به گزارش مهر، چنانچه تعاریف موجود از حزب را دسته بندی کنیم، می توان گفت، حزب عبارتست از: گردهم آمدن افراد همفکر از بطن جامعه به عنوان یک گروه اجتماعی پیوسته و منظم که دارای جهان بینی، مواضع، جهت گیری سیاسی و نقطه نظرات مشترک، همگون و یکسان هستند.
احزاب را می توان جامعه ای کوچک از فعالان سیاسی نامید که این جامعه دارای برنامه های کوتاه و بلند مدت برای کسب قدرت، منافع و امتیاز در جامعه بزرگتر هستند و با این هدف به معرفی کاندیدا در انتخابات و مشارکت می پردازند و برای حضور در دولت تلاش و مبارزه می کنند تا بتوانند وضع موجود را تغییر دهند و وضعیت مطلوب از نظر خود را جانشین کنند.
براین اساس ، وجود احزاب در حکومت های دموکراتیک، ضروری است چراکه به تعبیری " احزاب ستون فقرات دموکراسی‌اند"، از این رو، "رقابت انتخاباتی با هدف پیروزی" را می توان یکی از کارویژه های احزاب سیاسی برشمرد.
یکی از دلایل وجود و فعالیت احزاب را رقابت های انتخاباتی می توان دانست ، با این دیدگاه باید گفت که نخستین وظیفه احزاب، داشتن برنامه برای مدیریت امور و گزینش و معرفی نامزدهای مناسب و پیرو ایدوئولوژی آن حزب به منظور تصاحب حداکثر کرسی ها در قوه مقننه و همچنین در دست گرفتن قوه مجریه است.
بر اساس همین وظیفه است که حزب به مانند غربالی بزرگ عمل می کند و گزینش نهایی را در خصوص کاندیداها انجام می دهد و اگر کاندیدایی را مناسب و همسو با اهداف خود دید حتی اگر آن فرد از لحاظ مالی در مضیقه باشد، را پشتیبانی مالی و معنوی می کند.
برمبنای رقابت های انتخاباتی است که هر یک از احزاب سیاسی تلاش می کنند تا برپایه پروسه یا پروژه ای متشکل از برنامه ها و موضع گیری ها، در اینگونه رقابتها شرکت کنند، چرا که رای دهندگان به طور طبیعی باید درباره مسائل اصلی و همچنین درخصوص سیاستها و برنامه های حزب اطلاع کافی به دست آورند به همین دلیل است که احزاب سیاست های خود را با دقت و در نظر گرفتن حساسیت ها تدوین می کنند و این سیاستها را از راه انتشارات و اجتماعات متداول در استفاده از شیوه های تبلیغاتی به مردم عرضه می دارند.
در طول تاریخ همواره مشاهده شده برخی سیاستمداران در جهان با نهاد احزاب سیاسی مخالف بوده و آنها را به عنوان منبع عمده پریشانی و ضعف سیاسی اجتماعی تقبیح می کرده اند و آن را تنها فرصتی برای فرصت طلبان می دانسته و می دانند.
اما بسیاری از معایب نظام حزبی در کشورهایی رخ می نمایاند که ملت ها فاقد آگاهی های سیاسی لازم هستند و دموکراسی هنوز مراحل آغازین خود و یا دوران گذارش را طی می کند. در اینگونه کشورها مسئولیت به گروه تنبلی واگذار می شود که میزان شور و ذوق و فعالیت آنها با نزدیک یا دور شدن زمان انتخابات رابطه مستقیم دارد، هر چه زمان انتخابات نزدیک تر می شود اینگونه احزاب فعالتر و پر جنبش و جوش تر می شود و هر چه از انتخابات فاصله می گیریم ، فعالیت اینگونه احزاب کم رنگ و کم رمق تر می شود.
حقیقت این است که با افزایش آگاهی و رشد سیاسی توده مردم، گمراه یا اغفال کردن آنها روز به روز دشوار تر می شود، در واقع آموزش صحیح سیاسی و به طور کلی افزایش آگاهی های عمومی می تواند معایب نظام حزبی را تا حد زیادی از بین ببرد و این جزء ضروری و جدایی ناپذیر دموکراسی را پا برجای نگه دارد.
و اما در کشورمان ، بعد از استقرار نظام جمهوری اسلامی که نظامی مبتنی بر مردمسالاری دینی است و به طور متوسط سالانه شاهد برگزاری یک انتخابات هستیم، که با این حساب شاهد تحرک و فعالیت سالانه عده ای از افراد در قالب احزاب به هنگام انتخابات هستیم.
