باید اصلاحات را تعریف کنیم / دموکراسی باید با معیارهای دینی ما بسازد

به گزارش خبرگزاری مهر ، حجت الاسلام‌ سید محمد خاتمی در دیدار با رئیس و اعضای  انجمن اسلامی دانشگاه تهران ضمن تقدیر از فعالیت این انجمن، پایبندی آنها به دین و در عین حال روشن‌بینی و اعتدال آنان اظهار داشت: انجمن اسلامی پیوندگاه دو امر است : یکی دین و دیگری دانش به معنی عام و این مسئله خیلی مهم است.

وی خاطرنشان کرد: دانشجو کسی است که در روز گار خود به سر می برد، با مسائل روز آشناست، دغدغه‌های روز را دارد و در واقع دانشجوی دینی کسی است که در عین حال که همه این دغدغه‌ها را دارد یک دغدغه دیگر دارد و آن دغدغه دین است.

رییس بنیاد باران با بیان اینکه "اسلام درمورد نسبت میان دین و اندیشه، دین و زندگی، دین و تکلیف اجتماعی انسان، بسیار سخن دارد" ادامه داد: امام  یک عالم دینی و مرجع تقلید بودند ولی خیلی‌های دیگر نیز این موقعیت و عنوان را داشتند اما باید دید تفاوت در کجاست؟ همه می‌گفتند نماز بخوانید، روزه بگیرید، دروغ نگوئید و... امام هم بر این امور اصرار و تاکید و پافشاری می‌کردند اما امام امر دین را به گونه ‌ای می‌بیند که با زندگی اجتماعی پیوند پیدا می‌کند و معتقد است دین باید در امر زندگی اجتماعی دخالت کند.

خاتمی همچنین گفت: یک انسان روشن‌بین و مسئول دینی، چشم‌انداز روشنی از زندگی اجتماعی را تصویر می کند که دین به آن سو فرا می‌خواند و به همین جهت هم نهضت مردمی – اسلامی به رهبری امام بر این تاکید داشت که رژیم سابق برود و نظام جمهوری اسلامی بیاید.

رییس موسسه بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها ادامه داد: سال‌های سال و حتی قبل از مسائل ریاست جمهوری روی کلمه جمهوری اسلامی تاکید می‌کردم و اینکه چرا امام جمهوری اسلامی را پیشنهاد کردند و مردم به آن رای دادند؟ وقتی از مسئولیت‌ های انجمن اسلامی صحبت می‌کنیم، باید پرداختن به مساله روشنفکری دینی و اصلاحات مورد نظر ما باشد.

رئیس‌جمهور سابق کشورمان در ادامه سخنانش اظهار داشت: اگر روشنگری آن است که غرب می گوید ما چگونه می‌توانیم آن را با معیارهایی که اعتقاد داریم متناسب کنیم؟ در عین حال همراه صنعت، تکنولوژی، علم اینها هم آمده است، منتهی فرهنگ، سخت جان ‌تر است و رویه زندگی سست‌تر و زودتر عوض می‌شود. ماشین، شهرسازی، برق و... جا می‌افتد اما فرهنگ چون در عمق جان است، سخت جان‌تر است و یک نوع آشفتگی ایجاد می‌کند که معتقدم این آشفتگی هنوز هم وجود دارد.

وی تاکید کرد: یکی از کارهایی که باید در مواجهه با چنین شرایطی صورت بگیرد، این است که معنا و جایگاه روشنفکری و به خصوص وقتی با دین توام می‌شود معین شود؛ مثلاً در مورد روشنفکری، کسانی ‌که پایندی‌های سخت به معیارهای دینی دارند تا کسانی‌ که اصلا از دین تعبیرهایی می‌کنند که از دین چیزی نمی‌ماند به اعلام نظرات خود می پردازند اما در مجموع یکی از کار هایی که باید بشود و بحمد الله بدون سرو صدا نیز شده است اینکه بیائیم اصلاحات را تعریف کنیم. یک سلسله بحث‌های تئوریک و فلسفی می‌شود که اشکالی ندارد اما علی‌القاعده باید به عنوان اصول موضوعه اموری را مشخص کنیم و مبنا قرار دهیم.

رییس بنیاد باران خاطرنشان کرد: اینکه دین را چگونه می‌پذیریم، حقوق بشر را چگونه می‌پذیریم، آزادی، مردم‌سالاری را چگونه می‌پذیریم، نسبت میان آنها را چگونه برقرار می‌کنیم که توضیح هم باید داشته باشد،اینها باید مشخص شود که فکر می‌کنم مشخص است. ممکن است در آینده اعلام شود هر کسی این را قبول دارد بیاید و شروع کنیم بر مبنای آن دانش خودمان را و پشتوانه‌های تئوریک براساس اصول موضوعه را بالا ببریم.

خاتمی همچنین گفت: من بر این عقیده هستم که مرحوم نائینی، آخوند ملامحمد کاظم خراسانی، مرحوم محلاتی، حضرت امام (ره)  یا کسان دیگری بوده اند که می توان آنها را مصادیق روشنفکری دینی دانست گرچه آن طرف هم برویم به سید جمال الدین و افرادی امثال او برمی خوریم. قطعا ما خیلی دلمان می‌خواهد موضع کسی که می خواهد دین داشته باشد درعین حال در شرایط امروزهم زندگی کند و درجامعه حضور داشته باشد لرزان نباشد اما حقیقت آن است که درمواردی چون نسبت دین و روشنفکری، نسبت دین و آزادی، دین و مردم سالاری به یک گفتمان جمعی نرسیده ایم که بتوانیم از آن دفاع نمائیم.

وی ادامه داد: درست است که دموکراسی در غرب در دوران جدید محور و مبنا قرار گرفته و انسان نیز محوریت یافته که این تحولات بسیار بزرگ بوده اما انسانی که آنها تعریف کردند با انسانی که ما تعریف می کنیم و با خدا نسبت خاصی دارد متفاوت است.

خاتمی خاطرنشان کرد: به هر حال در انقلاب اسلامی گفته ایم که نظامی که ما داریم جمهوری اسلامی است؛ در جمهوری اسلامی مردم سالاری دارای اهمیت است و این یعنی حقوق انسان را به رسمیت شناختن و برای آن حساب باز کردن. معتقدم اگر بخواهیم حکومت کنیم راهی جز دموکراسی وجود ندارد. مساله رضایت و رای مردم حتی در زمان معصوم هم معتبر است. امام زمان (عج) هم که بیایند دیکتاتوری نخواهند کرد، همچنان که پیامبر اکرم(ص) و امیر المومنین(ع) نکردند.

وی با اشاره به اینکه " تفاوت ما با دنیای مدرن این است که دنیا می‌گوید دموکراسی یک مصداق دارد و آن لیبرال دموکراسی است که درغرب تحقق یافته " ادامه داد : بر خلاف این دیدگاه ما می‌گوئیم دموکراسی یک روش است؛ می‌توان هم مسلمان بود هم دموکرات؛ دموکراسی باید با معیارهای دینی ما بسازد. واقعا اگر بخواهیم میزان رای مردم باشد و جمهوری اسلامی داشته باشیم باید دین را بگونه‌ای بفهیمیم که تعارضی با آن نداشته باشد.

پیش از سخنان سیدمحمد خاتمی، دبیر انجمن اسلامی دانشگاه تهران و اعضای شورای مرکزی این تشکل نیز توضیحات مفصلی درباره فعالیت‌های این انجمن و وضعیت دانشگاه‌ها و انتظارات‌شان بیان کردند.