يادش به خير روزهايي نه چندان دوركه بعد از ظهرهاي تابستان زنهاي همسايه دور هم جمع مي شدند و بساط كاهو سكنجبين به راه بود و تا دمدماي غروب همه با هم گل مي گفتند و گل مي شنيدند .
ياد آن روزها كه وقتي مادر بزرگ فوت كرد ، زنهاي همسايه يك لحظه مادر را تنها نمي گذاشتند و خيال همه ما راحت بود كه او با تسلاي همسايه مي تواند غم از دست دادن مادربزرگ را راحت تر تحمل كند .
و ياد آن روزها به خير كه براي عروسي پسر بزرگ خانواده ، همه همسايه ها دست بالا زدند و هر كس گوشه اي از كار را به دست گرفت و پدرعروسي پسر ارشدش را آبرو مندانه با كمك همسايه ها برگزار كرد .
اما حالا همسايه ها گرفتار در زندگي ماشيني از همديگر خبر ندارند و شايد پس از سالها سكونت در آپارتمان هاي قوطي كبريتي حتي همديگر را نشناسند و بدون اينكه اسم هم را بدانند به سلام و عليكي در پاركينگ آپارتمان بسنده كنند .
امروزه همسايه ها در برابر هم احساس مسووليت نمي كنند
پيرمرد 65 ساله اي حال و هواي روزهاي قديم را تكرار نشدني مي داند و مي گويد : تا چندين سال پيش اگر يك مشكل كوچك براي يكي از همسايه ها پيش مي آمد همه محله براي حل مشكل همسايه بسيج مي شدند تا به هر نحوي كه شده مشكل همسايه خود را حل كنند اما امروزه همسايه ها هيچ مسووليتي در برابر هم احساس نمي كنند .
اصغر محمودي كه به تازگي منزل خود را تغيير داده است ، ادامه مي دهد : ديگر لطف و صفا در محله ها وجود ندارد و مردم بيشتر در خانه هاي خود حبس شده اند و حاضر به رفت و آمد كردن با همسايه هاي خود نيستند.
خانم مسني كه سالها در يكي از مناطق پايين شهر تهران زندگي كرده است ، مي گويد : به تازگي خانه ام را عوض كرده ايم و در يكي از مناطق بالاي شهر ساكن شده ام و طي 8 ماهي كه در اينجا ساكن بوده ام حتي نمي دانم همسايه روبروي ما چند تا بچه دارد در حالي كه در خانه قبلي همه اهل محله من را مي شناختند و هيچ وقت من را تنها نمي گذاشتند اما حالا مي ترسم در اين خانه بميرم اما حتي همسايه ها از مردن من هم باخبر نشوند.
پروين ناصري ادامه مي دهد : در زمان قديم در اعياد و مراسم مختلف مذهبي شور و حالي عجيبي در محله بوجود مي آمد و همه همسايه ها از همه مشكلات و مسائل زندگي هم با خبر بودند و براي حل مشكل همسايه خود از جان و دل تلاش مي كردند .
وي مي گويد : در زمان قديم اگر صداي " آخي" از خانه اي شنيده مي شد تا چند كوچه آن طرف تر همسايه ها با خبر مي شدند و براي كمك و ياري به خانه همسايه مي آمدند ، البته اين كار امروزه از نظر خانواده هاي بالاي شهري فضولي محسوب مي شود اما هنوز براي برخي مردم پايين شهر يك ارزش به شمار مي آيد و يا حداقل مي توان اميدوار بود كه چنين ارزشهاي اخلاقي در بين مردم پايين شهر فراموش نشده است.
وي مي گويد : اينجا اگر زياد سعي كني با همسايگان صميمي شوي فكر مي كنند آدم فضولي هستي و يا قصد دخالت در زندگيشان را داري خوب به قول آدم هاي امروزي زندگي بالاشهري و آپارتمان نشيني همين است.
جواني 24 ساله ساكن يكي از مناطق بالاي شهر مي گويد : هيچ اطلاعي از وضعيت همسايه ها ندارم و علاقه اي براي دانستن آن ندارم و بيشتر دوست دارم بدون سر و صدا در خانه خودم زندگي كنم .
دغدغه تامين معاش ، همسايه ها را از هم دور كرده است
يك خانم جوان نيز مشكلات زندگي را بهانه اي براي كم ارتباطي بين همسايگان مي داند و مي گويد : مشكلات و مشغله زندگي باعث شده تا مجبور باشيم براي تامين معاش و زندگي از صبح زود تا شب كار كنيم بنابراين خستگي ناشي از كار حالي براي خانه همسايه رفتن باقي نمي گذارد .
