قطار «برگزیت» از فرانسه، ایتالیا، هلند و دانمارک خواهد گذشت؟

‌خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: از سال ۲۰۱۶ که بریتانیا پس از برگزاری همه‌پرسی از پیکره اتحادیه اروپا جدا شد، این تابو برای دیگر اعضای اتحادیه نیز شکسته شد به طوری که احزاب راست افراطی پس از محبوبیت و قدرت‌یابی در کشورهای عضو، هر کدام ساز جدایی از این اتحادیه ۲۷ عضوی را می‌نوازند.

وزنه سنگین راست افراطی در اتحادیه ۲۷ عضوی

با نگاهی به تمام قاره اروپا، از شمال تا جنوب و شرق تا غرب، این نکته مهم به‌چشم می‌خورد که احزاب راست افراطی با شعارهای گوناگون ملی‌گرایی نوستالژیک، ملی‌گرایی عوام گرایانه، محافظه‌کاری دوآتشه با ریشه‌های فاشیستی و گرایش‌های دیگر از بازگشت چشمگیر خود به صحنه سیاسی به وجد آمده‌اند و سودای استقلال از اتحادیه را در سر دارند.

اینک «جورجیا ملونی» نخست وزیر ایتالیا به‌عنوان سومین اقتصاد بزرگ اتحادیه، رهبر شحزبی با ریشه‌های نئو فاشیستی است. در فنلاند هم بعد از چند ماه مذاکره ملی‌گرایان افراطی اخیراً به دولت ائتلافی پیوستند. در سوئد حزب به شدت ضد مهاجرت و ضد تکثر فرهنگی «دموکرات‌های سوئد» دومین حزب بزرگ پارلمان شده و در حال تدارک ائتلافی از راست‌گراها برای تشکیل دولت در آینده است.

در یونان هم سه حزب راست افراطی توانستند کرسی‌های کافی برای ورود به پارلمان را به‌دست آورند. در لهستان و مجارستان نیز دولت‌هایی به رهبری احزاب فوق محافظه‌کار و متمایل به دیکتاتوری سر کار هستند.

هم‌زمان در اسپانیا، حزب ملی‌گرا و جنجالی «وُکس» -اولین حزب راست افراطی موفق از زمان مرگ دیکتاتور فاشیست، فرانسیسکو فرانکو در سال ۱۹۷۵- توانسته است در انتخابات منطقه‌ای به مراتب بهتر از پیش‌بینی‌ها رأی بیاورد. وکس اما در انتخابات ماه ژوئیه ۲۰۲۳ در مقابل حزب محافظه‌کار «مردم» ناکام ماند و ۱۹ کرسی و بیش از ۶۰۰ هزار رأی را از دست داد.

حزب راست افراطی AfD (آلترناتیو برای آلمان)، یا در نظرسنجی‌ها جلوتر است یا شانه‌به‌شانه حزب سوسیال دموکرات «اولاف شولتس» صدر اعظم پیش می‌رود. این حزب اخیراً برای اولین بار برنده یک انتخابات محلی شد. سوسیال دموکرات‌ها این اتفاق را «یک سدشکنی سیاسی» توصیف کردند.

بنابراین هر روز به لیست بلندبالای گروه‌های تندرویی که در اروپا قدرت می‌گیرند، افزوده می‌شود که ملی‌گرایی افراطی، سیاست‌های ضد مهاجرتی و حتی ضد اتحادیه از ویژگی‌های آنان است.

امکان‌سنجی تحقق رؤیای «فرگزیت»

جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا باعث شده فعالان دیگر کشورهای اروپایی به ویژه فرانسویان فشار بر بروکسل را تشدید کنند. در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۷ فرانسه، مردم این کشور با انتخاب بین «امانوئل ماکرون» و «مارین لوپن» در حقیقت بین ماندن در اتحادیه یا رفتن از آن، دست به انتخاب زدند و ماندن را برگزیدند.

