اقتصاد محله محور و کسب در آمدهای پایدار برای حوزه مدیریت شهری

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، مجید طهوریان عسکری: محله به عنوان هویت اجتماعی اقتصادی و ترکیب یافته از کاربری‌های تأمین کننده نیازهای روزمره در شهر قلمداد می‌شود که علاوه بر ابعاد کالبدی دارای ماهیت اجتماعی، حس همبستگی، هویت جمعی و دسترسی به خدمات و تسهیلات مورد نیاز ساکنین است.

محلات شهری یکی از عناصر مهم و مؤثر در حیات اجتماعی شهرها هستند؛ در واقع نقش و کارکرد محلات، موجب می‌شود تا افراد ساکن، پیوندهای اجتماعی بیشتری نسبت به هم داشته و این پیوندها در پیشرفت پایدار شهری با بهره گیری از توانمندی و مشارکت جمعی بر روی سرمایه اجتماعی محله اثرگذار گذاشته و افزایش سرمایه اجتماعی را حادث، تا این امر باعث رونق اقتصاد شهر شود.

طی یکی دو دهه اخیر در سطح جهان، بسیاری از نهادهای دخیل در موضوع مدیریت شهری، بر ترویج نگرش مشارکتی و تشویق برنامه ریزی پایین به بالا تأکید داشته و تصمیم گیری و چاره اندیشی در خصوص حل مسائل شهری را بر مبنای اجتماعات محله‌ای پایه گذاری نموده‌اند.

کسب در آمدهای پایدار برای حوزه مدیریت شهری، چالش مهم شهرهای بزرگ

اما یکی از چالش‌های پیش روی شهرهای بزرگ در عصر حاضر، کسب در آمدهای پایدار برای حوزه مدیریت شهری است. اگر اقتصاد شهر را به مانند اقتصاد کلان و فعالیت‌های اقتصادی محلی را به مشابهت با اقتصاد خرد در نظر بگیریم، تأثیر وضعی و تجمیعی این اقتصادهای خرد می‌تواند، تحول بزرگی بر اقتصاد شهر و نظام مدیریت شهری ایجاد کند.

امروزه در اکثر کشورهای دنیا توجه خاصی به کارآفرینی و کارآفرینان در نظام نوین مدیریت شهری می‌شود. کارآفرینی و ایجاد بستر مناسب برای جهش اقتصادی، از ابزار پیشرفت اقتصاد درون شهری به شمار می‌آید.

اگر اقتصاد شهر را به مانند اقتصاد کلان و فعالیت‌های اقتصادی محلی را به مشابهت با اقتصاد خرد در نظر بگیریم، تأثیر وضعی و تجمیعی این اقتصادهای خرد می‌تواند، تحول بزرگی بر اقتصاد شهر و نظام مدیریت شهری ایجاد کند از سوی دیگر اقتصاد پایدار محلی به ساکنان و مدیران شهری، امکان بهره گیری از فرصت‌های سرمایه گذاری در محله را داده و منجر به تأمین خدمات شهری مطلوب‌تر، کاهش هزینه‌های نگهداری شهر و افزایش خود اشتغالی در محله و نهایتاً افزایش درآمدهای شهر و مدیریت شهری خواهد شد.

برجسته سازی امکانات و فرصت‌های اقتصادی محله

از آنجا که هر یک از محله‌های شهر ویژگی منحصر و متمایز خود را دارند، تجربیات موفق شهرهایی همچون قاهره در مصر، کازابلانکا در آفریقا، هاوانا در کشور کوبا نشان داده برجسته سازی امکانات و فرصت‌های موجود اقتصادی در محله می‌تواند ارتقای گردشگری محله را تسهیل و با برند سازی محلی توسط مدیریت شهری، فعال سازی اقتصاد محلی را به همراه داشته باشد.

اندیشمندان معتقدند اگر کیفیت زندگی در محله با توجه به مؤلفه‌های محیط، اقتصاد و هویت اجتماعی (روابط دوستانه) تأمین شود، گردشگر به سوی آن مکان حرکت خواهد کرد و این حرکت یعنی تولید ثروت برای ظرفیت‌های موجودی که باید بالفعل شوند و این هنر مدیریت شهر است که ظرفیت‌ها را شناسایی و بسترسازی برای ایجاد زنجیره کامل اقتصاد از تولید تا مصرف و فروش و تبدیل شدن به ثروت را با برنامه ریزی دقیق، فعال نماید.

بر مبنای مطالب بیان شده اقتصاد محله محور، باور و عظمی راسخ می‌خواهد تا با همت تلاشگران عرصه مدیریت جهادی، باور به نشدن‌ها در کشور را تمام کرده و فرصت تبدیل به شدن‌ها را ایجاد کند؛ در این راستا اقتصاد محلی ناظر بر نگاه اصالت الهی، از بدو تشکیل حکومت اسلامی توسط پیامبر اکرم (ص) ایجاد و در آینده باید بیشتر احیا شود.

بستر سازی چرخه تولید صنایع دستی و طراحی مدل صادرات آن، کشاورزی شهری در دو مدل افقی و عمودی، ایجاد و یا واگذاری مراکز اقتصادی محله، علی‌الخصوص مراکز اقتصادی تحت امر نظام، مدیریت شهری همچون فروشگاه‌های ارزاق و … در قالب تعاونی‌های مردمی به مراکز ثقل و اجتماع محور محله، همچون تشکل‌ها، مساجد، هیئت‌های مذهبی و نقش دادن همراه با اصول و استانداردها به مردم برای تأثیر گذاری در اقتصاد و جلوه‌های موفقی از تحول اقتصاد محلی خواهد بود.

پیشرفت اقتصادی شهر بدون تراکم فروشی

باید باور داشت که می‌شود بدون تراکم فروشی، الگوهایی را طراحی کرد و باعث پیشرفت اقتصاد شهر شد؛ به طور مثال می‌توان بستر لازم برای توسعه گردشگری درون شهری یا برون شهری؛ بر پایه کشاورزی شهری، هنر، سلامت، آبخیزداری و غیره توسط مدیریت شهری فراهم و مردم را با آموزش‌های تخصصی و حرفه ای به سوی ورود به برون دادهای اقتصاد محلی هدایت و طعم شیرین اثرات جمعی تولید ثروت را برای آنها ملموس نمود.

در نهایت اینکه اقتصاد شهری با کمک اقتصاد محله محور در چارچوب مناظرات علمی مدیریت تحول می‌تواند با سرمایه‌های در اختیار خود، زمینه سازی اقتصاد بدون رانت و با توجه ویژه به ایجاد اشتغال محلی، مدل‌هایی خلق کند تا ثروت بی انتهای آن، چرخه زندگی شهروندان را تسهیل، گرفتاری‌های را کم و تحول را ایجاد کند.

کارشناس مدیریت شهری و استاد دانشگاه