به گزارش خبرگزاری مهر از توکیو ، در این مقاله به قلم "اریک جانستون" آمده است: گزارش اخیر 16 نهاد اطلاعاتی آمریکا که طی آن نتیجه گیری شده است ایران برنامه توسعه سلاح هسته ای خود را در سال 2003 متوقف کرده است ، فرصتها چالشهای جدیدی را برای ژاپن ، که روابطش با تهران طی یک دهه گذشته از فراز و نشیب هایی برخوردار بوده ، ایجاد نموده است.
درگزارش ماه گذشته اطلاعات ملی آمریکا تصریح شده است که نه تنها ایران طرحهای سلاح هسته ای خود را درسال 2003 متوقف کرده است ، بلکه تا حد زیادی این اطمینان وجود دارد که این فعالیتها تا اواسط سال 2007 نیزآغاز نشده است .علاوه بر اینکه نسبت به عدم دسترسی ایران به سلاح هسته ای نیز با درجه اعتماد متوسط تا بالا ابراز اطمینان شده است .
رئیس جمهور و مسوولان ایران از این گزارش استقبال نموده و آنرا به عنوان مهر تاییدی بر اظهارات سالهای متمادی خود،مبنی برصلح آمیز بودن فعالیتهای هسته ای ایران تلقی کرده اند. لکن این گزارش درآمریکا یک طوفان سیاسی به پا کرد و اعضاء فعلی و سابق دولت بوش و حتی شخص رئیس جمهور ابراز نظر کردند که بر اساس این گزارش ایران کماکان یک تهدید محسوب میشود . بوش در اواسط ماه دسامبر به خبرنگاران گفت : ایران خطرناک است . ما معتقدیم که ایران برنامه مخفی هسته ای نظامی دارد و این کشور بایستی توضیح دهد که چرا چنین برنامه ای را دارا است.
در ژاپن ، دولت موضعی رسمی در قبال گزارش فوق اتخاذ نکرد .لکن اینکه ژاپن چگونه و تا چه حد از این موضوع استفاده خواهد کرد به یک بحث و تحلیل بین کسانی که روابط توکیو با خاورمیانه راپی گیری می کنند تبدیل شده است .
"مایکل پن" مدیر اجرایی موسسه مطالعات روابط اسلام و ژاپن موسوم به موسسه "شین گتسو" در کیتاکیوشوی ژاپن می گوید: این گزارش تحرکات دیپلماتیک جدیدی از سو ایران جهت ایجاد روابط بهتر را موجب شده که هنوز با پاسخ متقابل و مناسب ژاپن روبرو نشده است . از زمان انتشار گزارش ، ایران به شکل فعالانه ای تلاش کرده است که روابط سازنده با ژاپن را تحرک بخشد . وی افزود: رهبران ژاپن به سهم خود به دو دلیل بسیار محتاط برخورد می نمایند : اول اینکه توکیو مایل نیست بیش از حد جلوتر از سیاستهای آمریکا گام برداشته و متفاوت با هم پیمان خود در قبال این مساله برخورد کند و دوم اینکه این رهبران محافظه کارند و با نسبتی محدود تر خود را مدافع آنچیزی که آمریکا از آن سخن می گوید نشان میدهند.
به نوشته زاپن تایمز ، در عین حال پن گفت: ژاپن با دقت نظاره گر اقدام سایر کشورها در سرمایه گذاری در ایران خواهد بود. چین سرمایه گذاری خود در حوضه نفتی یادآوران ایران را نهایی نموده است و روسیه هم اقدام به عرضه سوخت هسته ای به نیروگاه بوشهر کرده است . این واقعیت که رقبای ژاپن در بخش انرژی هم اکنون با شتاب به بازار ایران باز میگردند سرانجام باعث افزایش فشار شرکتهای ژاپنی برای انجام اقدام مشابه خواهدشد. این در حالی است که پنج سال قبل دو کشور کاملا نسبت به آینده روابط خود خوشبین بودند. در سال 1999 ایران موفق به کشف یک حوضه نفتی با ذخیره بیش از 26 میلیارد بشکه در منطقه آزادگان درجنوب غرب کشور گردید.
