به گزارش خبرگزاری مهر، نخستین نشست از نشستهای نظریه پردازی تحت "نظریه و نقد بیناتمدنی در هنر و ادبیات" با سخنرانی بهمن نامور مطلق در مرکز هنر پژوهی نقش جهان برگزار شد.
در این نشست که با همکاری گروه هنر تطبیقی و پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر برپا شد دکتر بهمن نامور مطلق برای نخستین بار به طرح نظریه خود در مورد روابط بیناتمدنی در عرصه هنر و ادبیات در حضور استادان و دانشجویان هنری و ادبی پرداخت.
نامور مطلق در ابتدا ضمن بر شمردن مشکلات نظریه پردازی در ایران به ویژه در سه محور تولید، دریافت و توزیع نظریه به موضوع اصلی خود یعنی " نظریه و نقد بینا تمدنی درهنر و ادبیات " پرداخت.
وی ابتدا توضیح داد که نزدیک به سی سال است که جهان وارد عرصه نوینی از روابط میان فرهنگها و تمدنها شده است و این وضعیت ویژه نه تنها عرصه های سیاسی، اعتقادی و اجتماعی بلکه حوزه هنر را نیز دستخوش دگرگونیهای اساسی کرده است. وضعیت نوین در تکوین و خلق آثار هنری و ادبی نقش مهمی را ایفا می کند آثاری که همواره متاثر ازهمین روابط بینا تمدنی می باشد. این روابط می توانند تعاملی و صلح جویانه یا چالشی یا جنگ طلبانه باشد. این گونه روابط در عرصه هایی همانند سیاست و فرهنگ دارای نظریه پردازان و منتقدان برجسته و صاحب نظر است. هانتینگتون،فوکویاما و ادوارد سعید از این دسته هستند.
نامور مطلق درادامه افزود: اما متاسفانه هنوز این رویکرد در حوزه هنری و ادبی چنانکه شایسته و بایسته است مورد توجه قرار نگرفته است .این در صورتی است که حجم، تعدد وتنوع آثاری که به نحوی روابط بینا تمدنی را باز می تاباند امروزه چنان گسترده است که غیر قابل شمارش به نظر می رسد. هراز چند گاهی می شنویم یا می خوانیم که یک اثر ضد ایرانی یا ضد اسلامی منتشر یا ساخته می شود. فیلمهای زیادی همچون سیصد، اسکندر بزرگ، فتنه، یا رمانها و یادداشتهایی همچون آیات شیطانی، بدون دخترم هرگز، تسلیم، جواهر مدینه و همچنین انواع کاریکاتورها به ویژه کاریکاتورهای اهانت آمیز، پویا نماییها، حتی بازیهای رایانه ای همگی پیکره مطالعاتی نظریه و نقد بینا تمدنی محسوب می شوند.
وی ادامه داد: مشکل از آنجا بیشتر شد که جهان دو قطبی فرو پاشید و آمریکا با طرح "نظم نوین جهانی" در صدد بود تا تمام سهم هویتی جهان را از آن خود نماید. تمدنهای دیگر همچون شرقی به ویژه اسلامی و ایرانی و حتی خرده تمدنهای غربی همچون اروپایی و آمریکای لاتین در برابرچنین تمامیت خواهی مقاومت نشان دادند. کشورهای اسلامی که شاهد پاره ای از تحولات اجتماعی و فرهنگی بودند و خود را طلیعه دار تمدن اسلامی می دانستند بیش از دیگران مقاومت کردند. این چالشها موجب واکنشهای گوناگون و افراطی در عرصه های متفاوت تمدنی همچون هنر و ادبیات شد.
هانتینگتون و برخی دیگر پیشنهاد همبستگی تمام تمدن غربی در مقابل تمدنهای دیگر به مورد اسلامی را دادند.
نامور مطلق در ادامه نشست به گونه شناسی آثار بیناتمدنی پرداخت و یادآوری کرد که این آثار به دو دسته تعاملی و چالشی قابل تقسیم هستند. اما متاسفانه دسته چالشی دارای تاثیرات بیشتری هستند و همواره در این احساسات و تحریک عواطف نقش مهمی را در دهه های اخیر ایجاد کرده اند. همچنین وی از نقطه نظر مضمونی این آثار را به آثاری با مضامینی همچون تقدس، جنسیت، خشونت، بلاهت، نظام و مناسبات اجتماعی تقسیم کرد.
در پایان نامور مطلق پس از طرح نظریه و بحث در مورد پایه ریزی نقدی بیناتمدنی، یادآور شدند که نظریه و نقد بیناتمدنی در ادامه نظریه ها و نقدهای شرقشناسانه ادوارد سعید و یارانش از یک سو و پسا استعماری از سوی دیگر است.
وی تاکید کرد: امروزه ما در مقابل یک پیکره مطالعاتی گسترده ای قرار داریم که ویژگیهای بیناتمدنی دارد و چنانکه نظریه و نقد متناسب خود را نیابد بخشی زیادی از رمزهای آن ناشناخته باقی خواهد ماند. لذا ما نیاز به نظریه پردازی و نقد در این زمینه داریم.
وی خاطرنشان کرد: ایران به دلایل خاصی یکی از موضوعات کانونی این آثار بیناتمدنی است و بی علت نیست که در ایران می باید بیش از بسیاری از نقاط دیگر اینگونه آثار مورد توجه و بررسی قرار گیرد.
پیش از سخنرانی نامور مطلق، دکتر حسن بلخاری در رابطه با لزوم نظریه پردازی به ویژه در عرصه هنر و ادبیات و پاره ای از مشکلات در این زمینه سخن گفت. همچنین پس از سخنران اصلی، دکتر فرزان سجودی به بحث در مورد رابطه میان نظریه ارائه شده با مباحث باختین به ویژه آمیختگی فرهنگی پرداختند.
در ادامه از سوی استادانی همچون دکتر علی عباسی، دکتر مهرانگیز مظاهری، دکتر حبیب الله درخشانی و تنی چند از استادان و دانشجویان پرسشهایی مطرح شد و مباحثی از سوی سخنران نشست ارائه شد.
در پایان حاضران اظهار امیدواری کردند که این گونه مباحث به طور نظام مند طرح و مورد گفتگو قرار گیرد.
نظر شما