امضای قرارداد اخیر مسئله نگرش هند نسبت به برنامه های هسته ای ایران را نیز مطرح کرده است. در مواردی، دولت هند به عنوان یک عضو شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران رای مثبت داده و باعث ناخرسندی جمهوری اسلامی شده بود، در حالی که احزاب چپگرای هند این اقدام دولت را به تلاش برای جلب نظر مساعد آمریکا نسبت داده بودند.
در حقیقت انگیزه دولت هند از اتخاذ موضعی سختگیرانه نسبت به ایران در شورای حکام، ترغیب نمایندگان کنگره آمریکا به موافقت با قرارداد همکاری هسته ای دو کشور بوده است.
برخی ناظران تصویب قرارداد همکاری را باعث افزایش نفوذ ایالات متحده بر نگرش هند نسبت به ایران دانسته اند و معتقدند این روند همچنان ادامه خواهد داشت و هند سیاست های خود در قبال ایران را کمابیش با واشنگتن هماهنگ خواهد کرد.
در همین ارتباط، خانم کاندولیزا رایس در سخنان خود در کنگره با اشاره به مواضع هند در عرصه های بین المللی گفت: وقتی در سپتامبر سال گذشته نوبت به رای گیری درباره ارجاع ایران به شورای امنیت شد به رغم مخالفت اعضای جنبش غیر متعهدها، هند ما را همراهی کرد. این موضع بیانگر مسئولیت پذیری هندی ها در برخورد با کشورهایی مانند ایران است.
از دلایل دیگر پافشاری آمریکا برای امضای این قرارداد، مجاب نمودن هند برای کم کردن نیاز خود به ایران برای تامین انرژی است. رایس که به طور جداگانه در جلسات مجلس نمایندگان و سنای آمریکا به سئوالات درباره این قرارداد پاسخ می داد، از نمایندگان خواست تا با تصویب کمک به فناوری هسته ای غیرنظامی هند از وابستگی این کشور به منابع سوخت فسیلی ایران بکاهند.
تاثیرات امضای قرارداد هسته ای با هند در منطقه
پاکستان که دارای تسلیحات اتمی بوده و مانند هند پیمان منع گسترش جنگ افزارهای هسته ای را امضا نکرده به شدت از قرارداد اخیر میان هند و آمریکا احساس نگرانی کرده است.
|
مقامات چینی هنوز نسبت به امضای این قرارداد اظهارنظری نکرده اند اما به گفته برخی تحلیلگران ، همکاری اتمی هند و آمریکا می تواند به عنوان گامی در تحکیم روابط این دو کشور باعث ناخرسندی پکن شود. |
این کشور در روزهای اخیر خواستار امضای قرارداد مشابه با آمریکا شده است. در همین رابطه یوسف رضا گیلانی نخست وزیر پاکستان اظهار امیدواری کرد که آمریکا قرارداد مشابهی با اسلام آباد امضا کند، در غیر این صورت این کشور سایه یک سیاست تبعیض آمیز ازسوی آمریکا را شدیدا احساس خواهد کرد.
قرارداد هسته ای آمریکا و هند همچنین برای چین که از رقیبان اصلی هند در منطقه محسوب می شود، اهمیت دارد. مقامات چینی هنوز نسبت به امضای این قرارداد اظهارنظری نکرده اند اما به گفته برخی تحلیلگران، همکاری اتمی هند و آمریکا می تواند به عنوان گامی در تحکیم روابط این دو کشور باعث ناخرسندی پکن شود.
در مقابل، گروهی دیگر از ناظران گرفته اند که با توجه به سابقه سیاست خارجی مستقل هند و نظام حکومتی کثرت گرا و همچنین مخالفت برخی احزاب سیاسی این کشور با نزدیکی روابط با آمریکا، بعید به نظر می رسد که همکاری اتمی غیرنظامی با آمریکا باعث چرخشی عمده در روابط خارجی هند شود.
به رغم برخی تحلیلگران داخلی در آمریکا، نهایی شدن قرارداد اتمی میان هند و آمریکا و رای مثبت کنگره و سنای آمریکا به آن جدا از تاثیرات بین المللی و منطقه ای آن در داخل آمریکا نیز موفقیتی نسبی برای بوش به شمار رفت.
در حالی که بوش با محبوبیت 30 درصدی میان افکارعمومی از پایین ترین حمایت مردمی در طول دو دوره ریاست جمهوری خود مواجه است، موفق می شود در خصوص یک موضوع مهم سیاست خارجی رای مثبت کنگره با اکثریت نمایندگان دموکرات آن را گرفته و آن را به عنوان یک پیروزی در روزهای آخر ریاست جمهوری خود قلمداد نماید. در روزهای اخیر کاخ سفید این توافقنامه را یک پیروزی بزرگ برای ابتکار عمل در سیاست خارجی دولت جرج بوش محسوب کرد.
دیدگاه نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا
جان مک کین:
این قرارداد به هند به عنوان یک دموکراسی مسئول این فرصت را می دهد تا ضمن ملحق شدن به تلاش بین المللی برای مبارزه با تکنولوژی های خطرناک با آمریکا در زمینه بهره داری از تکنولوژی های جدید در تولید انرژی نیز همکاری نماید.
مک کین همچنین در مناظره انتخاباتی خود اوباما را متهم کرد که در مقطعی با اقدامات خود قصد برهم زدن قرارداد اتمی با هند را داشته است. در پیش نویس برنامه کاری حزب جمهوریخواه برای سال 2008 نیز آمده است: نگرانی های مشترک امنیتی و تعهد مشترک برای آزادی سیاسی می تواند اساس و پایه ای برای یک مشارکت پایدار بین دو کشور آمریکا و هند باشد.
در ادامه این پیش نویس تاکید شده است: ما از رابطه جدید آمریکا با هند از جمله قرارداد هسته ای غیرنظامی هند و آمریکا استقبال می کنیم.
باراک اوباما:
نامزد حزب دموکرات آمریکا، انتقاد خود را با قرارداد اتمی میان آمریکا و هند به شکل موجود اعلام کرده است. اوباما پیش از
تصویب قرارداد در کنگره مخالفت خود را با بخشی از آن که به هند اجازه ساخت ذخیره استراتژیک سوخت اتمی می دهد، ابراز کرده بود.
به عقیده اوباما، این ذخیره استراتژیک می تواند در جهت تولید تسلیحات اتمی بکار گرفته شود. ازسوی دیگر اوباما معتقد است سیاست های بوش به رقابت های خطرناک نظامی در آسیای جنوبی دامن می زند.
------------------------------
کمال امیر بیک ، کارشناس مسائل بین الملل
نظر شما