* خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و هنر: با توجه به تاکید رئیس صدا و سیما بر کیفیت گزارش‌های خبری مراکز استان، لطفا در آغاز شروع شرحی از وظایف اداره کل اطلاعات و اخبار استان‌ها بدهید.
ـ رضا علم‌الهدی، مدیر کل اطلاعات و اخبار استان‌ها: این اداره یکی از مجموعه اداره‌های کل حوزه معاونت سیاسی صدا و سیماست. 32 مرکز داریم که در همه آنها ساختار شبکه استانی صدا و سیما اجرا شده و شرح وظایف‌شان مشخص است و در ساختار سازمانی آنها معاونت اطلاعات و اخبار قرار دارد. اداره کل اخبار استان‌ها سه اداره در حوزه ستادی تهران دارد که یکی از آنها اداره نظارت و ارزیابی است. فعالیت این اداره ارزیابی کمی و کیفی فعالیت‌های خبری مراکز (خبرهای مکتوب، صوتی و تصویری) و ارائه گزارش و انعکاس عملکرد واحدهای خبری مراکز است. گزارش این اداره هر ماه منتشر و در سازمان توزیع می‌شود.
* اداره نظارت و ارزیابی چگونه آثار خبری مراکز را آسیب‌شناسی می‌کند؟
- این اداره متناسب با نیاز مراکز برنامه ریزی و به طور مستمر مشکلات مراکز را آسیب‌شناسی می‌کند. البته در کنار تهیه آمار و نظرسنجی‌ها، چند فعالیت دیگر به کارهای اداره نظارت و ارزیابی افزوده شده است. تشکیل کمیته سوژه‌یابی از فعالیت‌های جدید این اداره است که از شش ماه پیش شروع شد. این کمیته برای اولین بار در این اداره تشکیل شد. کمیته سوژه‌یابی از معاونین خبر دو تا سه مرکز در هفته دعوت می‌کند تا همراه تیم خبری به تهران بیایند و با حضور سردبیران خبر 21، خبر 14، خبر 22 یا خبر 22:30 درباره سوژه‌های خبری صحبت کنند.
* آیا مراکز از قبل سوژه‌های خود را اعلام می‌کنند؟
- بله، سوژه‌های خود را از یک هفته قبل برای ما ارسال می‌کنند. ما هم سوژه‌ها را در اختیار سردبیران بخش‌های خبری می‌گذاریم. در این جلسه سوژه‌ها مطرح می‌شود و سردبیران هر بخش متناسب با نیازها و رویکردهایشان، گزارش‌های را مطرح می‌کنند. این اتفاق مهمی است، چرا که مراکز در بخش‌های مختلف خبری جایگاه خوبی پیدا کردند. ما هم هر روز با مراکز در ارتباط هستیم تا این تعامل به صورت جدی باشد.
در واقع ما یک تور 48 ساعته برنامه‌ریزی کرده ایم. یک تیم کامل خبری شامل مدیر و معاون خبر، گزارشگر و گوینده به تهران می‌آیند. در جلسه کمیته ارزیابی تولیدات مرکز با حضور کارشناسان نقد و بررسی می‌شود. بعد از این جلسه یک نشست آموزشی در معاونت سیاسی با حضور اساتید و کارشناسان فن داریم. عصر همانروز هم دوستان خبری در کمیته سوژه یابی شرکت می‌کنند.
* آیا در این تور گزارشگران مراکز با همکاران واحد مرکزی خبر برای تهیه گزارش می‌روند؟
- بله، برای انتقال تجربه گزارشگران همراه بچه‌های واحد مرکز خبر برای تهیه گزارش می‌روند تا با فضای کار دوستان در تهران آشنا شوند. در حال حاضر نیروهای مراکز از حالت ایستایی در استان‌ها خارج شده و به پویایی رسیده اند.