يك جامعه شناس در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر با بيان اينكه گسترش شهرها و پيچيده شدن زندگي شهري ، تخصصي شدن جوامع ، ورورد زنان به جامعه و اشتغال آنها روابط اجتماعي و همسايگي را تحت تاثير قرار داده است ، مي گويد : ارتباط بين همسايگان و اطرافيان در اكثر مواقع از طريق زنان شكل مي گيرد كه با ورود زنان به جامعه و اشتغال آنان اين ارتباط تا حدود بسياري ضعيف و كم رنگ شد .
دكتر محمد تقي شيخي تفاوت سليقه بين خانواده ها را از جمله عوامل بيگانه شدن همسايه ها با يكديگر مي داند و معتقد است : طي دو دهه گذشته اختلاف طبقاتي خانواده ها و همچنين اختلاف در ديدگاهها و نظاير آنان باعث شده تا كم ارتباطي و يا بي ارتباطي بين مردم تشديد شود، به نحوي كه اكثرخانواده ها از لحاظ فكري و عقيدتي خود را با همسايگان هم سو نمي بينند.
وي ادامه مي دهد: خصلت و خوي برخي خانواده ها به گونه اي است كه ارتباط زياد با همسايگان را نمي پسندند و احساس مي كنند كه همسايگان در زندگي آنان دخالت مي كنند ، به همين علت روابط خود با همسايگان را به حداقل مي رسانند.
رابطه همسايگي بين جوانان بي معناست
وي مي گويد : امروزه پيچيدگيهاي زندگي و مشكلات آن باعث شده تا اكثر خانواده ها به فكر حل مشكلات زندگي و معشيتي خود باشند و ديگر حوصله اي براي رفتن به خانه همسايه ندارند .
شيخي با اشاره به اينكه در اكثر جوامع و به خصوص ايران روابط همسايگي بين فصول مختلف متفاوت است ، مي افزايد : در فصل هاي تابستان و بهار ارتباطات بين اطرافيان و به خصوص همسايگان تا اندازه اي تغيير مي كند و شايد بتوان تنها زماني كه همسايه ها با يكديگر رفت و آمد مي كنند را در اين فصل بدانيم، بنابراين در فصل زمستان و پاييز ارتباطات تا حد بسياري كاهش پيدا مي كند .
وي مي گويد : با وجود اينكه در مناسبت هاي مختلف مذهبي و اعياد هنوز تا اندازه اي روابط همسايگي وجود دارد اما بستگي به منطقه و محله نيز دارد به گونه اي كه چنين مراسمي در برخي مناطق بالاي شهر به طور كل فراموش شده است .
اين جامعه شناس به تاثير رسانه ها در اين باره اشاره مي كند و مي افزايد : به هر حال تنوع رسانه ها در حال حاضر و ورود آنها به حريم خانواده نيز موجب شده ، ارتباط همسايه ها بشدت كاهش يابد .
وي با بيان اينكه روابط همسايگي بيشتر در سنين بالاي جامعه به چشم مي خورد ،مي افزايد : در اكثر جوامع جوان تر ها تمايل كمتري براي ايجاد ارتباط با همسايه خود را دارند و اگر روابطي صميمي وجود داشته باشد بيشتر در بين افراد مسن و سن بالاي جامعه است .
ارتباط با همسايگان باعث تخليه رواني مي شود
وي با اشاره به اينكه توسعه صنعتي جوامع ارتباط مردم را با يكديگر كم رنگ كرده است ، مي افزايد : متاسفانه در جامعه ايراني با وجود اينكه توسعه صنعتي به معناي دقيق و به معناي غربي آن آنچنان اتفاق نيفتاده است اما در حد ضعيف آن توانسته تا حد بسياري در روابط بين مردم تاثير گذار باشد .
شيخي گسترش وسايل ارتباط جمعي را يكي از عوامل كمرنگ شدن ارتباط بين همسايگان مي داند و مي گويد : گسترش شبكه هاي تلويزيوني و نظاير آن باعث شده تا اكثر مردم بيشتري ساعات اوقات فراغت خود را صرف اينگونه وسايل كنند ، بنابراين احساس مي كنند فرصتي براي رفت و آمد كردن با همسايگان خود را ندارند .
عضو هيات علمي دانشگاه الزهرا مي افزايد : جامعه شناسان معتقدند كه روابط همسايگي هر چه بيشتر تقويت شود باعث تقويت روحيه افراد و تخليه رواني مي شود و در مقابل چنانچه چنين روابطي به طور كل در جوامع ايراني كه داراي روحيات حساسي هستند فراموش شود ، مي تواند به افسردگي روحي و رواني افراد منجر شود.
نظر شما