خبرگزاری مهر - گروه استانها: پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری روحانیت بیدار و هشیار که در رأس آن امام خمینی (ره) قرار داشت، عامل تحولات مهمی در منطقه و جهان شد. راهی که در آن روحانیت با اتکای به اسلام ناب و بازسازی اندیشه دینی قدم در مسیر گذاشتند و در نتیجه آن را به امواج خروشان انقلاب اسلامی و برچیده شدن نظام طاغوت گره زدند.
روحانیون در مسیر پیروزی انقلاب اسلامی و در نهایت، پیروزی آن در زمینه‌های آگاهی بخشی، بیدارگری و افشاگری نسبت به شرایط نا به سامان عینی جامعه، کادرسازی، تربیت نیروهای انقلابی و گسترش روحیه انقلابی، هدایت و رهبری، طرح، تبیین و ترویج مکتب انقلاب، حمایت و پشتیبانی از رهبر انقلاب، مبارزه با خطوط انحرافی، ایجاد هم بستگی بین نیروهای مخالف رژیم پهلوی، بهره گیری از پایگاه‌های مذهبی برای مبارزه و بسیج مردم و مواردی از این قبیل نقش آفرین بوده‌اند.
روحانیون همدان نیز در این مسیر پیشگام، صاحب اندیشه و عمل بودند اما با وجود پیشگامی روحانیون همدان در پیروزی انقلاب اسلامی ایران، نقش آنان به راستی آن گونه که شایسته بوده تاکنون مورد بررسی و تبیین قرار نگرفته است.
روحانیون همدان، پیشرو بوده‌اند
در این خصوص، پژوهشگر حوزه علوم اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص مبارزه روحانیون در همدان پیش از انقلاب اسلامی بیان کرد: این مبارزه‌های روحانیون در همدان به چند دسته تقسیم می‌شود؛ روحانیونی که در همدان مستقر بودند و اقداماتشان در همدان علیه رژیم گذشته بود، روحانیون همدانی که به دلایل مختلف در قم و سایر شهرها چون تهران بودند و از آنجا کارهای مبارزه را پیگیری می‌کردند و روحانیونی که در استان همدان تبعید شده بودند و در محل تبعیدشان مشغول مبارزه بودند.
محمد قنبری با بیان اینکه روحانیون در تمامی این گروه‌ها از فرصت‌های مختلف برای روشنگری استفاده می‌کردند، اظهار کرد: همدان شاید در این زمینه مانند قم و تهران نبود اما نسبت به سایر استانها در این زمینه پیشرو بود.
وی خاطرنشان کرد: روحانیت از نهضت ملی شروع به همگامی کردند و در بزنگاه‌هایی که اتفاقات اجتماعی محوری رخ داده است، نقش آفرینی کرده‌اند.
قنبری با تصریح بر اینکه سال ۱۳۴۰ و حوادثی که بعد از فوت آیت الله بروجردی اتفاق می‌افتد و حوادثی که رخ می‌دهد، شاهد این نقش آفرینی‌ها هستیم، ادامه داد: در این زمینه می‌توان به نقش تعیین کننده در حوادث لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، اصلاحات ارضی، اتفاقات دوران دستگیر شدن امام (ره) اشاره کرد، که در آنها گروهی از روحانیون همیشه مشغول روشنگری، سخنرانی و افشاگری بودند.
این محقق و پژوهشگر، از مرحوم آخوند همدانی در این عرصه نام برد و گفت: مرحوم آخوند همدانی شخصیتی بود که در همدان بزرگ شهر محسوب می‌شد، اگرچه نقش رهبری نداشت و معتقد به مبارزه منفی بود، اما در هر جا که نیاز بود، حضور داشته و شرکت کرده است.
قنبری با بیان اینکه علمای همدان در لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، نامه‌ای به دربار و نخست وزیر می‌نویسند و از مراجع قم حمایت و اعتراض به اقدامات دولت را بیان می‌کنند، گفت: در زمانی که امام (ره) دستگیر می‌شود و قبل از آن، وقتی که در مراسم روضه آیت الله گلپایگانی و مدرسه فیضیه آن اتفاقات می‌افتد و تیراندازی‌هایی به مردم صورت می‌گیرد، علمای همدان این حوادث را محکوم می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه در حوادث ۱۵ خردادماه و دستگیری امام (ره) نیز این محکوم کردن اقدامات را از سوی روحانیون شاهد هستیم، اظهار کرد: زمانی که امام (ره) برای اولین بار دستگیر می‌شود، به جهت آنکه مرجعیت امام (ره) در آن زمان آنقدر مسلم نبود، احتمال اینکه امام (ره) اعدام شود، وجود داشته است بدین ترتیب، بخشی از روحانیت همدان در تحصن علما در تهران شرکت می‌کنند.
این پژوهشگر حوزه علوم اسلامی تصریح کرد: آنطور که در خاطرات منتشر شده، زمانی که اعلامیه روحانیت منتشر می‌شود، اولین امضا را آیت الله آخوند به نام ملاعلی معصومی می‌زند.
