امیرحسین کاربخش کارگردان مستند «وداع با اسلحه» که پس از پخش تلویزیونی هم‌اینک در فضای مجازی در دسترس علاقه‌مندان سینمای مستند قرار دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره این اثر توضیح داد: این مستند روایتی از صلح میان اسرائیل و فلسطین است. شاید واژه صلح در این تقابل و درگیری، برای نسل جوان‌تری که تحولات را دنبال می‌کنند، واژه‌ای ناآشنا به نظر برسد اما ما دست روی موضوعی گذاشتیم تا هم بتوانیم از موضوع فلسطین کلیشه‌زدایی کنیم و هم بتوانیم روایت تازه‌ای برای مخاطب خود که نسل جوان و نوجوان هستند، ارائه دهیم.
این مستندساز درباره جزئیات بیشتر سوژه مستند توضیح داد: در این سال‌ها همواره وقتی بحث اسرائیل و فلسطین بوده از جنگ و درگیری میان آن‌ها گفته و شنیده‌ایم اما در این مستند سراغ صلح رفته‌ایم و سعی کرده‌ایم از پیچیده‌گویی فاصله بگیریم و به زبانی ساده با مخاطب صحبت کنیم. نگاه دراماتیک را هم در فرم مستند رعایت کرده‌ایم.
وی تأکید کرد: تلاش کردیم قصه فلسطین و آنچه بر این کشور گذشته است، به زبان ساده و به دور از واژه‌های آکادمیک و پیچیده روایت کنیم. هدف‌مان هم این بود که بگوییم در مقطعی در این میدان صلح تجربه شده و می‌خواهیم نتیجه این صلح را روایت کنیم. در انتها هم نتیجه‌گیری را به مخاطب واگذار می‌کنیم که ببیند آیا صلح می‌تواند پایانی بر این مناقشه باشد یا مقاومت باید ادامه پیدا کند؟
مبارزی که پس از ۴۰ سال، تصمیم به صلح گرفت!
کارگردان «وداع با اسلحه» درباره نقش یاسر عرفات در روایت این مستند هم گفت: ما دست روی سوژه صلح میان اسرائیل و فلسطین گذاشتیم اما این صلح را از زاویه نگاه رهبر ملت فلسطین در آن مقطع یعنی یاسر عرفات روایت کرده‌ایم. از این منظر بخش‌هایی از مستند تبدیل به پرتره‌ای از یاسر عرفات هم شده است. او در مقطعی رهبر جنبش فتح بود و همواره شعار و آرمانش آزادی فلسطین بوده است. عرفات برای رسیدن به این هدف، به مدت ۴۰ سال مبارزه می‌کند اما از جایی به بعد گویی نظرش تغییر می‌کند و به جای مبارزه، سراغ مذاکره می‌رود.
وی افزود: داستان این صلح را در کنار فراز و نشیب تاریخ فلسطین در این مستند به تصویر درآورده‌ایم. زندگی رهبر یک ملت هیچ‌گاه از سرنوشت آن ملت جدا نیست. به همین دلیل گویی با بالا و پایین رفتن زندگی عرفات، سرنوشت مردم کشور فلسطین هم تغییر می‌کند. عرفات در زندگی‌اش تصمیمات مهمی گرفته که برخی از آن تصمیمات برای ما عجیب بوده است. اینکه او در مقطعی تصمیم می‌گیرد با دشمن خونی‌اش صلح کند، تصمیم عجیبی است که روایت آن برای مخاطب امروز می‌تواند جذاب باشد.
زندگی رهبر یک ملت هیچ‌گاه از سرنوشت آن ملت جدا نیست. به همین دلیل گویی با بالا و پایین رفتن زندگی عرفات، سرنوشت مردم کشور فلسطین هم تغییر می‌کند. عرفات در زندگی‌اش تصمیمات مهمی گرفته است که برخی از آن تصمیمات برای ما عجیب بوده است
کاربخش ادامه داد: رهبر ملت فلسطین در مقطعی تصمیم می‌گیرد صلح را در مناقشه با اسرائیل تجربه کند و نتیجه آن را هم دیده است که ما آن را در مستند روایت کرده‌ایم. عرفات مسیر سخت و پرفرازونشیبی را طی کرد تا به این تصمیم برسد. عرفات در آن مقطع به طرف مقابل خودش اعتماد و فکر می‌کرد اگر به طرف مقابل حسن نیست نشان دهد، طرف مقابل هم با حسن‌نیت با او مواجه می‌شود. بعد از صلح اما اتفاقاتی رخ می‌دهد که همه چیز برخلاف تعهدات طرف مقابل پیش می‌رود.