* چرا کمیته سوژه‌یابی به تازگی تشکیل شده، آیا قبل از این ضرورت راه‌اندازی این کمیته احساس نشده بود؟
- شبکه‌های سراسری بنا به ضرورت احساس کردند باید ظرفیت خوب و سازمان یافته‌ای برای حضور مراکز ایجاد کنند. در گذشته مراکز در عرصه خبر بیشتر گزارش‌های رویدادی ارائه می‌دادند. مثلاً اگر وزیری به یک شهر می‌رفت، خبری تهیه می‌شد، اما یک تعریف جدید از مراکز کردیم. در این تعریف مراکز علاوه بر پرداختن به بخش خبرهای رویدادی باید متناسب با ظرفیت انسانی و محیط جغرافیایی گزارش تولیدی ارائه دهند.
* هر مرکز در هفته چند گزارش باید ارائه دهد؟
- هر مرکز در هفته سه تا چهار گزارش جدا از گزارش‌های رویدادی ارسال می‌کند. البته گزارشگران گزارش‌هایی که از مراکز ارائه می‌دهند باید دقت کنند. نسبت به موضوع شناخت داشته باشند و مطالعه میدانی انجام دهند. در این گزارش باید از کارشناس و مقام مسئول استفاده کنند. البته موضوع باید ظرفیت‌های خبری داشته باشد. گزارشگر باید فعال باشد. حضور فعال، آگاهانه و هوشمندانه گزارشگر مهم است. گزارش باید نقطه شروع و پایان داشته باشد. بنابراین این نیاز احساس شد که حضور مراکز نسبت به گذشته باید متفاوت باشد، به همین دلیل کمیته سوژه‌یابی راه‌اندازی شد.
* کمیته‌ای برای پیگیری سوژه‌ها دارید تا سوژه‌ها رها نشوند؟
- بله، در کنار کمیته سوژه‌یابی، کمیته‌ای برای پیگیری سوژه‌های خبری مراکز داریم. این کمیته هر روز با یک مرکز در ارتباط است و مجموعه مباحث را در بخش‌های محلی و شبکه ای بررسی می‌کند. اداره نظارت و ارزیابی مرتب به مراکز می‌رود و با آنها در ارتباط است. از سوی دیگر برای اینکه ارتباطات به صورت مستمر ادامه داشته باشد، کنفرانس‌های تلفنی هم داریم. دومین اداره ما، اداره واحد هماهنگی تولید گزارش‌های خبری است. کار این اداره هماهنگ کردن گزارش‌های صوتی و تصویری است که از مراکز می‌آید.
علاوه بر آن نماینده ما در کمیته سوژه‌یابی شرکت می‌کند و متناسب با نیازها و سیاست‌گذاری‌ها، خبرها را به مراکز چه در قالب مناسبت‌ها و چه در قالب‌های دیگر سفارش می‌دهد. گزارش‌ها را تحویل می‌گیرد و اگر نیاز به اصلاحات داشته باشد با مراکز هماهنگ می‌کند و تا مرحله‌ای پیش می‌رود که گزارش‌ها را در اختیار پخش قرار می‌دهد. یکی دیگر از وظایف واحد ما، پیگیری و نظارت بر دریافت گزارش‌های سفرهای استانی هیئت دولت است.
* آیا بخشی برای پیگیری اخبار مکتوب مراکز هم دارید؟
- واحد اخبار مکتوب استان‌ها یکی دیگر از اداره‌های ماست. کل اخبار مکتوب مراکز روی سایت تحریریه قرار می گیرد. 32 مرکز ملزم به ارائه خبر هستند. اگر خبر محرمانه باشد در بخش اخبار محرمانه و اگر عادی باشد روی سایت قرار داده می‌شود. هر سه اداره مرتبط با مراکز است. مصداق این سه اداره هم در مراکز داریم. علاوه بر آن واحدی به نام تفاسیر سیاسی هم راه اندازی شده و متناسب با نیازهای منطقه مباحث را تجزیه و تحلیل می کنیم.
