به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای این میزگرد که به صورت کارگاهی و با حضور سردبیران و نویسندگان تعدادی از نشریات ادبی و فرهنگی ایران برگزار شد، لاکیس پروگویدیس که بیش از 15 سال است که نشریه "atelier du roman" (کارگاه رمان) را در فرانسه منتشر می کند با استثنایی توصیف کردن این نشست و بیان اینکه "وی و همکارش "ساکلابانی" در چند روز اقامت در ایران دریافته اند که به میزان زیادی از آنچه در خارج از فرانسه و به ویژه ایران می گذرد کم اطلاع اند" گفت: نشریه ما (آتلیه) نشریه ای است با هدف تامل و مداقه درباره هنر رمان با میدانی وسیع برای معرفی آثار کلاسیک و معاصر.
وی سپس به پنج نکته ای که نشریه متبوع اش آنها را سرلوحه کار خود قرار می دهد پرداخت و افزود: ما در دهه های متمادی در فرانسه مفهوم آتلیه و کارگاه را رها کرده ایم. نخستین نکته برای ما حفظ و غنی سازی آثار گذشته و پیوند با سنت، دومین نکته ارتقا گفتگویی زیباشناختی، سومین نکته توجه نکردن به تضاد موجود بین نسلها، چهارمین نکته کناره گیری در استفاده از واژگان تخصصی است که متخصصان ادعای آن را دارند و پنجمین نکته ایجاد فعالیتهای موازی برای حضور بیشتر و جدی مخاطبان نشریه در آن است.
یک نشریه ادبی باید از میراث گذشته به خاطر غنای بی نهایتش بهره ببرد
سردبیر این نشریه فرانسوی در توضیح این نکات گفت: در خصوص نکته نخست باید بگویم در جایی که من زندگی می کنم یعنی غرب و کشور فرانسه ما هر روز بیش از پیش شاهد یکنواخت سازی جهان هستیم و در مقابل این تهدید برای انسان و تمدن، همیشه مفهوم عکس آن سنتگرایی مطرح می شود اما آیا ما اگر بپذیریم که این یکنواخت سازی وجود دارد باید خود را در آغوش گذشته بیندازیم؟ ما از گذشته به خاطر غنای بی نهایتش بهره می بریم و معتقدم نشریه ادبی باید آگاه باشد چرا که گذشته انسانی بی نهایت غنی تر و ارزشمندتر از این دنیاست.
پروگویدیس اضافه کرد: طی دهها سال حداقل از پایان قرن نوزدهم تا سالهای دهه 80 قرن بیستم ما شاهد آنچه من آن را "جنگ آوانگاردها" می نامم بوده ایم و ما ناگهان و یکشبه این جنگ را با صلحی که در آن گفته می شود همه چیز ارزشمند است یعنی نسبیت گرایی عوض کردیم. این اندیشه که در آن هر هنرمندی که ادعای هنرمند بودن می کند هنرمند است! در این میان نقش یک نشریه ادبی، یافتن پرداختن به واقعیت، زیبایی و بهترینهاست.
وی گفت: ما در آن سالها و زیر لوای مفهوم برابری شاهد انتقال قدرت از پیرترها به جوانترها بودیم و امروز گام مکمل آن را برداشته ایم و آن کودک گرایی است، یعنی آئین دادن قدرت به کودکان و بیهوده است اگر در این مسئله شک کنیم که تکیه به کودک نقطه ضعف مصرفگرایی است. نشریه ادبی کارش این است که بر این جهش انسانشناختی نظارت داشته باشد و نسلها را با هم ادغام کند.