قنبری در بخش دیگری از این گفتگو با بیان اینکه در حوادث بعدی نیز مبارزات علمای همدان را شاهد بوده‌ایم، اظهار کرد: زمانی که امام (ره) تبعید می‌شوند، برای آنکه دستگاه مرجعیتشان را از هم بپاشند، آیت الله اشراقی داماد امام (ره) را به همدان تبعید می‌کنند، در این زمان آیت الله آخوند میزبان آقای اشراقی می‌شوند، برایشان خانه‌ای تهیه می‌کنند که از نامه‌های رد و بدل شده امام (ره) و آیت الله آخوند نیز می‌توان به نقش آیت الله آخوند در این عرصه اشاره کرد.
شاه آمد و مورد استقبال قرار نگرفت
وی با بیان اینکه در حوادثی دیگر که در این سال‌ها اتفاق افتاده است، در خلال سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۷ نیز شاهد حوادث مختلف و نقش آفرینی‌های روحانیون همدان هستیم، عنوان کرد: زمانی که شاه پس از ۱۵ خرداد برای سخنرانی در تاریخ ۱۸ خردادماه به همدان آمد، از علم نیز برای این مراسم دعوت شده بود اما تقریباً هیچ کسی در این مراسم شرکت نکرد.
قنبری با بیان اینکه این عدم استقبال از شاه در حالی که سه روز از ۱۵ خردادماه می‌گذشت، در عدم استقبال دیگری از مراسم قرآن شاه نیز به چشم می‌خورد، خاطرنشان کرد: یعنی می‌بینیم، زمانی که شاه برای ایجاد یک نقطه مثبت در حکومتش و جبران کمبودها، قرآن شاه را چاپ می‌کند که در آن سال، برای مرحوم آخوند آن را می‌فرستند اما ایشان آنها را قبول نمی‌کنند.
قنبری به سخنرانی‌های آقای باهنر، کافی و هاشمی نژاد در همدان نیز اشاره کرد و گفت: این سخنرانی‌ها همیشه در همدان با تنش‌هایی مواجه شده و یک سر تنش هم علمای همدان بوده‌اند که یا اسباب فرار سخنران‌های انقلابی را مهیّا یا اسباب آزادی آنها را فراهم آورده و یا اصولاً زمینه ساز سخنرانی‌های آنها در همدان بوده‌اند.
این پژوهشگر حوزه علوم اسلامی با بیان اینکه اینها بخش اعظمی از روحانیون حاضر در همدان بودند، گفت: بخش دیگری از روحانیون، روحانیون تبعیدی مانند آقای جنتی در اسدآباد، آقای مؤمن در تویسرکان، آقای احمدی خمینی در تویسرکان و کبودراهنگ و چند نفر دیگر بودند که در استان همدان در تبعید به سر می‌بردند.
وی با اشاره به اینکه روحانیون همدانی نیز مانند آقای نوری، آقای مولانا، آقای حسینی و دیگران هم بودند که همدانی بودند، اما در شهرهای دیگر تبعید و در آنجا کارهای مبارزاتی خود را پیگیری می‌کردند، تصریح کرد: یک سری از علمای همدان هم بودند که مبارزاتی کشوری داشتند و نقش آفرینی‌هایشان در این مسیر بدین طریق بود.
قنبری با اشاره به اینکه در این زمینه می‌توان از شهید مفتح، شهید حیدری، آقای هزاوه ای، نوری همدانی و برادرشان شیخ حسن نوری همدانی نام برد، گفت: شهید الحسینی که شهیدی بین المللی بود نیز قبل از انقلاب در خارج از کشور نیز کارهای مبارزاتی انجام می‌داد.
این پژوهشگر حوزه علوم اسلامی با بیان اینکه این مبارزات قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به انجام رسیده‌اند، عنوان کرد: روحانیون همدان در این راه، گاه دستگیر، گاه تبعید و گاه شکنجه می‌شدند اما همواره در این عرصه نقش آفرینی و اثرگذار بوده‌اند.
انقلاب اسلامی ایران با اراده و خواست روحانیان مبارز شیعه، به رهبری امام خمینی (ره) که نقش پیشگامی، هدایتگری و بسیج کنندگی توده‌ها را برعهده داشته است و با نصرت الهی به پیروزی رسید.
عزمی که موجب تحول بنیادین در دولت و جامعه و تأثیر گذاری بر جهان شد، در این عرصه، «روحانیون همدان» نیز در بی اعتباری شاه و نظام شاهنشاهی، شکل‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی نقش مؤثری داشتند؛ روزگاری که به حضور روحانیون تبعید شده در استان همدان، فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی روحانیون همدانی در دیگر استانها و روحانیون در همدان گره خورده بود و در نهایت، به پیروزی انقلاب اسلامی ختم شد.
نظر شما