* در طول شش ماهی که از راه‌اندازی کمیته سوژه‌یابی گذشته، آماری تهیه کرده‌اید که گزارش‌های خبری مراکز رشد داشته‌اند یا نه؟
- نگاه ما در یکسال گذشته کیفی بود. ما از مراکز خواسته‌ایم به جای تلاش روی کمیت، روی کیفیت گزارش‌ها کار کنند. آمار هم روند رو به رشد کیفیت گزارش‌ها را نشان می‌دهد. ما تک تک مراکز را آسیب‌شناسی می‌کنیم. ممکن است برخی مراکز در لید، برخی در تیتر، برخی در محتوا ضعف داشته باشند. تمام نکات به آنها آموزش داده می‌شود و جزواتی تهیه کرده‌ایم و در اختیار مراکز قرار می‌دهیم. این جزوات برای همه مراکز یکسان نیست، بلکه متناسب با مشکلات‌شان در بحث خبر ارائه می‌شود.
* اگر اخبار و گزارش‌های مراکز کیفیت لازم را نداشته باشد چه تمهیداتی خواهید داشت؟
- ما به گزارش‌های مراکز امتیاز می‌دهیم. اگر مرکزی امتیاز لازم را کسب نکند، تذکر کتبی داده می شود و مرکز را متوجه نقاط ضعف و قوت‌اش می‌کنیم. از سوی دیگر برای بالا بردن انگیزه‌ها، برای هر گزارش ارسالی یک مبلغی را پیش بینی کرده‌ایم و آن را برای مرکز ارسال می‌کنیم و این مبالغ بین عوامل آن مرکز توزیع می شود. گزارش‌هایی هم که ایراد دارند، ایرادهای‌شان تذکر داده می‌شود.
هر مرکز یک کارنامه دارد و مراکز را با هم مقایسه می‌کنیم. متناسب با ارزیابی‌های انجام شده، مبلغی که برای مراکز پیش بینی می‌کنیم، ماهانه به حساب آن مراکز واریز می‌کنیم تا برای عوامل ایجاد انگیزه کنیم. مراکزی که گزارشات شاخص و ویژه‌ای را ارسال کنند، این تشویق از جانب معاون سیاسی، رئیس سازمان و رئیس واحد مرکزی خبر انجام می‌شود.
* ولی با این حال برخی گزارش‌های مراکز کیفیت لازم را ندارند؟
- مسلماً نیروهای مراکز نیاز به آموزش بیشتر دارند. یکی از بحث‌های اصلی ما آموزش است. تیم‌های آموزشی ما به طور مستمر به مراکز می‌روند. اعزام تیم‌های آموزشی در هر مرکز ممکن است در طول سال دو تا سه بار باشد. این آموزش از سوی اداره کل اطلاعات و اخبار استان‌ها انجام می‌شود. اداره کل آموزش حوزه معاونت سیاسی هم آموزش‌های تخصصی به طور ادواری، فصلی و متناسب با نیاز مراکز را معمولا در یکی از مراکز برگزار می‌کند. یک آموزش هم اداره کل آموزش سازمان صدا و سیما برگزار می‌کند. این آموزش می تواند به ارتقاء سطح کیفی تولیدات کمک کند.
* یکی از مشکلات مراکز نداشتن تجهیزات مناسب است، در این باره چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
- ما تلاش می‌کنیم تجهیزات مراکز به روز شود. اگر کیفیت و خروجی تصویری خوبی می‌خواهیم باید بتوانیم از امکانات تصویر و صدای خوب هم استفاده کنیم. این امکانات در سیستم مراکز در حال تزریق است و خود ما در حوزه معاونت سیاسی علیرغم اینکه پشتیبانی تجهیزاتی جزو وظایف ما نیست و اداره کل پشتیبانی فنی سازمان این کار را انجام می‌دهد، اما ما سال گذشته به تمام مراکز یک دوربین دادیم. برای بالا بردن کیفیت تدوین به تناسب نیاز مراکز، سیستم‌های رایانه‌ای را در اختیار آنها قرار داده‌ایم. مشکلات مراکز در زمینه تجهیزات به حداقل رسیده است و در دو سال گذشه قدم‌های خوبی برداشته شده است و مراکز پنج تا شش دوربین را دارند.