نشریه ادبی حلقه واسط میان نویسندگان و خوانندگان آنهاست
سردبیر نشریه فرانسوی کارگاه رمان تاکید کرد: نکته دیگری که موجب حیرت من است این نکته است که در جوامعی مانند کشور ما مبالغ بسیار زیادی برای آموزش مردم صرف می شود و الان تقریباً فرد بیسوادی نداریم. با این وجود می بینیم فارغ التحصیلان دبیرستانها نمی توانند یک نشریه ادبی را بخوانند و البته این تقصیر متوجه نشریات ادبی است چرا که باید همه کار بکنند تا یک خواننده متوسط بتواند هر شماره نشریه را بخواند. نکته آخر اینکه یک نشریه ادبی جهانی بسته نیست و فقط متون نویسندگان را منتشر نمی کند. ما حلقه واسط میان آفرینشهای ادبی نویسندگان و مخاطبان آنها هستیم و یک نگاهمان باید به سوی نویسندگان و نگاه دیگرمان به سوی خوانندگان باشد.
استفاده از واژگان تخصصی دامی بود که هنر در آن افتاد
در ادامه این میزگرد پروگویدیس در پاسخ پرسش فرخنده حاجی زاده سردبیر نشریات ادبی بایا و قال و مقال در خصوص توجیه وی برای استفاده نکردن از واژگان تخصصی ادبیات در این نشریه فرانسوی گفت: استفاده از واژگان تخصصی نشان از همان میل قرن نوزدهمی علمی سازی و نزدیک کردن حتی علوم انسانی به علوم دقیقه است که متاسفانه هنر هم در این دام افتاد و باور کرد که می تواند از این ابزار علمی برای کشف اسرار انسان استفاده کند و این یک اشتباه بود.
جنبش شکست خورده آوانگاردیسم با "وب" بازگشت
مدیا کاشیگر سردبیر سابق تعدادی از نشریات ادبی نیز با بیان اینکه "ما در ایران با بحران اتوریته ادبی" مواجهیم گفت: در اوایل دهه 70 قرن بیستم در آلمان نهضتی توسط نویسندگان جوان به راه افتاد که می خواستند آثارشان را خارج از چارچوب قواعد نشر چاپ کنند. آن دوران عصر افول آوانگاردیسم بود و به همین خاطر این نویسندگان هم نتوانستند کارشان را به سرانجام برسانند و باید باز می گشتند به همان دوران قدیم. این جنبش شکست خورد ولی با وب در ابعاد گسترده تری بازگشت.
یک نشریه ادبی در درجه اول باید نقش یک اتوریته را بازی کند
وی افزود: اگر با انقلاب گوتنبرگ دموکراتیک شدن آفرینش ادبی ممکن شد با وب دموکراتیک شدن خوانش ادبی ممکن شد با این وجود الان که 20 سال از وب می گذرد، عوارض جانبی اش نودار شده است. الان دیگر هیچکس به وبلاگهای ادبی سر نمی زند و خود من روزی 100 ایمیل دریافت می کنم که در آن از من می خواهند که به وبلاگهایشان سر بزنم و در واقع مقامی که حضورش مورد اعتراض بود اکنون غیبت اش مورد اعتراض است. این همان بحران اتوریته ادبی است و فکر می کنم یک نشریه ادبی در درجه اول باید نقش یک اتوریته را بازی کند.
علی دهباشی مدیرمسئول نشریات بخارا، سیمیا و کلک نیز با اشاره به پیشینه انتشار نشریات ادبی در ایران گفت: انتشار اولین نشریات ادبی در ایران در سالهای انقلاب مشروطیت و از 1906 به بعد آغاز شد و اولین آنها به نام "دانشکده" توسط شاعری بزرگ به نام ملک الشعرای بهار منتشر شد. نشریات ادبی در ابتدا ارگان تشکلهای ادبی بودند و در سالهای بعد که نویسندگان سردبیری آنها را بر عهده گرفتند نویسندگانی همچون صادق هدایت، جلال آل احمد، صادق چوبک و ... توسط مجله سخن به سردبیری پرویز ناتل خانلری و یا اولین سروده های شاعرانی مانند سهراب سپهری، فروغ فرخزاد و .. توسط نشریه ادبی آرش معرفی شدند.
