زندگی موضوع مشترک "آن جا" و "آدم" / "آن جا" فیلم تضادهاست

به گزارش خبرنگار مهر، نویسنده و کارگردان "آن جا" درباره مولفه‌های مشترک "آن جا" با فیلم اول خود "آدم" گفت : "به نظر من زندگی و فقط زندگی می‌تواند پیونددهنده این دو فیلم باشد. در "آدم" ما با محتوایی مواجهیم که ارزشمند بودن زندگی را در برابر مرگ برجسته می‌کند، طوری که مرگ هم به ستایش زندگی می‌آید. در "آن جا" محتوا بر این وجه متمرکز می‌شود که روزهای در حال گذر زندگی بسیار مهمتر از گرین کارت و مهریه است. همانطور که دوست پیمان به او می گوید "روزها رو که می‌شمری، سرم درد می‌گیره. بیا غذامون رو بخوریم."

کاهانی ضمن تأکید بر اهمیت اتفاقی که در زمان حال می‌افتد در فیلم "آن جا" افزود: "به نظر من این وجه رد پای فیلم "آدم" محسوب می‌شود. گرچه برخی عوامل هم مشترکند اما مثلاً تفاوت فیلمبرداری آقای مسعود سلامی یا بازی آقای مهران احمدی در این دو فیلم به خوبی مشخص است. علاوه بر اینکه "آن جا" یک فیلم کاملاً شهری است و ساختار آن به لحاظ کارگردانی، فیلمبرداری، بازی، فضاسازی و ... متفاوت است و تنها ارتباط، همان جاری بودن زندگی در هر دو فیلم است."

کارگردان "آن جا" درباره جسارت انتخاب ساختار و جنس خاص و نامتعارف فیلم توضیح داد: "من خودم مثل همین محتوا زندگی می‌کنم و نمی‌توانم ضد آن عمل کنم. آدمی هستم که در لحظه زندگی می‌کنم و چندان به گذشته و آینده فکر نمی‌کنم و طبیعتاً این وجه بر فیلم هم حاکم است. سر صحنه هم گرچه همه چیز از قبل مشخص بود، ولی همچنان احترام می‌گذاشتیم به اتفاقات لحظه‌ای، جریان زندگی، حال بازیگران در لحظه و ..."

وی در همین راستا اشاره کرد: "در واقع اگر بخواهم فیلم را دوباره بسازم ممکن است فیلم به همین گرمی بشود، اما حتماً بسیاری از وجوه آن تغییر می‌کند، حتی اگر 100 درصد آن را بپسندم. جسارتی که اشاره کردید از این وجه می‌آید، از احترام به زندگی و جزئیاتش. به این ترتیب زندگی خودش کمک می‌کند که راهکارهای جدید کشف کنی. معتقدم خلاقیت از دل واقعیت بیرون می‌آید و همه عوامل در طول کار حس کشف کردن پیدا می‌کنند."

کارگردان فیلم سینمایی "آن جا" درباره دلیل انتخاب رنگ سیاه و سفید برای دومین کار خود گفت : "فیلم سینمایی "آن جا" فیلم دو جا، دو نفر، دو لوکیشن، دو ملت و در کل فیلم تضادهاست، به همین دلیل سیاه و سفید است. همه چیز بوی دو نفری را می‌دهد که باز هم تنها هستند و از اتفاق در زندگی‌شان حرف می‌زنند. ولی شاهدیم که اتفاقی خاص نمی‌افتد، مگر از دست رفتن روزها و ... فیلم می‌طلبید که سیاه و سفید باشد."

کاهانی درونی‌ترین دلیل انتخاب رنگ سیاه و سفید را برای "آن جا" شخصی و دلی دانست و افزود : "خیلی دوست داشتم یک فیلم سیاه و سفید در کارنامه‌ام داشته باشم. به نظر من حیف است که فیلمسازان یکچنین فیلمی در کارنامه خود نداشته باشند. از اینکه رنگ به سینما آمد و سیاه و سفید از دست رفت، تا حدی تأسف می‌خورم. البته چند سالی است که اینگونه فیلم‌ها احیا شده‌اند."

کارگردان "آن جا" درباره نقش شخصیت فرعی مسعود (مسعود مطلوبی) به عنوان دوست پیمان با حضور کوتاه گفت: "اگر مسعود بیش از این باز می‌شد، به این دلیل که بار محتوایی فیلم بر دوش اوست، شعاری می‌شد. شعار هم در فیلمی که همه اجزایش به سینمای مستند طعنه می‌زند، خوشایند نیست. من اصرار ندارم تماشاگر همه آنچه را پس ذهن من بوده درک کند. من بیش از همه اینها به یک ارتباط حسی با مخاطب توجه دارم و احساس می‌کنم باید گرمای فیلم به وجود مخاطب بنشیند."

فیلمنامه‌نویس و کارگردان "آن جا" درباره شیوه متقاطع روایت و کارکرد آن توضیح داد: "شیوه روایت اولین وجهی است که به محتوای فیلم کمک می‌کند؛ اینکه زمان ظاهراً می‌گذرد ولی باز به روزهای پیشین بازمی‌گردیم. به همین دلیل است که انتهای فیلم به جایی می‌رسد که فیلم آغاز شده ولی در نهایت اتفاقی خاص نیفتاده است. روزها گذشته ولی به لحاظ محتوا این بازی روایتی می‌تواند به درآمدن حرف فیلم کمک کند."

