به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای این مراسم کاظم معتمدنژاد - استاد ارتباطات - با تاکید بر اهمیت توجه به روزنامه نگاری در ایران، گفت: در دهه های اخیر اهمیت روزنامه نگاری در جهان بیش از پیش شده است اما در ایران این حرفه کم اهمیت تر شده است و باید گفت ما در این دهه ها روزنامه نگاری را فراموش کرده ایم و نه تنها در بحث آموزش هیچ کاری نکرده ایم بلکه عقب هم رفته ایم.
وی با اشاره به ملزومات پا گرفتن و پیشرفت روزنامه نگاری، افزود: ما از یک سو نیاز به کار ملی، از سوی دیگر کار منطقه ای داریم و در کنار اینها باید کار بین المللی هم بکنیم. ایجاد فضای مطلوب برای حرفه روزنامه نگاری، تامین استقلال اقتصادی رسانه ها و روزنامه نگاران و تامین استقلال حرفه ای روزنامه نگاری از اهم ملزومات این حرفه است.
وقت آن شده که مرکز ملی آموزش روزنامه نگاری را در کشور ایجاد کنیم
پدر علم ارتباطات ایران به تجربه کشورهای دیگر در زمینه امر آموزش روزنامه نگاری اشاره کرد و با ارائه پیشنهادی در این خصوص گفت: باید مرکز ملی آموزش روزنامه نگاری در کشور تاسیس شود و در آن دانشگاه هایی که این رشته را تاسیس می کنند، خبرگزاری ها، مطبوعات، سازمان صدا و سیما، انجمن صنفی روزنامه نگاران و دیگر نهادها با همدیگر همکاری کنند. از دهه 1960 به این طرف در انگلستان شورایی ملی برای آموزش فعالیت می کند و تمام کسانی که در مطبوعات مشغول می شوند، باید از این شورا تائیدیه بگیرند. در آمریکا هم شورای مشابه و در سطح گسترده تر وجود دارد که 110 دانشگاه این کشور را تحت پوشش و نظارت خود دارد. در فرانسه هم از بعد از جنگ جهانی دوم مرکز تربیت روزنامه نگاران به کمک سندیکای روزنامه نگاران فعال است.
معتمدنژاد با انتقاد از بی توجهی مراکز علمی و دانشگاهی ایران به تربیت صحیح روزنامه نگار انتقاد کرد و گفت: وقت آن شده است که از بی توجهی مان به این مهم دست برداریم و مرکز ملی آموزش روزنامه نگاری را در کشور ایجاد کنیم و بعد از آن هم فعالیت مان را در سطح منطقه ای دنبال کنیم.
در ادامه این مراسم شهیندخت خوارزمی در یک سخنرانی با عنوان "نگاه نو به آموزش" گفت: هدف از آموزش آماده سازی فرد برای کار و زندگی در محیطی است که به شدت و با شتاب در حال تحول است. اولین چالش در این زمینه منسوخ شدن دانش و اطلاعات و تکنولوژی است که اولین تاثیرش بر روی تحول پرشتاب بازار کار است و در چنین فضایی طبیعی است که آموزش مجبور است ایده های جدید خلق کند.
وی اضافه کرد: این چالش ها ناکارآمدی نظام آموزش را ثابت کرده است؛ نقش معلم از انتقال دهنده دانش به مدیر فرآیند یادگیری تغییر کرده است و آموزش های "just in time" جای خودش را به آموزش های "just in case" داده است. یعنی آموزش باید درست در لحظه ای که احساس می شود نیاز به آموزش وجود دارد، ارائه شود و به شیوه ای هم ارائه شود که بتواند اثربخش باشد.
