دكتر محمد رضا بهشتي : جهاني شدن، مارابا چالشهاي نويني رو به رو كرده است

به گزارش خبرنگار گروه دين وانديشه،  وي با ذكر اين پرسش كه  گستره فلسفه در دنياي امروز چيست و به چه مسائلي مي پردازد گفت : يكي از حيطه هاي فلسفه " انسان شناسي " است . اهميت " انسان شناسي" به اندازه اي است كه محدود به گستره فلسفه باقي نمانده ، بلكه  ساير علوم بشري نيز با رويكردها و گرايشهاي مختلف به مطالعه در اين باب مي پردازند . براي آشنايي با " انسان شناسي " به انديشه هاي يكي از فيلسوفان بزرگ مغرب زمين ، امانوئل كانت اشاره مختصري مي كنم . وي پرسشهاي بنيادين فلسفه را به چهار پرسش تقسيم مي كند : (1) چه چيزي مي توانم بدانم ؟، (2) چه بايد بكنم ؟، (3) به چه چيزي مي توانم اميد داشته باشم ؟، (4) انسان چيست ؟ ؛ پرسش اول در " مابعدالطبيعه" ، پرسش دوم در " فلسفه  اخلاق" ، پرسش سوم در " فلسفه دين " ، مطرح و مورد بررسي قرار مي گيرند . به نظر كانت با اين كه پرسش " انسان چيست ؟ " نسبت به سه پرسش ديگر بنيادي تر است هنوز در فلسفه، شاخه اي براي مطالعه آن به وجود نيامده است. هر چند كه " انسان شناسي" داراي قدمتي طولاني است ، اما در  قرن هيجدهم و نوزدهم بود كه  به عنوان يك علم به وجود آمد و شكل گرفت . پس از شكل گيري " انسان شناسي" ، علوم ديگري مانند زيست شناسي، جامعه شناسي، روان شناسي، و ... هر يك با روش تجربي و كمي  به مطالعه انسان پرداختند . گسترش مطالعه انسان از فلسفه به علوم ديگر به معناي ناديده انگاشتن روش فلسفي مطالعه انسان نيست .

دكتر بهشتي افزود :  در پايان سده گذشته و آغاز سده جديد پس از طي فراز و نشيب هاي فراوان،  ما در علوم تجربي و رياضي ، كما بيش به  پاسخ هاي روشني رسيده ايم ، اما در مورد فلسفه و جايگاه آن هنوز اختلاف نظر وجود دارد . در گذشته ، علوم به مبادي خود نمي پرداختند ، و اين فلسفه بود كه به چنين مباحثي مي پرداخت ، اما امروزه  علاوه بر " فلسفه علم " كه به مطالعه و تحقيق در باب علم به معناي تجربي مي پردازد ، در كنار هر رشته علمي رشته جديدي مانند : " فلسفه علم الاجتماع"،" فلسفه فيزيك" ، " فلسفه شيمي " و ...  نيز به وجود آمده كه مبادي آن علم به خصوص را مورد تحقيق و پژوهش قرار مي دهد . از جمله اين رشته هاي جديد " فلسفه فلسفه " است كه مبادي فلسفه را مورد پژوهش قرار مي دهد .

وي با ذكر اين كه در نيمه دوم سده گذشته سه جريان بزرگ فلسفي به وجود آمدند كه هر يك رهيافتي مخصوص دنبال مي كردند ، گفت : يكي از اين رهيافتها ، رهيافتي است كه فلسفه هاي تحليلي دنبال كردند كه خود داراي شاخه هاي تخصصي بسياري است و حتي هم اكنون نيز مطالعات گسترده اي با استفاده از اين رهيافت انجام مي شود. يكي ديگر ازاين رهيافتها، رهيافت هرمنويتيكي  است كه مانند رهيافت تحليلي داراي تقسيمات فرعي تري است . دسته سوم از اين رهيافتها، رهيافت ادغامي و تركيبي است كه از ادغام و تركيب رهيافتهاي گوناگون به وجود آمده است .

دكتر بهشتي ادامه داد : قلمرو ديگري كه در اواخر سده گذشته شكل گرفته ، " فلسفه ميان فرهنگي " است . اين قلمرو حدود پانزده سال است كه شكل گرفته و توجه زيادي را به خود جلب كرده است . در اين قلمرو داد و ستد فراواني ميان انديشه هاي شرقي و انديشه هاي غربي صورت مي گيرد . 

وي در پايان سخنان خود با ذكر اين كه " فلسفه تكنيك"  و " فلسفه حقوق" ، " فلسفه سياست " و ... ديگر مباحثي هستند كه امروزه در ميان اهل فلسفه بدانها پرداخته مي شود ، گفت : امروزه با توجه به بحث " جهاني شدن "، ما با چالشهاي نويني رو به رو هستيم .