وی ضمن تأکید بر اینکه به هیچ وجه قصد ورود به حیطه شکست زمان را ندارد، گفت: "از هر چه مد می‌شود پرهیز می‌کنم. اگر روزی آن نوع سینمایی که خیلی هم دوست دارم مد شود، قطعاً راهم را عوض می‌کنم چون به چیزهای نو علاقمندم. در "آن جا" این جنس روایتی چون به حرف فیلم و جاری بودن زندگی نزدیک بود، آن را انتخاب کردم. این نکته برایم جالب بود که ابتدا معلول را ببینیم و بعد علت را. سکانس حضور شخصیت تورج که برای وساطت نزد لیلا آمده در روایت یک خطی فیلم یک سکانس مانده به آخرین حضور تورج است و در انتها متوجه می‌شویم او به پیمان دروغ می‌گوید."

فیلمنامه‌نویس "آن جا" تصمیم نهایی پیمان برای ماندن را یک تصمیم مقطعی و چه بسا گذرا دانست و گفت: "همه ما تجربه اینگونه تصمیم‌ها را در زندگی داریم که احتمال تغییر هم دارد. اگر می‌خواستم بعد از این 10 روز از زندگی پیمان را نشان بدهم، شاید پیمان تصمیمش عوض می‌شد و می‌خواست به زندگی با لیلا ادامه بدهد یا چیز دیگر. به نظر من زندگی یک دور تسلسل است و وجهی مهم که آدم‌ها فراموش می‌کنند، گذشت زمان است."

کاهانی ضمن اشاره به این نکته که اتفاقی خاص در شخصیت پیمان به لحاظ قصه افتاده، افزود: "اما حرف من این نیست که پیمان ماند یا نتوانست برود و ... تعبیر من از اتفاق یک اتفاق گل درشت و اغراق شده است که به هیچ وجه در "آن جا" روی نمی‌دهد. به همین دلیل ممکن است روز یازدهم پیمان تصمیم بگیرد برود یا هر چیز دیگر، چون زندگی به همین گونه است."

وی درباره انتخاب موضوع مهریه به عنوان محور اصلی فیلمنامه و فیلم گفت: "یکی از اتفاقات جالب فیلم همین نکات است. زمانی که شروع به نگارش کردیم، سوژه، لوکیشن‌ها و بازیگران را انتخاب کرده بودیم. در واقع ما فکر کردیم نزدیکترین موضوع به پیشنهاد ارائه شده که بحث دو ملت هم در آن باشد، چیست و به مهریه رسیدیم. این موضوع برای خود ما هم قابل فهم بود و می‌توانست درگیرمان کند. فیلمنامه‌ای که در واقعیت نتیجه آن را دیده بودیم و می‌خواستیم آن را اینگونه به تصویر بکشیم."

کاهانی تعبیر خود را از طنز و جنس طنز خاص "آن جا" بخصوص در سکانس‌های حضور دو کلاهبردار اینچنین تشریح کرد: "من اگر روزی بخواهم یک فیلم کمدی بسازم، مطمئن باشید می‌توانم عبوس‌ترین آدم‌ها را هم بخندانم. من هیچوقت از بازیگر نمی‌خواهم نقش را کمدی بازی کند و شاید این وجه تعیین‌کننده باشد. دو شخصیت کلاهبردار قصه فی‌نفسه خنده‌دارند چون در واقع هم وجود دارند. مأمور اداره ثبت که اسباب و وسایل دیگران را ضبط می‌کند و تورج هم که قاچاقچی آدم است."

کارگردان "آن جا"  درباره کارکرد صدا و تمهیدات شنیداری بکار رفته برای رسیدن به ساختار خاص و موسیقی گفت: "تیتراژ فیلم از ابتدا در مرحله فیلمنامه هم بود و مزدک میرعابدینی برای نواختن روی بطری، یک قطعه موسیقی خاص ساخت. ایده‌های مربوط به استفاده از سکوت در سکانس‌های استودیو ضبط موسیقی هم ایده‌های کارگردانی بودند. در واقع جایی که مخاطب می‌تواند حدس بزند بین پیمان و لیلا چه حرف‌هایی در دعوا رد و بدل می‌شود، از سکوت و یک موسیقی ملایم استفاده کردیم."

کاهانی درباره شخصیت فرعی مانا (مانا ربیعی) که به نظر وجوهی مشترک با پیمان دارد و کارکرد حضور وی توضیح داد: "مانا شخصیتی است که در آمریکا زندگی می‌کند، برای بردن سگش به ایران آمده که بلیت ندارد و البته در انتها این موضوع مشخص می‌شود که با بلیت پیمان سگش را می‌برد."

وی ضمن تأکید بر اینکه فیلم خود را یک اثر دینی و معناگرا می‌داند، افزود: "فیلم "آن جا" کمک می‌کند مخاطب به لحظات زندگی خود احترام بگذارد و آن را از دست ندهد. این حرفی خوب است و هر فیلمی که حرف خوب بزند به نظر من فیلم دینی است، چون یک قدم کمک می‌کند آدم‌ها بهتر شوند."

کارگردان "آن جا" درباره سرنوشت فیلم و گرفتن پروانه نمایش گفت: "واقعیت این است که من درگیر پروانه نمایش نیستم. پس از جشنواره یک جلسه به اداره نظارت و ارزشیابی ارشاد هم رفتم، اما نیازی به پروانه نمایش این فیلم در ایران ندارم. نمی‌خواهم تجربه ناخوشایند پروسه پروانه ساخت را تکرار کنم. اما فیلم برای نمایش خارجی مشکل ندارد."

عبدالرضا کاهانی در پایان از شیما منفرد تدوینگر، مازیار رزاقی صدابردار، آرش قاسمی صداگذار و کلیه عوامل تولید فیلم سینمایی "آن جا" تشکر و قدردانی کرد.