فهم قرآن باید متکی بر ترتیب نزول آیات و درک سیره نبوی باشد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روزنامه الوقت، محمد عابد الجابری اندیشمند مغربی که طرح فکری و اندیشه‌هایش را از آغاز دهه هشتاد مطرح کرد کتاب آخرش را با عنوان "مدخل الی القرآن" ( ورود به قرآن) نوشته است. این کتاب که بر مطالعه علوم قرآن متمرکز است، سال جاری از سوی مرکز تحقیقات وحدت عربی لبنان منتشر شد.

این کتاب سبب شد تا او بار دیگر مورد بحثها و بررسیهایی از سوی مجامع، محافل و اشخاص مختلف قرار گیرد و حتی فتاوای تکفیر نسبت به او از سوی الازهر مصر داده شود. این کتاب از سوی روزنامه‌های مصری و روزنامه جمهوری قاهره خطرناکتر از سخنرانی پاپ بندیکت شانزدهم تلقی شد. حتی یکی از استادان دانشگاه الازهر نسبت به عواقب درگیری نسبت به قداست قرآن کریم به او هشدار دارد.

جابری پاسخ خود را در یک مجله امریکایی اینگونه بیان کرد: برخی از مردم قرآن یا اصطلاحات قرآنی را به گونه ای می خوانند که گویی روزنامه مطالعه می کنند. اکثر مسلمانان امروز حتی فرهیختگان، اندیشمندان و حافظان قرآن کریم ممکن است فهمی از اسلام ارائه دهند که از قدیم به آن گفته می شد از جنس " ایمان بی اندیشه" یعنی ایمانی که از بحث و بررسی و تدبیر به دور است. نتیجه اینکه به صورت موروثی از قرآن بهره‌مند می‌شوند، بی‌آنکه خود تدبیر کنند و بیندیشند.

محمد عابد الجابری در ادامه با اشاره به اینکه کسی نمی تواند حقایقی را که ارائه کرده ام و تحقیقات علمی را که مدتهاست به آن می پردازم، تکذیب کند گفت: ما قرآن را به صورت مقلوب می خوانیم، یعنی از آخرین سوره هایی که برای ما نازل شده است، آغاز می کنیم و سوره های ابتدایی به طور مثال " قل اعوذ برب الناس" را در آخر می‌خوانیم، در حالی که این آیه از اولین آیه هایی بوده که نازل شده است. بنابراین باید آن را اول درک کرد و تعامل با قرآن باید به ترتیب نزول آیات قرآن صورت گیرد یعنی از اولین آیه‌ای که نازل شده است تا آخرین آنها.

وی در ادامه افزود: هدف از این قرائت تاریخی تلاش برای تطبیق میان نزول قرآن و سیره نبوی است. زیرا زندگی رسول خدا و قرآن کریم مرتبط با هم و در نظمی خاص بوده است. بنابراین غفلت از این نظم و ترتیب حتی در تفسیر بزرگترین مفسر نیز مشاهده می شود. آنها به تفسیر سوره اعراف یا بقره می پردازند، آنها آیه را منفصل می آورند و علت نزول قرآن را بر اساس فهم، درکت و تعبیر خود از واقعه ای معین و مقطوع بیان می کنند. در حالی که باید به منظور ارتباط با آیات الهی از ابتدای قرآن و به ترتیب نزول آیات بهره‌مند شد.

محمد عابد الجابری در ادامه به روایتی اشاره کرد و گفت: روزی عایشه به حضرت محمد (ص) گفت که بز برخی از آیاتی را که زیر تختش بوده خورده است. پیامبر اکرم (ص) فرمود بز کاغذها را خورده و آیاتی را که در قلبها پوشیده نخورده است. او نمی‌تواند آیات قرآن را که در قلب محفوظ است، بخورد. سپس جابری می پرسد: آیا هنگامی که قرآن آتش گرفت می گوییم که قرآن آتش گرفته است یا تنها ورقهای آن آتش گرفته اند؟ هرگز کسی نمی تواند به کتاب خدا تعرض کند و این قرآن از زمان نزول تاکنون باقی مانده و هیچ شکی در آن نیست.