اهل سنت می‌شود. غدیر اسلام سیاسی را بیان می‌کند که اسلام سیاسی راهکار نجات دنیای اسلام در شرایط کنونی و رهایی از اسلام آمریکایی است. در کتاب «پیشوایان شیعه، پیشگامان وحدت» نکات زیادی در این موضوعات را پرداخته ایم. مثلاً اینکه در نماز جماعت اهل سنت شرکت کنیم یا به مراسم ختم عزیزان و بزرگان شأن برویم. در احکام حج مراقب باشیم با هم اختلاف پیدا نکنیم و فقه یکدیگر را به رسمیت بشناسیم. متأسفانه آگاهی کمی نسبت به این مسائل داریم و توصیه‌های زیادی که از اهل بیت در این باره وجود دارد را خبر نداریم و اگر هم بشنویم تصور می‌کنیم که بنا به مصلحت سیاسی این حرف‌ها زده شده است.