قرآن‌خوانی به آمار مطالعه افزوده شود یا نشود / مخالفان ممیزی کتاب

کلید خوردن چند جایزه ادبی

ماجراهای مربوط به ادبیات و کتاب در هفته گذشته با یک میهمانی رسمی و بگو بخند آغاز شد؛ مراسم جایزه قلم زرین و معرفی و اهدای جایزه به برگزیدگان آن در رشته‌های شعر، داستان و نقد ادبی.

با همین نگاه خوشبینانه اگر اتفاقات ادبیات را مرور کنیم، به این دو خبر می‌رسیم که احمد بیگدلی و بلقیس سلیمانی دارند کتاب‌های تازه‌شان را می‌نویسند. روزنامه اعتماد هم در همان اوایل هفته مصاحبه‌ای از شیوا ارسطویی چاپ کرد که برای خواننده محتوایی جذاب داشت.

هفته گذشته بالاخره بعد از تمام حواشی‌ها و حذف و اضافه‌های جایزه جلال آل احمد، فراخوان این مسابقه منتشر شد. به این ترتیب اصحاب قلم تا پایان شهریور فرصت دارند آثارشان را در همان رشته‌هایی که قبلا اعلام شده به دبیرخانه جایزه یعنی خانه کتاب بفرستند. همچنین جایزه گلشیری هم داوری را آغاز کرده و عبدالعلی عظیمی را به فهرست داورانش اضافه کرده است. جایزه مهتاب میرزایی هم پنجشنبه 20 تیرماه برگزار شد و فراخوان ششمین جشنواره سراسری شعر و داستان جوان با عنوان «ساوالان» (ویژه نویسندگان و شاعران 15 تا 25 سال و با موضوع آزاد) از سوی مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری اعلام شد.

اما فراتر و جالب‌تر از همه اینها، جدل میان دو زبان‌شناس بزرگ ایرانی است که جداً بی‌سابقه و تعجب‌برانگیز بود. اگرچه دکتر باطنی سال‌ها پیش در خصوص تنگناها و محدودیت‌های زبان و خط فارسی نوشته بود اما با گفتگویی که به تازگی - ولی با همان عقاید و باورها - از او منتشر شده، رسانه‌ها و فضای مجازی طی هفته گذشته توجه ویژه‌ای به سخنان وی نشان دادند که در این میان، عکس‌العمل دکتر علی محمد حق‌شناس جالب توجه بود چراکه برای حل مشکلات خط فعلی فارسی، راهکارهای تازه‌ای را پیشنهاد کرد. 

گزارش تدوین «فرهنگ جامع زبان فارسی» به سرپرستی علی اشرف صادقی، پرونده ویژه هفته‌نامه اعتماد برای رمان "کافکا در کرانه" و پیشنهادهای اسدالله امرایی برای کتاب‌خوانان حرفه‌ای که فهرست متنوعی را هم شامل می‌شد، آخرین رویدادهای ادبی و فرهنگی هفته گذشته در مطبوعات بودند.

باید گروه های رقیب را تحمل کرد

اما به غیر از این خبرهای عادی و بی‌حاشیه، طبق روال هفته‌های گذشته، ادبیات جایزه زده ایران با مراسم و سخنرانی‌هایی همراه بود که هم تعجب و حیرت اهل قلم را برانگیخت و هم صفحات خبری روزنامه‌ها را پر کرد. نخستین آنها سخنرانی مفصل وزیر ارشاد در مراسم پایانی جایزه قلم زرین و ضیافت شام با اهل قلم بود.

صفارهرندی با ابراز مسرت از حضور در مراسم پایانی جایزه انجمن قلم ایران، گفت: "پدید آوردن ده‌ها پاتوق فرهنگی مشابه این پاتوق مشکلی ایجاد نمی‌کند و می‌توانیم مجموعه‌هایی مشابه با سلایق متفاوت را در کنار هم داشته باشیم که البته محور همه اینها، این است که حق را ببینیم و از آن عدول نکنیم. از وجود رقیبان هم نباید برحذر بود و رقبا همیشه می‌توانند وسیله رشد باشند. باید گروه‌های رقیب را تحمل کرد و به دیگرانی هم که سودایی در سر و آرزوهای بزرگ و خوبی در دل دارند، فضا داد. ما هم به عنوان خادمان اهالی فرهنگ، حمایت و سر سپردن به راه درست را برعهده داریم."