ژورنالیسم دیجیتال در برابر ژورنالیسم منوال
سعیدرضا عاملی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مدرس ارتباطات در این مراسم با تاکید بر لزوم نگاه ساختاری به روزنامه نگاری آنلاین، گفت: روزنامه نگاری آنلاین فضایی است که یک فرآیند و فضای ویژه دارد و وقتی که به چنین فضایی می آئیم، نباید فرآیندهای آنالوگ روزنامه نگاری در ذهنمان باشد و نباید فضاهای رسمی اتاق خبر را به ذهن بیاوریم. در حوزه نگرش به روزنامه نگاری آنلاین هم درک سه معنا اهمیت دارد: زمان مجازی، کار مجازی و انرژی مجازی.
وی به تغییرات و جابجایی هایی که در حوزه ژورنالیسم به وجود آمده، پرداخت و افزود: در روزنامه نگاری آنلاین امر اتوماتیک جایگزین امر منوال شده است. بحث شهروند ژورنالیسم از طریق وبلاگ ها، sms ها و ... که توسط شهروندان منتقل می شودف جایگزین سیتیک ژورنالیسم شده است.
این مدرس رشته علوم ارتباطات اجتماعی با تاکید بر اهمیت پیشنهاد معتمدنژاد مبنی بر تاسیس مرکزی ملی برای آموزش روزنامه نگاری، اضافه کرد: وجود چنین مرکزی برای فضای حرفه ای ضرورتی قطعی است.
در ادامه این مراسم سیدفرید قاسمی پژوهشگر تاریخ مطبوعات نیز با بیان تحلیلی تاریخی از شیوه اداره روزنامه ها در ایران و وضعیت آموزش حرفه روزنامه نگاری گفت: روزنامه نگاری ما از روزنامه نگاری خصوصی و خانوادگی که در آن روزنامه ها و نشریاتی توسط پدر و پسر و داماد و عروس اداره می شدند، آغاز شد و آنها نوشته هایشان را برای انتشار از مطبخ به مطبعه می بردند.
محمد مسعود در پی جنجال آفرینی بود نه روزنامه نگاری
وی افزود: آنچه امروز روزنامه نگاری نامیده می شود، در حدود 90 سال پیش وجود داشته و ما از 90 سال پیش به این طرف تحریریه داریم. اولین دوره آموزش روزنامه نگاری هم در سال 1317 راه اندازی شد. تمام کسانی هم که از ایران به اروپا رفتند اثر و ثمری در روزنامه های ایران نداشتند حتی محمد مسعود هم جوگیر روزنامه نگاری شد و در پی جنجال آفرینی بود که او را به جان آفرینی رساند.
قاسمی گفت: در دهه 20 تمام تلاش های روزنامه نگاران در توجه به مسائل صنفی و سیاسی بود. در دهه 30 رقابت میان مدیران وقت روزنامه های کیهان و اطلاعات منجر به ایجاد روش آموزش روزنامه نگاری شد. در دهه 50 دانشکده علوم ارتباطات تنها متولی امر آموزش روزنامه نگاری در ایران بود. تاثیرگذارترین مرکز آموزش دانشگاهی هم دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی بوده است.
این پژوهشگر تاریخ مطبوعات ایران اضافه کرد: هدف مدرسان دوره اول آموزش روزنامه نگاری تربیت مقاله نویس بود که به تربیت ادیب منجر شد. هدف مدرسان دوره دوم فهم خبری توسط روزنامه نگاران بود. هدف مدرسان دوره سوم شم روزنامه نگارانه و حرفه ای بود. امروز هم باید هدف آموزش دهندگان از آموزش مشخص شود و باید اعلام کنند که چه هدفی دارند؟ به باور من درمان مشکلات امروز ما دوره های آموزشی نیست باید به آنچه که در روزنامه نگاری ایران جریان دارد، بپردازیم نه مسائل انتزاعی.