* آیا رقابتی که بین مراکز ایجاد کرده‌اید منجر به پائین آمدن تهیه خبرهای بی‌اهمیت در مرکز شده یا نه؟
- در گذشته حجم خبرهای بی‌اهمیت از سوی مراکز زیاد بود، اما رقابتی که قرار دادیم منجر به بالا رفتن کیفیت گزارش‌ها شد. کیفیت را در اولویت قرار دادیم. مثلا اگر در ماه 9 هزار خبر دریافت می کردیم، این را به شش هزار تا رساندیم، اما روی کیفیت کار کردیم. اگر در روز 15 خبر تهیه می‌کردند، گفتیم پنج تا بدهند، اما خوب باشد. مثلا قبلا در گزارشات موظفی ممکن بود مرکزی در هفته هفت تا هشت گزارش هفتگی به ما می‌دادند، اما هیچ سردبیری رغبتی به این گزارشات نداشت، ولی الان تأکید بر تولید حداقل سه گزارش تولیدی پر کار در هفته است.
از شش ماه دوم 85 مبنا را بر نگاه کیفی گرایانه بر تولیدات قرار دادیم. سال گذشته 102 هزار و 582 خبر مکتوب، 38 هزار 648 گزارش تصویری، 30 هزار و 423 گزارش صوتی داشتیم و 70 درصد گزارش تصویری ارسالی به عنوان محصول خبری تولید از شبکه سراسری پخش شد. مثلا قبلا ممکن بود 50 هزار گزارش تصویری بیاید و ممکن بود 20 درصد آن پخش نشود؛ اما اینکه الان 38 هزار 648 گزارش تصویری داشته باشیم که 70 درصد آن پخش شود، افق روشنی است. در بخش اخبار مکتوب 32 درصد رشد داشته‌ایم. در مجموع رویکرد ما به خبر در دوره جدید نگاه کیفی است.
* آیا از خبرهای خبرگزاری‌ها به عنوان سوژه استفاده می‌کنید؟
- مطلقاً این کار را انجام نمی‌دهیم، اما خبر خبرگزاری‌ها را بررسی می‌کنیم و اگر خبری باشد که مراکز نداده باشند، به آنها تذکر داده می‌شود. در واقع سیستم مقایسه‌ای ایجاد کرده‌ایم. علاوه بر آن به محتوا هم خیلی توجه می‌کنیم. در مجموع رسانه‌ها با هم تعامل دارند.
* یکی دیگر از مشکلات مراکز ضعف در نیروهای انسانی متخصص است. در این باره چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
- در حال حاضر در مراکز با ضعف نیروی انسانی آموزش دیده رو به رو هستیم. دوستان دوره‌های دو تا سه روزه به مراکز می‌روند و به نیروها آموزش می‌دهند داریم. اداره کل اموزش و پژوهش سازمان صدا و سیما هم دوره‌های آموزشی می‌گذارد. همانطور که اشاره کردم جزوات آموزشی هم متناسب با نیاز مراکز ارسال می‌شود. ما تلاش می‌کنیم گزارش‌های مراکز به استانداردها نزدیک شوند.
* دیده می‌شود گزارشگران مراکز سعی می‌کنند از گزارشگران تهرانی الگو بگیرند، در این باره چه اقدامی انجام داده‌اید؟
- بله، متاسفانه برخی مواقع این اتفاق افتاده است، اما در حال حاضر گزارشگران مراکز به این خودباوری رسیده‌اند که باید گزارشی متفاوت ارائه دهند و ما نیز مرتب این مسئله را گوشزد می‌کنیم.
