دکتر مرتضی قریب استاد ایرانی انستیتو فناوری کالیفرنیا و مدیر گروه تحقیقاتی "قلب" www.gharib.caltech.edu و همچنین دکتر عباس نصیرایی مقدم از محققان برجسته علوم مهندسی زیستی در این انستیتو با شرکت در کنفرانس تلفنی خبرگزاری مهر ابعاد گسترده و جالب توجهی از این دستاورد علمی و تحقیقاتی را تشریح کردند.
دکتر قریب در آغاز این کنفرانس علمی گفت: بی شک نمی توان ادعا کرد که پروژه بررسی ماهیچه قلبی و ارتباط آن با عملکرد این عضو حیاتی حاصل تلاشهای فردی بوده است. این دستاورد حاصل پژوهشهای تیمی بوده و تلاش شده است تا در آن به بررسی دقیق ساختمان قلب و ارتباط ماهیچه های قلبی با عملکرد این عضو مهم پرداخته شود.
مهر: آیا می توان شما و دکتر نصیرایی مقدم را به عنوان نخستین گروهی در دنیا دانست که به بررسی این رابطه پرداخته اند؟
دکتر قریب در پاسخ به پرسش مهر گفت: در گوشه و کنار دنیا پروژه های مشابهی در دست بوده و هست با این حال این تلاش ها هیچ گاه به نتیجه نهایی نرسیده اند. در پروژه ای که دکتر نصیرایی مقدم آغازگر آن بوده است، استفاده از فناوری MRI برای بررسی لحظه ای عملکرد قلب و وضعیت ماهیچه های قلبی مورد توجه قرار گرفته است.
دکتر عباس نصیرایی مقدم (راست) و دکتر مرتضی قریب از دانشمندان برجسته انستیتو فناوری کالیفرنیا
این دانشمند برجسته افزود: البته در گذشته محققان به اهمیت این ماهیچه قلبی واقف شده بودند اما هیچ گاه تلاش جدی برای یافتن ارتباطی میان آن و عملکرد قلب و چگونگی پمپاژ خون صورت نگرفته بود. پس به خوبی می توان متصور شد که چون این ماهیچه به عنوان موتور اصلی قلب عمل می کند، یافته های ما از اهمیت بالایی برخوردار بوده و به جرأت می توان گفت که نخستین گروه در دنیا هستیم که از روش DENSE-MRI برای روشن کردن ساختار عملی قلب استفاده کرده ایم.
مهر: فکر می کنید مهمترین استفاده ای که می توان از این یافته جدید داشت، چه چیزی است؟
دکتر قریب ادامه داد: با استفاده از فناوری MRI در بررسی ساختار قلبی می توان به درک بهتر و مؤثرتری از چگونگی پیدایش بیماریهای قلبی دست یافت.
اما چرا MRI؟
دکتر نصیرایی مقدم در خصوص تأکید بر استفاده از فناوری MRI در بررسی ساختار قلب گفت: MRI تکنیک پیشرفته و البته غیرتهاجمی است که می توان از آن برای مطالعه وضعیت تمامی قسمتهای بدن استفاده کرد. قلب و ماهیچه آن نیز از این قاعده مستثنی نیست. مزیت اصلی پروژه ما این است که به صورت کاملا غیرتهاجمی به جلو می رویم و با کیفیت بالایی چگونگی فعالیت اجزاء متحرک قلب را دنبال می کنیم.
مهر: اما به نظر می رسد که با توجه به توسعه دانش های نوین و به ویژه فناوریهای مرتبط با مطالعه ساختاری قلب و ماهیچه آن، اطلاعاتی که نیاز داشته اید در گذشته نیز ارائه و بررسی شده اند؟
دکتر نصیرایی مقدم در خصوص این پرسش گفت: دقیقا همین طور است. این چیزی است که دیگر محققان نیز به مطالعه آن پرداخته و یافته هایی نیز ارائه کرده اند اما هیچ گاه تحلیل خاصی بر روی این داده ها با دقت و رهیافت مناسبی صورت نگرفته است. کار اصلی ما ارائه این رهیافت برای تجزیه و تحلیل این داده ها بوده است. در جریان همین بررسی ها بوده است که از نحوه حرکت عضله قلب تصورات جدیدی به دست آورده ایم.
این محقق افزود: زمانی که قلب در حالت انقباض است، بررسی اینکه کدام نواحی قلب بیشترین نقش را در عملکرد کلی آن ایفا می کنند، می تواند به حل بسیاری از پرسش های بدون جواب کمک کند. ما در ادامه ساختار فضایی این نواحی از قلب را مورد مطالعه قرار دادیم و دریافتیم که نقاط مورد نظر اصلی، ارتباط پیچشی با هم دارند.
مهر: با توجه به اهمیت حیاتی که این اکتشاف درکمک به میلیونها بیمار قلبی و یا افراد مستعد دارد، وضعیت مطالعاتی از این دست در جهان چگونه است؟
دکتر قریب گفت: هم اکنون چندین گروه در اسپانیا و هلند مشغول انجام مطالعات مشابهی هستند. البته در انگلیس هم تلاشهای جالب توجهی درباره استفاده از MRI برای بررسی این ارتباط در قلب آغاز شده است که البته هر کدام مدل و استراتژی خاص خود را دارند.
پروژه نقشه راه قلب می تواند تحولی نوین در مطالعات قلبی ایجاد کند
وی افزود: در کل، در دنیا دو گرایش نظری متفاوت درباره ساختار قلب وجود دارد. گرایش نخست بر این عقیده استوار است که قلب عضوی است که ساختار آن در قالب انقباض و انبساط، سالها پیش شناسایی شده است اما در نقطه مقابل گرایش دوم بر این نکته تأکید دارد که ساختار داخلی قلب بسیار پیچیده تر از تصورات فعلی است. در این میان ما گرایش سومی ارائه کرده ایم که می گوید، این ساختار پیچیده وجود دارد اما به طور خاصی فعالیت داشته و بر اساس تجمیع برآیندهای خاصی عمل می کند. در حقیقت مشکل موجود این است که برخی به دنبال چیز غلطی هستند و بر ابهامات موجود می افزایند.
این محقق افزود: ما تلاش کردیم که تمامی این عقاید را کنار گذاشته و با نگاهی کاملا علمی به قضیه نگاه کنیم. در نتیجه به این نقطه رسیدیم که مدل مورد نظر برای قلب باید مدلی پیشگو و عملی باشد.
مهر: فکر می کنید اختلاف نظر این دو گرایش درخصوص ساختار قلب ریشه در چه عواملی دارد؟
دکتر نصیرایی مقدم در این باره به مهر گفت: شاید بیش از نیم قرن باشد که به ساختار قلب توجه ویژه ای شده است. در این مدت بر روی این عضو حیاتی کارها و مطالعات گسترده ای شده است اما به نظر می رسد علت اختلاف نظر دو گروهی که دکتر قریب به آن اشاره کرد به این مسئله باز می گردد که ارتباط میان این عضله و عملکرد قلبی به درستی بررسی نشده است. نکته جالب توجه و البته قابل تأمل این است که برخی مدعی هستند اصولا چنین بررسی اهمیت خاصی ندارد.
نظر شما