ساعات قرآن خوانی به آمار مطالعه افزوده شود یا نشود!

از این جالب‌تر، سخنان و عقاید علی اکبر اشعری مشاور فرهنگی وزیر است که دقیقا نقطه مقابل وزیر و معاون فرهنگی وی قرار دارد. حدودا اواسط هفته گذشته بود که وزیر و رئیس مجلس عنوان کردند که ساعات قرآن خوانی باید به ساعات مطالعه اضافه شود. به علاوه مطمئنا می‌توانید اظهارنظرهای مکرر محسن پرویز را به یاد بیاورید که "آمار ساعات مطالعه ‌آن گونه نیست که در رادیو و تلویزیون و به طور کلی مطبوعات کشور گفته می‌شود." و مشاور فرهنگی رئیس جمهور در مراسم بازگشایی سومین شعبه کتابفروشی تیمورزاده به ساعات پایین مطالعه در کشور پرداخت و با تاکید بر اینکه زمان های دعا و قرآن خوانی مردم را نباید به آمار کتابخوانی اضافه کرد، گفت: "نمی توان این کاستی‌های حوزه فرهنگ و کتاب را با پاک کردن صورت مسئله و با ارائه اعدادی اعشاری و غیر واقعی حل کرد."

منصور واعظی دبیرکل کتابخانه‌های عمومی کشور نیز یک شنبه هفته‌ای که گذشت گفت: "میزان مطالعه زیبنده کشور جمهوری اسلامی ایران نیست و اصلاح این رفتار نیز تنها وظیفه کتابخانه‌‌ها نیست و تمام نهادهای کشور باید در این زمینه همت و جدیت بیشتری به خرج دهند... مشکل فضای فیزیکی کتابخانه‌ها بسیار جدی است و متاسفانه به ازای هر هزار نفر تنها یک متر مربع فضای مطالعه داریم و برای هر پنج‌ نفر نیز تنها یک جلد کتاب در کتابخانه‌های کشور موجود است."

درباره مخالفان ممیزی کتاب

همچنین سخنان محسن پرویز در نخستین همایش تجلیل از خادمان نمونه فرهنگ عمومی استان قم، بار دیگر رسانه‌های نوشتاری را بر آن داشت تا درباره ممیزی کتاب، قانونی و غیرقانونی بودن آن و مسائلی از این دست بنویسند. درحالی که پرویز، مخالفان ممیزی کتاب را مخالفان نظام جمهوری اسلامی خوانده و در واکنش به این مسئله که نظارت بر چاپ و نشر کتاب هم مانند نظارت بر مطبوعات (یعنی مطابق با قانون اساسی جمهوری اسلامی) باشد، عنوان کرده قطعا به عنوان مسئول این کار، به این روند رضایت نمی‌دهد.

روزنامه اعتماد ملی به بحثی پرداخت با این عنوان که اساسا ممیزی کتاب پیش از انتشار آن به کلی مغایر با قوانین جمهوری اسلامی است و در روزهای 15 و 17 تیرماه، گزارشی را به چاپ رساند که این مسئله را به طور جامع و به لحاظ تاریخی موشکافی کرده بود. همه اینها در حالی اتفاق می‌افتد که هنوز جانشین مجید حمیدزاده - مدیر مستعفی و فعلی اداره کتاب - معرفی نشده است.

طرح ایده پرداخت خسارت به کسانی که فیلم یا کتابشان بعد از صدور مجوز توقیف شده - از سوی علی رازینی - نیز به عکس‌العمل‌های متفاوتی از سوی اهالی فرهنگ و هنر منجر شده که البته سهم ادبیاتی‌ها در این خصوص نزدیک به صفر است. با این حال وبلاگ ایمایان، نوشتار جذابی را در این باره منتشر و این مسئله را بررسی کرده است.