تصور مردم فرانسه این بود که با آمدن ماکرون، اوضاع فرانسه و جایگاهش در اتحادیه اروپا تقویت خواهد شد؛ رویایی که محقق نشد و اینک آنها به راست افراطی و پیمودن مسیر فرگزیت متمایل شده‌اند.

اواخر ماه دسامبر، روزنامه «فایننشال تایمز» هشدار داد که «در فرانسه، امانوئل ماکرون رئیس‌جمهوری این کشور برای حفظ قدرت و حکومت‌داری دست و پنجه نرم می‌کند و راست افراطی جان تازه‌ای گرفته‌است.»

نتیجه‌های چندین نظرسنجی جدید نشان می‌دهد که جایگاه سیاسی لوپن رهبر حزب راست افراطی «مجمع ملی» فرانسه افزایش قابل توجهی داشته و در صورت نامزدی وی در انتخابات ۲۰۲۷ ریاست جمهوری این کشور، رتبه نخست را در دور اول این انتخابات کسب خواهد کرد.

همچنین نظرسنجی که به تازگی در سایت روزنامه پر شمارگان «لو فیگارو» منتشر شده، حاکی از آن است که لوپن رهبر حزب راست افراطی مجمع ملی در مقایسه با چهره‌هایی که نامزد بالقوه ارزیابی می‌شوند، پیشتاز دور نخست انتخابات ۲۰۲۷ ریاست جمهوری فرانسه خواهد شد و ۳۰ تا ۳۳ درصد آرا را کسب خواهد کرد که فاصله زیادی با دیگر رقیبان احتمالی دارد.

از این رو، این سیاستمدار پوپولیست که تاکنون ۲ بار در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری از ماکرون شکست خورده (۲۰۱۷ و ۲۰۲۲) و از راهیابی به الیزه باز مانده‌است، در انتخابات ۲۰۲۷ شانس بالایی برای پیروزی دارد.

موضع اخیر لوپن درباره جدایی از اتحادیه (فرگزیت) اما توجه‌ها را به خود جلب کرد. وی در تازه‌ترین موضع‌گیری سیاسی خود در قبال اتحادیه اروپا، خود را مخالف این اتحادیه معرفی و با انتشار بریده‌ای از سخنان خود در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) اعلام کرد: ما مخالف اروپا نیستیم، ما با اتحادیه اروپا مخالفیم و دقیقاً برای اینکه اروپا را دوست داریم با این اتحادیه مخالفیم!

تکمیل پازل واگرایی با نگزیت و ایتالگزیت

پس از فرانسه که محتمل‌ترین گزینه جدایی از اتحادیه بعد از انگلیس است، می‌توان به ایتالیا اشاره کرد. راست‌گراترین جناح این کشور به رهبری «جورجیا ملونی» ۴۵ ساله، رهبر حزب «برادران ایتالیا» در مهرماه ۱۴۰۱ به پیروزی رسید و وی به مقام اولین نخست‌وزیر زن این کشور منصوب شد.

نخست وزیر راست افراطی ایتالیا اما به چالش و دردسری برای ماکرون تبدیل شده‌است. تنش بین ملونی و ماکرون از زمانی که نخست وزیر ایتالیا در سال گذشته قدرت را در دست گرفت، بارها نمایان شده‌است و مساله مهاجرت موضوع اصلی اختلافی دو طرف را تشکیل می‌دهد.

چندی پیش تارنمای «پولیتیکو» در این باره نوشت: به نظر می‌رسد «جورجیا ملونی» نخست وزیر ایتالیا بهانه جدیدی برای نگرانی «امانوئل ماکرون» ایجاد کرده‌است و مشروعیت و موفقیت این رهبر راست افراطی ایتالیا تهدیدی برای حزب رئیس جمهوری فرانسه در انتخابات آتی پارلمان اروپا است.

