دکتر محمدرضا خالصی به خبرنگار مهر گفت: حافظ یک انسان کثیرالابعاد است. اگر کسی مثل حافظ کثیرالابعاد باشد و قواعد عرفانی را هم بداند و سیرت ارباب علم و نظر را بشناسد و قواعد باریک آسمانی را هم در شعر خود بگنجاند همانند دریای شگرفی است که برای هر شناگری زیبا و جذاب خواهد بود. حافظ همواره براق عشق را هم زیر پا دارد و این کمک می کند که ما هیچ وقت در اشعار حافظ دچار ملال نشویم.
این مدرس فلسفه ادامه داد: در شناخت حافظ ما بسیار سطحی عمل کردیم. ما نیازمند این هستیم که برای رویارویی با ابر شاعری همچون حافظ شیرازی به صورت مجهزتری وارد عمل شویم.
این استاد دانشگاه افزود: آنچه اساتید در خصوص حافظ انجام داده اند اکثرا تحقیقاتی است که زبان او را واکاویده و یا زندگی او را مدنظر قرار داده و یا احیانا اختلاف نسخ را بررسی کرده است. اما محصول فکری حافظ چندان مورد کنکاش قرار نگرفته و به همین دلیل وقتی به تحقیقات فراوان و متکثر در این بازه زمانی در مورد خواجه می نگریم می بینیم که عرصه معرفت شناسی حافظ، عرصه کم کاری است.
این شاعر خاطرنشان کرد: به نظر می رسد در این زمینه باید تحقیقات جدی انجام گیرد. آنچه ما از حافظ می دانیم نیازمند واکاوی های جدی در حیطه عرفانی و اندیشه های معرفتی اوست، به همین دلیل تا در زمینه اندیشه عرفانی حافظ فعالیت جدی صورت نگیرد به نظر می رسد زبان خواجه در ابهام و ایهام خواهد ماند.
خالصی ادامه داد: من به عنوان کسی که مدت نسبتا زیادی است حافظ تدریس می کنم - چه در دانشگاه و چه در خارج از دانشگاه - شاهد علاقه مندی جوانان به شعر حافظ هستم. اما نکته مهم این است که آیا این نسل جوان و علاقه مند برای بدل شدن به حافظ شناسان آینده، گام های صحیح و مستحکمی برخواهد داشت؟ باید بتوان مراکزی را در دانشگاه ها و یا دیگر بسترهای فرهنگی تحت عنوان مرکز تحقیقات حافظ شناسی به وجود آورد تا شرایط فعالیت برای جوانان مهیا شود.
این مدرس مرکز حافظ شناسی افزود: ایمان دارم اگر مرکزی باشد که بتواند جوانان مستعد، اندیشمند و پرکار را خط دهی کند و با آنها همراهی نماید بی شک دایره حافظ پژوهی هماره گرم و پررونق خواهد بود.
دکتر خالصی گفت: حافظ عصاره فرهنگ ایرانی اسلامی است. او چونان ستاره ای درخشان بر تارک ادب فارسی می درخشد. کلام فاخر، پیام های عالی انسانی عرفانی و معانی شگفت آور از حافظ اعجوبه ای ساخته است که همانا در تاریخ خواهد ماند.
این مترجم ادامه داد: امروز بیش از هر زمان دیگری ما به عشق و علاقه و انسانیت، آرامش و همزیستی مسالمت آمیز نیازمندیم و حافظ تمام این خصوصیات را در اشعار خود دارد. او با کوله باری از آسمان به زمین آمده و پناهگاه مطمئنی به نام عشق ساخته است. عشق محملی است برای رسیدن به آزادی و رهایی. به همین دلیل در جهان امروز که مردمان بیشتر از هر زمان دیگری محتاج این دردانه آفرینش هستند بی شک رجوع به حافظ رجوع به انسان عزتمند است. به همین دلیل اگر ادیبان، اندیشمندان، شاعران و هنرمندان بتوانند جاذبه های زیستی حافظ را به شکل جذابی معرفی کنند بی شک خواجه برای هر انسانی اعم از جوان و سالمند، جذاب و زیبا خواهد بود.
دکتر محمدرضا خالصی اظهار داشت: همه انسانها ابعاد مختلفی دارند؛ مخصوصا خواجه که زبانش با ابهام و ایهام همراه است. زبانی که با ابهام و ایهام همراه باشد بی شک انسان را دچار تاویلات و تفسیرهای متفاوت می کند. ما یک مبحث جدی داریم که اساس عرفان محسوب می شود و آن این است که اصولا امر شهودی، یک امر اشرافی است. به همین دلیل دانشمندان بزرگ دنیا معتقدند که تجربه مینوی مستقیما دست می دهد و دریافت می شود و به راحتی هم به صورت مفاهیم در نمی آید. همین نکته را از زبان محی الدین ابن عربی هم داریم. ابن عربی معتقد است آنچه در درون او رخ داده، بسیار گنگ است و امکان اینکه بتوانیم این حالت را به کلام نزدیک کنیم چندان ساده به نظر نمی آید. ابن عربی می گفت انبیا و اولیا علم شان از راه فکر حاصل نشده و آنها از طریق کشف به علم می رسند و برای کشف "طوری" برتر از "طور عقل" معین می کنند. به همین دلیل معتقد است آنچه بر زبان او جاری می شود تنها اشعه ای از نور آن خورشید است. دقیقا زبان حافظ هم در همین فضا قابل بررسی است. به همین دلیل این زبان مورد تفسیرها و تاویل های گوناگون قرار گرفته است.
نظر شما