روزنامه نگاری نشسته آفت روزنامه نگاری است
وی با انتقاد از وضعیت رسانه های امروز ایران به لحاظ وجود اغلاط نوشتاری و ویرایشی، تاکید کرد: آموزش ما در این باره مغفول مانده است به طوری که من الان می توانم فرهنگ واژگان منسوخ روزنامه نگاری را تدوین کنم! روزنامه نگاری نشسته آفت روزنامه نگاری است و سبب ساز ایجاد فضای بی رقابتی است.
لیلا رستگار - سردبیر دوچرخه - هم در سخنانی کوتاه بر وجود و حضور آموزش روزنامه نگاری به عنوان نیازی دائمی و لزوم فروتن بودن روزنامه نگاران برای آموزش دیدن تاکید کرد.
عبدالله گیویان مدرس ارتباط هم گفت: ما آن قدر درگیر مسائل فنی و اجرایی روزنامه نگاری مان بوده ایم که نتوانسته ایم آن را تبدیل به حرفه ای خودمانی کنیم. همیشه نوعی جامعه شناسی زدگی بر مطالعه ارتباطی در کشور ما حاکم بوده است طوری که ارتباطات را در ایران تحدید و گاهی اوقات تعطیل کرده است. دوره های آموزشی ما با سوءتفاهم از بالا و نادانستگی از پائین مواجه بوده است و به همین خاطر هیچ گاه به درستی پاسخگوی نیازهای جامعه ما نبوده است.
تجاوز به حریم خصوصی در روزنامه نگاری سنتی کمتر قابل تحقق است
محمدمهدی فرقانی - مدرس روزنامه نگاری - نیز که جزو سخنرانان این مراسم نبود اما برای پاسخ به بخشی از سخنان عاملی درباره روزنامه نگاری سنتی پشت تریبون قرار گرفت و پس از بیان این نکته که "من از نسل روزنامه نگاران منوال، آنالوگ و در واقع سنتی کشور هستم" به تحقیق یکی از دانشجویانش درباره میزان تاثیر نرم افزارهای بزرگ و جدید دیجیتالی بر فضای روزنامه نگاری در 100 روزنامه بزرگ آمریکایی اشاره کرد و گفت: در پایان تحقیق فوق، این نتیجه حاصل شد که خیلی هم این نرم افزارها کاربرد نداشته و اساساً هیچ یک از شهروندان و مخاطبان با روزنامه چت نکرده و تماسی با آنها نداشته است. می خواهم بگویم قرار نیست روزنامه نگاری دیجیتال معجزه ای صورت دهد و روزنامه نگاری سنتی هم فاتحه ای بر سر قبر خود بخواند.
وی افزود: آیا اساساً می شود روزنامه نگاری آنلاین و دیجیتالی را بدون میراث دید؟ واقعیت این است که عقده گشایی ها و مسائلی از قبیل تجاوز به حریم خصوصی در روزنامه نگاری منوال و سنتی کمتر قابل تحقق است.
40 درصد روزنامه نگاران دو سال پیش ایران هیچ آموزش روزنامه نگاری ندیده بودند
شعبانعلی بهرامپور رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها نیز در این مراسم با اشاره به چند تحقیقی که این مرکز درباره آموزش روزنامه نگاری برای روزنامه نگاران در ایران انجام داده است، گفت: در یکی از این تحقیق ها همه روزنامه نگاران مورد سوال گفته بودند نیازی به آموزش روزنامه نگاری ندارند. در یکی دیگر از این تحقیق ها که دو سال قبل انجام شد و ما 2500 نشریه داشتیم - که الان به نزدیک 3000 نشریه رسیده است - معلوم شد که از مجموع 24 هزار نفری که مورد پرسش قرار گرفته بودند، 1030 نفر در رشته علوم ارتباطات اجتماعی و نه روزنامه نگاری درس خوانده اند و حدود 40 درصد مجموع این افراد هیچ دوره آموزشی طی نکرده بودند.