به گفته مقام‌ها و تحلیلگران ایتالیایی، با نزدیک شدن به این کارزار انتخاباتی، وزیران ماکرون در تلاش برای تضعیف مخالفان راست افراطی خود در داخل – از جمله حزب «مجمع ملی» به ریاست مارین لوپن رهبر راست‌گرای فرانسه - به دولت ملونی حمله کرده‌اند.

این گروه از تحلیلگران بر این باورند که هدف از این حمله‌ها، همچنین جلوگیری از عادی‌سازی جایگاه نخست وزیر راست افراطی ایتالیا به عنوان یک رهبر قابل احترام در سطح اتحادیه اروپا است. مشروعیت ملونی ممکن است به لوپن مشروعیت بدهد یا دستکم این تفکر وجود دارد.

پس از ایتالگزیت، بسیاری از ناظران به امکان‌سنجی «نگزیت» و جدایی هلند از اتحادیه اروپا می‌پردازند. امسال پیروزی غیرمنتظره و خبرساز «خیرت ویلدرس» سیاستمدار جنجالی راست افراطی در انتخابات سراسری هلند به سرخط داغ رسانه‌های بین‌المللی تبدیل شد و ملی‌گرایان راستگرا در سرتاسر اروپا برای تبریک به این سیاستمدار پوپولیست صف کشیدند؛ سیاستمداری که گاهی او را ترامپ هلند می‌خوانند، بخشی به خاطر موهای رنگ‌کرده و پف کرده‌اش و بخشی هم به خاطر لحن و بیان تند و آتشینش.

دیدگاه‌های علنی خیرت ویلدرس -مانند مرتبط دانستن مهاجرت مسلمانان با تروریسم و درخواست ممنوعیت مساجد و قرآن- تا حدی جنجالی بوده که او از سال ۲۰۰۴ تحت حفاظت شدید پلیس است.

پیروزی ویلدرز ضربه محکمی بر پیکر اتحادیه اروپا وارد کرد و «پولیتیکو» در این باره نوشت: نامزد راست افراطی هلند که از خروج این کشور از اتحادیه اروپا «نکزیت/Nexit» حمایت می‌کند، دوست بروکسل نخواهد بود؛ پیروزی او به بدترین کابوس اتحادیه اروپا تبدیل شده‌است.

این تارنمای آمریکایی افزود: یکی از موارد خط مشی خیرت ویلدرز برای رأی دهندگان هلندی برگزاری همه‌پرسی خروج از اتحادیه اروپا است که بروکسل را بیش از هر چیز دیگری آزرده خواهد کرد.

فرجام سخن

قطاری که هفت سال پیش از انگلیس با همه‌پرسی برگزیت به راه افتاد، اینک به فرانسه رسیده‌است و همزمان با قدرت‌یابی راست افراطی به رهبری لوپن، احتمال برگزاری فرگزیت بیش از همیشه محتمل به نظر می‌رسد. در صورت پیروزی این حزب در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۷ و شکست ماکرون، بی‌تردید این همه‌پرسی به اجرا گذاشته خواهد شد.

پس از فرانسه، قطار واگرایی از اتحادیه اروپا احتمالاً در ایتالیا و هلند در قالب همه‌پرسی ایتالگزیت و نگزیت توقف خواهد کرد و از آنجا راهی دانمارک (دگزیت) خواهد شد که البته دگزیت کاربرد دوگانه‌ای دارد و برخی آن را برای همه‌پرسی جدایی آلمان از اتحادیه نیز به کار می‌برند.

بنابراین اتحادیه اروپایی که در فضای پسا جنگ جهانی دوم به الگوی اتحادیه منطقه‌ای تبدیل شده‌بود، پس از برگزیت به دلایل مختلفی از قبیل جنگ اوکراین، مشکل‌های اقتصادی اعضا، بحران مهاجران و پناهجویان، قدرت‌یابی راست افراطی و غیره در مسیر واگرایی و فروپاشی قرار گرفته‌است.