بخش زیادی از انرژی نویسندگان فرانسوی صرف آوانگاردیسم شده است
عباس پژمان مترجم آثار ادبی نیز در این نشست با بیان اینکه "بخش عمده ای از انرژی نویسندگان به ویژه نویسندگان فرانسوی صرف آوانگاردیسم شده است" نظر پروگویدیس سردبیر نشریه فرانسوی آتلیه را در این باره جویا شد که وی نیز در پاسخ گفت: متاسفانه نهادهای آکادمیک در معرفی آوانگاردیسم زیاد کار کرده اند و من با اینکه میهمان دولت فرانسه در این میزگرد هستم باید بر این نکته صحه بگذارم. دیگر اینکه با نگاه اغراق آمیزی که ما به سوی آوانگاردها داشته ایم آنها را از دست داده ایم و باید این اتلاتف را جبران کنیم.
پروگویدیس در پاسخ پرسش دیگری در خصوص چگونگی معرفی نویسندگان در "آتلیه رمان" گفت: ما در آتلیه تا کنون 350 نویسنده را معرفی کرده ایم که فقط نیمی از آنها فرانسوی بوده اند. نکته مهم این است که همه این نوینسدگان می خواهند در یک نشریه فرانسوی معرفی شوند.
کامو آخرین نویسنده مهم فرانسوی است
میزگرد "حیات و نقش نشریات ادبی" با سخنان محمود دولت آبادی نویسنده و خالق "کلیدر" به پایان رسید. وی در ابتدا با استقبال از حضور هیئتی از نویسندگان فرانسوی در ایران گفت: این امتیاز خاصی برای ما ایرانیان نیست که پذیرای نویسندگانی از کشورهای جهان باشیم ولی خوی زیبایی است.
وی خطاب به این نویسنده فرانسوی یونانی الاصل (پروگویدیس) افزود: من آخرین نویسنده مهم کشور شما را آلبر کامو می دانم و فکر می کنم او به خواب شما آمده است که در سال 1993 یک با دیگر تریبونی بنیاد کردید برای بیان این نکته که "ادبیات امری انسانی است و انسان فراتر از چارچوبهایی است که در باطن خود بندهایی را که بناست آدمی را به برده تبدیل کند می سازد. من چون روستایی ام و روستایی هم هیچ چیزی را قطعاً باور نمی کند و سوء ظنی نسبت به همه چیز دارد از آغاز نسبت به ان چیزی که آوانگاردیسم نامیده می شد سوء ظن داشته ام.
آوانگاردیسم در ایران
دولت آبادی اضافه کرد: در طول دهه های اخیر در کشور ما هم حرکتهایی از این دست به راه انداخته شد و می خواستند بگویند اینها (آوانگاردها) چیزهای نوی است اما متاسفم که اذعان کنم من هیچ چیز نوی در این چیزهای نو نیافتم! اگر مردم دنیا از زبان نویسندگان و اهل نظر فرانسوی بشنوند که یک بار دیگر بازگشتی به حقیقت ادبیات صورت گرفته بسیار تاثیر می پذیرند. پس خوب است که شما در تریبونتان توضیح دهید که عقل چیزی است جز عقالی که بر پای شتر بسته می شود. ما در کشورمان عقلانیت داشته ایم و می دانیم عقل یعنی چه؟ عقل با بند و بست آدمی در فرهنگ ما سازگار نبوده است و متعادل ترین شخصیتهای ما در ایران به خصوص در ایران کلاسیک آنهایی بوده اند که عقل و اشراق را در هنر فرآیند کرده اند.
در این نشست کارگاهی که روز گذشته برگزار شد و بیش از سه ساعت به طول انجامید تعدادی از مسئولان بخش فرهنگی سفارت فرانسه، کنستانتین رایزن فرهنگی سفارت یونان در ایران، تعدادی از مسئولان نشریات ادبی، مصطفی رحماندوست، محمدرضا بایرامی و چند تن دیگر از نویسندگان و شاعران ایرانی حضور داشتند.
نظر شما