* آیا آماری از میزان گزارش‌های مراکز در شبکه‌های سراسری دارید؟
- در شش ماهه اول سال 86 حضور ما در شبکه‌ها 65 تا 70 درصد بوده و 45 درصد نیاز شبکه‌ها را گزارش‌های مراکز تامین کرده است. در حالی که در شش ماهه دوم سال 85، 55 تا 60 درصد و شش ماهه اول سال 85، 35 تا 40 درصد بوده است. در مجموع رشد خوبی و معناداری داشته‌ایم. گزارش‌هایی که از مراکز می‌آید فاصله کمی با گزارش‌های تهران دارد.
* ولی باز فاصله‌ها در تصویربرداری گزارش‌ها و ... دیده می‌شود؟
- ما نمی‌توانیم امکانات تهران را در نیروی انسانی و ... نادیده بگیریم، اما نگاهی که در گذشته نسبت به خبرهای شهرستان وجود داشت، تغییر کرده است. حضور گزارش‌های خبری مراکز در شبکه‌های سراسری پر رنگ‌تر شده است.
* در گذشته یک بخش خبر استان‌ها داشتیم که عصرهای هر روز پخش می‌شد که حذف شد.
- گزارش‌هایی که از مراکز می‌آید در بخش‌های مختلف خبری توزیع می‌شود. اگر یک بخش خبرهای استانی داشته باشیم، بینندگان را محدود کرده‌ایم. وقتی خبرهای مراکز در بخش‌های خبری پخش شود با مخاطبان هم بیشتر ارتباط برقرار می‌کند. در دوره‌ای که شبکه‌های استانی نداشتیم و شبکه‌های ملی بودند. اخبار استان‌ها در یک بخش معنا داشت، ولی در حال حاضر بهتر است به این سمت حرکت نکنیم.
بهتر است گزارش مراکز در بخش‌های مختلف خبری پخش شود تا رقابت منجر به بالا رفتن کیفیت گزارش‌ها شود و انگیزه‌ها بیشتر شوند. در حال حاضر هم حضور خبر و گزارش‌های مراکز در بخش خبرهای اصلی زیاد شده است. در آن زمان که خبر استان‌ها پخش می‌شد مثلا درباره میزان برداشت گندم و ... بود که ارزش چندانی هم نداشت، اما گزارش‌ها با کیفیت بالا تهیه می‌شود.
* با توجه به اینکه نقاط مرزی به لحاظ خبر اهمیت زیادی دارد در این زمینه چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
- مناطق مرزی در حوزه معاونت سیاسی حساسیت بیشتری دارد و مراکز مناطق مرزی حضور پررنگ و فعال‌تری خواهند داشت، چرا که شبکه‌های مختلف قصد بزرگ‌نمایی مسائل را دارند. بنابراین گزارشگران مناطق مرزی باید دقت بیشتری داشته باشند. در مجموع رویکرد ما این است که گزارش‌ها در فضای محلی اتفاق بیفتد، حتی گزارشگران با لهجه بومی صحبت کنند و بعد زیرنویس فارسی می‌کنیم. قصد داریم پوشش هم محلی باشد.
البته این اتفاق بیشتر در مناسبت‌ها می‌افتد و گزارشگران با لباس محلی یا لهجه بومی صحبت می‌کنند، اما احساس می‌کنیم حضور مراکز و قومیت‌های مختلف باید پررنگ شود و این مسئله را در دستور العمل جدید اعلام کرده‌ایم. به هر حال هر کاری نیاز به زمان دارد. همچنین امسال از سوی مقام معظم رهبری به عنوان اتحاد ملی انسجام اسلامی نامگذاری شده و باید در مراکز هم عینیت ببخشیم.
نظر شما