در سال 2000 رئیس جمهور وقت ایران آقای خاتمی به توکیو سفر و طی آن اعلام شد که شرکتهای نفتی ژاپن امتیاز انحصاری توسعه این میدان را به دست خواهند آورد. در طول چند سال بعد از آن ، مذاکرات در مورد این قرارداد به کندی به پیش رفت . در سال 2003 مذاکرات مذکور به دلیل انتشار گزارش آژانس مبنی بر اینکه ایران در اعلام فعالیتهای خود قصور داشته و همچنین افزایش نگرانیهای بین المللی با خطر شکست کامل مواجه شد. لکن در فوریه سال 2004 ژاپن و ایران موافقتنامه ای را جهت توسعه این میدان امضاء کردند.
آمریکا که با تلاشهای ژاپن برای توسعه آزادگان مخالف بود فشارهای خود بر نخست وزیر وقت ژاپن آقای کویزومی جهت لغو این معامله را افزایش داد و تحولات سیاسی در واشنگتن ، توکیو و تهران نیز موید آن بود که این قرارداد نمی تواند به پیش برود.
تا اکتبر سال 2006 فشار آمریکا بر ژاپن و نگرانیهای بین المللی نسبت به برنامه هسته ای ایران باعث شد که توکیو از توافقنامه آزادگان عقب نشینی نماید و این علیرغم آن بود که شرکت اینپکس 10 درصد از سهام این میدان نفتی را حفظ نمود.
به رغم همه مشکلات بین ایران وژاپن در 5 سال گذشته ، هنوز یک احساس قالب نسبت به آینده وجود دارد . چنانچه محسن طلائی سفیر ایران در ژاپن گزارش NIE را فرصتی برای یک شروع جدید می داند. شیرزاد آزاد محقق روابط شرق و غرب دردانشکده سیاست بین الملل ، اقتصاد و ارتباطات دانشگاه آویاما که در مورد روابط ژاپن و ایران تحقیق می کند، اظهار داشت: هر چند حمایت ژاپن از سیاستهای بوش در قبال برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران ، به مناسبات دو کشور صدمه زده است لکن ایران برای سیاستمداران ژاپن کماکان با اهمیت باقی مانده است . وی در این باره گفت : ژاپن ترجیح میدهد نفت بیشتری را از کشورهای عربی بخرد . لکن اهمیت استراتژیک ایران برای ژاپن باقی خواهد ماند. وی اضافه کرد جهت گیری تجاری ژاپن در مورد ایران ممکن است که در کوتاه مدت تعدیل شود ، لکن در دایره سیاسی و استراتژیک ژاپن اهمیت عامل ایران تغییر قابل ملاحظه ای را شاهد نخواهد بود.
به گزارش مهر روزنامه ژاپن تایمز در پایان تحلیل خود می نویسد: بر اساس اعلام دولت ایران ، تجارت بین ژاپن و ایران در سال گذشته به 3/12 میلیارد دلار بالغ شده و این تحول ژاپن را به عنوان مهمترین شریک تجاری ایران تبدیل نموده است . ایران به طور روزانه 485هزار بشکه نفت را به ژاپن صادر کرده که 14 درصد نیاز وارداتی این کشور به نفت خام میباشد.درمناسبات دو کشور عوامل دیگری هم که مانع از توسعه روابط بوده و به مساله انرژی ارتباطی ندارند نیز وجود دارد. به طور خاص ربوده شدن یک دانشجوی 23 ساله ژاپنی بنام ناکامورا که توسط باندهای قاچاق درجنوب شرق ایران در ماه اکتبر به گروگان گرفته شد ، از جمله آنها میباشد .
به قاصله کمی بعد از این حادثه ، مقامات ایرانی به مسئولین ژاپنی گفتند که آقای ناکامورا سالم است . در یک نگاه استراتژیک وکلان تر، مساله ظهور چین و امکان احراز جایگاه ژاپن به عنوان عمده ترین شریک تجاری ایران درسالجاری و یا سال آینده باعث نگرانی رهبران ژاپن شده است . آقای شیرزاد در این باره گفت چین اخیرا به شیوه های قابل توجهی بر روابط ایران و ژاپن تاثیر گذاشته است .لذا نخست وزیر فعلی و یا رهبر آینده ژاپن ممکن است ترجیح دهد پیرامون منافع مشترک در ایران ، به سیاست همکاری با چین روی آورد.
نظر شما