با وجودی که در کشور ما در حال حاضر بر اساس آمار رسمی اعلام شده بیش از 250 حزب و تشکل سیاسی ثبت شده در کمیسیون ماده 10 احزاب وزارت کشور وجود دارد، تبلور حضور و فعالیت این احزاب تنها در آستانه انتخابات است، به گونه ای که به مجرد قرار گرفتن در آستانه انتخابات، احزاب و گروههای سیاسی از لاک خود بیرون می آیند و به فعالیت های فراگیر انتخاباتی و تدوین استراتژی های خود در خصوص چگونگی حضور در انتخابات و به دست گرفتن گوی موفقیت می پردازند.
اما تجربه نشان داده است احزاب شناسنامه دار در این فعالیت مقطعی بی رقیب نیستند و در این زمان است که بسیاری احزاب خلق الساعه، بدون داشتن هویتی کاملا مشخص، پا به عرصه این میدان و رقابت های انتخاباتی می گذارند و به محض پایان یافتن انتخابات و مشخص شدن نتیجه آن تا برگزاری انتخاباتی دیگر، صدای کاملا رسایی که حاکی از فعالیتهای مستمر و روح زندگی در آنان باشد، شنیده و دیده نمی شود.
با این تفاسیر سئوالی که ذهن را به خود مشغول می کند این است که با توجه به کارکرد مهم احزاب در جهان، آیا احزاب و گروههای سیاسی نیز در ایران به شکلی سازمان یافته و دائمی فعالیت می کنند و یا تنها وجود آنها با افزایش تب و درجه حرارت انتخابات، آنهم در یک زمان نمود پیدا می کنند؟
سئوال دیگر آنکه آیا احزاب در ایران توانسته اند استراتژی ها و برنامه های خود را اگر وجود داشته باشد آن طور که باید و شاید برای عامه مردم بیان کنند یا اینگونه احزاب تنها ترجیح داده اند طبقه ای خاص از جامعه که بیشتر شامل افراد متعلق به طبقه متوسط رو به بالا و مرفه است را نشانه روند و مخاطبان خود را تنها این قشر از جامعه که به لحاظ تعداد در اقلیت هستند قرار دهند؟
در انتخابات هایی که در کشور ما برگزار می شود همواره احزاب اصلاح طلب و اصولگرا تلاش می کنند، گوی سبقت را از یکدیگر بربایند و آنقدر درگیر این رقابت می شوند که رقیب دوم که همان احزاب و گروههای خلق الساعه هستند را فراموش می کنند و شرایط به گونه ای پیش می رود که این احزاب غیر قانونی و خلق الساعه هستند که از فضای مسمومی که دو گروه اصلاح طلب و اصولگرا علیه یکدیگر ایجاد کرده اند استفاده می کنند و خود را به عنوان گروهی پاک به مردم معرفی می کنند.
در این هنگام است که این احزاب غیرقانونی خلق الساعه به اصطلاح پاک بدون پرداختن هزینه چندانی شانس پیروزی خود را به وسیله جدال های انتخاباتی دو جناح سابقه دارد فراهم می کنند و چه بسا پیروز نهایی هم این احزاب و ائتلاف های خلق الساعه باشند.
سخن اصلی آنکه در حالی که کمتر از6 ماه تا برگزاری انتخابات سرنوشت ساز مجلس هشتم که در صورت پیروزی اصولگرایان که اکنون در دو قوه مجریه و مقننه و همچنین در نهاد شوراها در اکثریت هستند امید اصولگرایان را به آینده بیشتر می کند و همچنین اصلاح طلبانی که بعد از 8 سال تجربه اکثریت مطلق بودن در حال تجربه طعم گس اقلیت مطلق هستند، شکست به معنای طولانی تر شدن ایام فترت و دوری از قدرت است، آرایش گروههای اصلاح طلب و اصولگرا و چگونگی حضورشان در این عرصه تا حد زیادی مشخص شده است و از این زمان به بعد باید برای ظهور و بروز احزاب خلق الساعه و اعلامیه ها و بیانیه ها مبنی بر تولد حزبی یا ائتلافی برخاسته ازدل ملت باشیم.
در زمان باقیمانده باید منتظر ماند و دید آیا اصلاح طلبان و اصولگرایان که روز به روز رقابتشان در عرصه انتخابات مجلس هشتم جدی تر خواهد شد بر گفته های نمایندگان خود در مراسمی که خانه احزاب در سالروز ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در حسینیه جماران و همچنین موضع گیری ها متعدد دبیران کل احزاب اطلاح طلب و اصولگرا مبنی بر"ایستادگی و مقابله با احزاب خلق الساعه و بی هویت" ایستادگی می کنند یا آنقدر وارد جدل دو طرف خواهند شد که رقیب در سایه خود را فراموش می کنند و در نهایت هر دو بازنده خواهند شد؟
---------------------------------------------
گزارش : زهرا پاکروان
نظر شما