وی افزود: خود عرفات هم زمانی که نتایج این اقدامات را می‌بیند، پشیمان می‌شود و تصمیم می‌گیرد از مسیری که انتخاب کرده بازگردد و مجدد سلاح در دست بگیرد. با در دست گرفتن سلاح است که کار نیمه تمام عرفات از سوی حماس به سرانجام می‌رسد و در سال ۲۰۰۶ منطقه غزه را آزاد کردند. کل این مسیر و فرآیند را در مستند روایت کرده‌ایم. عرفات در اواخر زندگی خود به شعار «جهاد» باز می‌گردد و شاخه نظامی فتح را مجدد فعال می‌کند و همین تصمیمات نشان می‌دهد که از تصمیم قبلی خود برای صلح بازگشته است.
این مستندساز درباره دیدگاه مردم فلسطین نسبت به عملکرد یاسر عرفات هم توضیح داد: بخش عمده‌ای از مردم فلسطین با تصمیم یاسر عرفات برای صلح مخالف بودند اما طبیعتاً بخش‌هایی از مردم فلسطین بوده‌اند که از جنگ و درگیری خسته شده و فکر می‌کردند که با صلح می‌توانند به آرامش در زندگی خود برسند. بخشی از نیروهای طرفدار عرفات هم طبیعتاً موافق این صلح بودند.
وی افزود: در این مستند نشان داده‌ایم که در آن مقطع هم در میان مردم فلسطین و هم در میان یهودیان مناطق اشغالی، این صلح موافقان و مخالفانی داشته و نظرات همه این گروه‌ها را هم مطرح کرده‌ایم. در اواخر عمر عرفات اما اکثر تجمعات فلسطینیان علیه عرفات است. در کشورهای دیگر هم تجمعاتی علیه سیاست‌های اشتباه او در فرآیند مذاکرات شکل می‌گیرد. طرف اسرائیلی به ظاهر صلح کرده بود اما صلحی که خودش مدنظر داشت و مصداق همان دستکش مخملی بر روی پنجه فولادی بوده است.
به منابع اسرائیلی دسترسی نداشتیم
این مستندساز درباره تمرکز روایت «وداع با اسلحه» روی تصاویر آرشیوی هم گفت: تلاش ما این بود که روایت هر دو سمت را در مستند داشته باشیم. در عین حال دسترسی به منابع اسرائیلی نداشتیم و درباره طرف فلسطینی هم از آنجایی که کار مربوط به تاریخ گذشته بود، دسترسی چندانی به منابع نداشتیم. اکثر آرشیو داخلی هم علیه عرفات و دوران مذاکرات او بود. تلاش ما اما ارائه یک روایت منصفانه و بدون سوگیری اولیه بود. می‌خواستیم مخاطب در فرآیند این روایت، خودش به تصمیم نهایی برسد.
وی افزود: انرژی ویژه‌ای را روی جمع‌آوری تصاویر آرشیوی گذاشته‌ایم و به همین دلیل برخی از تصاویر موجود در این مستند را می‌توان تصاویری کمتر مشاهده‌شده و فاقد روایت دانست. از طریق سرچ اینترنتی به زبان‌های مختلف، این آرشیو را جمع‌آوری کردیم و در همین راستا تعاملاتی هم با شبکه المنار شکل گرفت که به ما کمک کرد.
کارگردان مستند «وداع با اسلحه» درباره بازخوردهای مخاطبان نسبت به این مستند گفت: برخی به این نکته اشاره داشته‌اند که ای‌کاش مستند می‌توانست ساختار به‌روزتری داشته باشد اما در عین حال تلاش برای دستیابی به این میزان از تصاویر آرشیوی مورد توجه قرار گرفته بود. انتخاب حمید محمدی به‌عنوان راوی هم به این دلیل بود که می‌خواستیم روایت مستند برای مخاطب بسیار روان باشد و صدای گرم و دل‌نشین حمید محمدی این امکان را به ما می‌داد تا برای ۸۰ دقیقه مخاطب را با روایت این مستند همراه کند.
نظر شما