وحید عقیلی عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد هم در سخنانی از فعالیت های مدرسان شاغل در مرکز آموزش همشهری قدردانی کرد و گفت: موسساتی مانند همشهری به خاطر امکاناتی که دارند، در زمینه آموزش می توانند موفق تر باشند.
مهدی محسنیان راد - مدرس ارتباطات نیز در سخنانی کوتاه گفت: 18 سال پیش 6 درصد از روزنامه نگاران ما ارتباطات خوانده بودند و حالا بعد از آن همه سال و این همه دانشکده ای که تاسیس کردیم و این همه استادی که در این رشته فعالیت کرده اند، این آمار رسیده است به 10 درصد. چرای این موضوع را باید در جلسه ای ویژه و مفصل تر بررسی کرد.
یونس شکرخواه - مدرس روزنامه نگاری - هم که آخرین سخنران این مراسم بود، سخنانش را با یک شوخی آغاز کرد و گفت: حرف های من پاراگراف آخر خبر در سبک هرم وارونه است!
وی سپس با ذکر دو خاطره از دوران تحصیل و آغاز فعالیت اش در مطبوعات، سخنانش را ادامه داد و افزود: من نه نگران آنالوگ هستم نه وب. اما باید بگویم که ما وارد فضایی شده ایم که اصلاً هم به روزنامه نگاری مربوط نیست و آن فضای دیجیتال است و اینجاست که نمی شود روزنامه نگاری را بیرون از این اتفاق نگه داشت.
مرگ "news room" رخ می دهد اما مرگ "news" نه!
شکرخواه اضافه کرد: مرگ "news room" رخ می دهد اما مرگ "news" نه! الان محیط مجازی بر محیط واقعی منطبق شده است و چیزی هم که teaching را به learning تبدیل کرده است، چیزی غیر از ict نیست و اصلا امروز بحث آموزش دانش آموز محور شده است.
مولف روزنامه نگاری سایبر در پاسخ به انتقادات فرید قاسمی درباره این شیوه از روزنامه نگاری گفت: اگر روزنامه نگاری نشسته این قدر به قول تو آفت است، چرا تا نیمه های شب پشت کامیوترت می نشینی و مدام از طریق اینترنت به من پیغام می دهی که فلان پست ات این گونه است یا فلان لینک ات کار نمی کند؟! روزنامه نگاری نشسته تحت تاثیر تغییر نوع گردآوری و پردازش اطلاعات به وجود آمده است البته غربی ها به آن روزنامه نگاری مبلی می گویند نه روزنامه نگاری نشسته! روزنامه نگاری امروز تندتر حرکت می کند و ما هم باید تندتر به آن محتوا بدهیم.
اعلام آمادگی موسسه همشهری برای تاسیس مرکز ملی آموزش روزنامه نگاری در کشور
در پایان این مراسم علی اصغر محکی مدیرمسئول موسسه همشهری در پیامی کوتاه که توسط مجری برنامه قرائت شد، با استقبال از پیشنهاد کاظم معتمدنژاد برای تاسیس مرکزی ملی برای آموزش روزنامه نگاری، آمادگی موسسه متبوعش را برای همکاری با دانشکده های علوم ارتباطات اجتماعی کشور در جهت تاسیس چنین مرکزی اعلام کرد.
در خلال سخنرانی های این مراسم، حسین امامی - یکی از روزنامه نگاران حاضر در جلسه - قطعات پیانو اجرا کرد. همچنین علی شاکر و هادی تجویدی قطعاتی را با ضرب و تار در دستگاه ابوعطا اجرا کردند.
در این برنامه بسیاری از اساتید رشته های روزنامه نگاری، روابط عمومی، فناوری اطلاعات و علوم ارتباطات اجتماعی از جمله محمد مختاریان، علی اکبر قاضی زاده، محمد مهدی زاده، حسین قندی، حسام الدین آشنا، هادی خانیکی، مهدخت بروجردی، هوشنگ عباس زاده و ... نیز حضور داشتند.
نظر شما