آژانس در بررسی پرونده هسته‌ای ایران مسائل سیاسی را بر موارد فنی ترجیح داده است

دکتر داوود هرمیداس باوند، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تاریخچه مختصر ایجاد آژانس بین المللی انرژی اتمی، اظهار داشت: این نهاد بین المللی به اهتمام آمریکا و با طرح آیزنهاور با هدف استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی تاسیس شد و در آن مقطع ، کمیته ای نیز به عنوان مامور برای پیگیری این مسئله تعیین شدند.

وی افزود: آژانس بین المللی انرژی اتمی در واقع دو جنبه ایجابی و سلبی دارد که بر اساس جنبه سلبی آن، کشورهای هسته ای متعهد می شوند در جهت دستیابی به تسلیحات اتمی به کشورهای دیگر کمک نکنند اما بر مبنای جنبه ایجابی، کشورهای برخوردار از تکنولوژی هسته ای، باید ضمن فراهم کردن زمینه های لازم برای بهره برداری سایر کشورها از این تکنولوژی، با در اختیار گذاشتن تجهیزات لازم به یاری آن ها در این چاچوب بپردازند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: با تاسیس کنوانسیون منع تولید و اشاعه تسلیحات کشتار جمعی، رابطه آژانس و جنبه سلبی آن نزدیک تر شد و کشورهای مورد اشاره این کنوانسیون پس از سال 1968 عملا به چهار دسته تقسیم شدند: دسته نخست، کشورهایی بودند که به طور کلی از دستیابی به سلاح های کشتار جمعی و به خصوص تسلیحات اتمی منع می شدند؛ دسته دیگر کشورهایی که در آستانه دستیابی به سلاح های هسته ای قرار داشتند که در آن مقطع آفریقای جنوبی، رژیم صهیونیستی، هند، پاکستان، مصر و برزیل از این دسته به حساب می آمدند.

دکتر هرمیداس باوند هم چنین گفت: سومین دسته کشورهای دارنده سلاح اتمی بودند که آمریکا، شوروی، بریتانیا و سپس چین و فرانسه را شامل می شدند؛ دسته چهارم هم کشورهای غیراتمی بودند که در طلب دستیابی به تکنولوژی هسته ای صرفا در بعد صلح آمیز آن بودند. از آن زمان تا کنون کشورهای دارنده سلاح های اتمی توانسته اند از الحاق به این معاده طفره روند؛ در عین حال کشورهایی چون آفریقای جنوبی به صورت داوطلبانه حتی از دستیابی به تکنولوژی صلح آمیز هسته ای هم چشم پوشی کردند. پس از فروپاشی شوروی کشورهای چون اوکراین و قزاقستان هم با تحویل سلاح های اتمی خود به روسیه، متعهد شدند که دیگر در پی دستیابی به چنین تسلیحاتی نباشند.

وی در ادامه اظهار داشت: پس از این تحولات، آژانس به انتقاد از عملکرد ایران، کره شمالی، عراق و لیبی در عرصه دستیابی به تکنولوژی هسته ای پرداخت؛ در این میان لیبی پس از اشغال عراق به صورت داوطلبانه از انرژی هسته ای منصرف شد؛ مذاکرات کره شمالی با تسامح نسبی این کشور در جریان است و دروغ بودن ادعاها درباره عراق هم نهایتا به اثبات رسید.

این استاد دانشگاه در ادامه سخنان خود با اشاره به بررسی مسئله هسته ای کشورمان در آژانس بین المللی انرژی اتمی، افزود: ایران به صورت مکرر اعلام کرده که از دستیابی به فن آوری هسته ای در پی اهداف صلح آمیز است اما بررسی پرونده ایران در آژانس از جایی دچار مخاطره شد که آمریکا به عنوان قدرت نخست این نهاد بین المللی بر نیت خوانی و قصد ایران از فعالیت های هسته ای متمرکز شد.

هرمیداس باوند گزارشات دوپهلوی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره فعالیت های صلح آمیز هسته ای کشورمان را مورد اشاره قرار داد و گفت: همواره در طول مدت بررسی مسئله هسته ای ایران در آژانس، علیرغم عدم وجود هرگونه قرینه فنی و کارشناسی، شاهد ارائه گزارشات دو پهلو از سوی محمدالبرادعی در این خصوص بوده ایم؛ این گزارشات به سادگی راه مورد نظر آمریکا برای این مسئله را بازخواهد گذاشت.

وی ادامه داد: هرچند که آژانس یک نهاد حقوقی - فنی بوده و صلاحیت آن نیز صرفا در همین چارچوب است اما نباید از یاد برد که هر نهاد بین المللی تابعی از اعضای خود است؛ اعضای اصلی، قدرتمند و ذی نفوذ در آژانس هم کاملا مشخص اند و لذا در بررسی مسایل مختلف، علیرغم وجود ادعاهای فنی و کارشناسی همواره باید انتظار وجود هاله ای از مسایل سیاسی را نیز داشته باشیم.

این استاد دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: البته باید اذعان داشت که هاله سیاسی در مسئله ایران، بسیار پررنگ و در مواردی حتی پررنگ تر از مسایل فنی و کارشناسی شده است؛ البته ایران نیز با عنایت به تمام این مسایل و علیرغم پررنگی بیش از حد هاله سیاسی در بررسی پرونده فنی خود، تعامل با آژانس را پذیرفته و در پی اثبات حسن نیت و نمایش راستی آزمایی اهداف خود در این زمینه بوده است.