به گزارش خبرگزاری مهر، ساعت 7:24 صبح روز 21 جولای به وقت کشورمان (22:56 شب 20 جولای به وقت شرقی آمریکا) در سال 1969 نیل آرمسترانگ اولین قدم انسان را بر روی ماه گذاشت. بین جولای 1969 تا دسامبر 1972 در مجموع 12 فضانورد در قالب شش ماموریت شامل ماموریتهای آپولو 11، 12، 14، 15، 16 و 17 به ماه سفر کردند.
نیل آرمسترانگ در لحظه گذاشتن اولین قدم خود به روی ماه جمله تاریخی خود را بیان کرد: "این یک گام کوچک برای بشر و یک خیز بلند برای بشریت است."
دوشنبه 29 تیر مصادف با چهلمین سالگرد اولین ماموریت سفر انسان به ماه است که همزمانی آن با چهارصدمین سال اولین رصد آسمان با کمک اولین تلسکوپ مدرن به این مناسبت اهمیت ویژه ای بخشیده است. سال 2009 به دلیل تلاشهای گالیله در کشف رازهای آسمان سال نجوم نامگذاری شده است.
به همین منظور در ادامه به بررسی تنها گوشه ای از تلاشهای انسان در مدت چهل سال اخیر در پیشرفت علوم فضایی و کشف ناشناخته های کیهان می پردازیم:
سالیوت
"سالیوت" ایستگاه فضایی اتحاد جماهیر شوروی سابق بود. سایلوت که در 19 آوریل 1971 پرتاب شد اولین ایستگاه فضایی واقعی به شمار می رود. تنها فضانوردانی که از این ایستگاه بازدید کردند در ماموریت کپسول سایوز 11 حضور داشتند که در مدت بازگشت به سبب دریچه ای که باز مانده بود در هنگام ورود به اتمسفر در حادثه دلخراشی جان خود را از دست دادند. در کل "سالیوت 1" به مدت 123 روز مورد استفاده قرار گرفت و در 11 اکتبر 1971 از مدار خارج شد.
آخرین تیم حضور در این ایستگاه فضایی، ماموریت سالیوت 7 نام دارد که در 19 آوریل 1982 پرتاب شد. در سالهای 1982 تا 1986 این ایستگاه فضایی در خدمت 10 تیم فضایی مختلف بود که طولانی ترین حضور یک تیم در این ایستگاه فضایی 237 روز به طول انجامید. سالیوت 5 فوریه 1991 به آهستگی از مدار خود خارج شد.
اسکای لب
"اسکای لب" عنوان اولین، آخرین و تنها ایستگاه فضایی ایالات متحده آمریکا است که شامل چندین ماموریت پی در پی است.
در مدت فاز آماده سازی برنامه آپولو، ناسا شروع به برنامه ریزی آینده پروازها و کشفیات فضایی کرد به طوری که تا پایان ماه آگوست 1965 "اداره کاربردهای آپولو/ زحل" تاسیس شد.
به گزارش مهر، پرتاب اولین ایستگاه فضایی آمریکا برای 14 می 1973 و در ماموریت 39-A از پایگاه کیپ کارناوال برنامه ریزی و برنامه اولین تیم این ایستگاه برای یک روز بعد در قالب ماموریت 39-B تنظیم شد. این تیم همراه با کپسول آپولو که روی موشک "زحل- آی بی" حمل می شد به ایستگاه فضایی "اسکای لب " رسید. در مجموع سه ماموریت دیگر به نامهای اسکای لب 2، 3 و 4 انجام شد که آخرین آنها از 16 نوامبر 1973 تا 8 فوریه 1974 به طول انجامید.
در این ماموریتها فضانوردان حضور در شرایط بی وزنی به مدت طولانی را تجربه کردند و آزمایشات مهم علمی و پزشکی بسیاری به مدت حدود دو هزار ساعت بر روی حیواناتی چون عنکبوت و ماهی انجام شد.
برنامه ویاجر
برنامه ویاجر (ویاجر به زبان انگیسی به معنی مسافر است) مربوط به دو کاوشگر به نامهای "ویاجر 1" و "ویاجر 2" است که در سال 1977 پرتاب شدند.
هدف این دو کاوشگر مطالعه سیارات مشتری و زحل با استفاده از مکانیزم امتداد سیاره ای بود که در اواخر دهه 70 کشف شده بود. این دو کاوشگر به گونه ای برنامه ریزی شده بودند که پس از انجام ماموریت خود در اطراف سیارات مشتری و زحل در امتداد مسیر خود به سمت سیارات خارجی تر و کشف اورانوس و نپتون حرکت کنند. این دو کاوشگر در حقیقت بخشی از برنامه فضایی "مارینر" بودند که بعدها از آن جدا شدند.
این دو کاوشگر توانستند به حجم وسیعی از اطلاعات در خصوص سیارات گازی منظومه شمسی دست پیدا کنند.
ویاجر 1 در 15 آگوست 2006 در فاصله 100 واحد نجومی از خورشید قرار گرفت. این کاوشگرها را لابراتوار Jet Propulsion ناسا ساخته بود.
ماموریت وایکینگها
به گزارش مهر، ماموریت وایکینگهای مریخ از دو کاوشگر "وایکینگ 1" و "وایکینگ 2" تشکیل شده بود که هریک از آنها از یک اتاقک مدارگرد (orbiter) و یک اتاقک ثابت (lander) ساخته شده بودند. اهداف اولیه این ماموریت عبارت بودند از:
- تهیه تصاویر با وضوح تصویر بالا از مریخ
- کشف خصوصیات ساختار و ترکیبات اتمسفر و سطح مریخ
- جستجوی آثاری از حیات موجودات فضایی
وایکینگ 1 در 20 آگوست 1975 از پایگاه کیپ کارناوال پرتاب شد و حدود 10 ماه بعد در 19 ژوئن 1976 به مریخ رسید و در اولین ماه حضور خود در مدار مریخ تصاویر بسیار متعددی از سطح سیاره سرخ تهیه کرد. در 20 جولای همان سال، اتاقک ثابت (لندر) وایکینگ 1 از مدارگرد خود جدا شد و به روی سطح مریخ در 3/22 درجه عرض جغرافیایی شمالی و 48 درجه طول جغرافیایی شرقی فرود آمد.
شاتل فضایی کلمبیا
شاتل فضایی کلمبیا پس از شاتل "اینترپرایز" دومین فضاپیمایی بود که در راستای اجرای برنامه فضایی شاتلهای ناسا ساخته شد. هرچند شاتل کلمبیا اولین شاتل ساخت آژانس فضایی آمریکا نیست اما اولین شاتلی است در فضا پرواز کرد. فضاپیمای کلمبیا در ماموریت STS-1 بین روزهای 12 تا 14 آوریل 1981 به پرواز درآمد.
پروژه ساخت کلمبیا در 1975 در کالیفرنیا آغاز شد و پس از اتمام کار در 25 مارس 1979 به مرکز فضایی کندی منتقل شد. در 19 مارس 1981 و پیش از پرتاب افتتاحیه کلمبیا در مدت آزمایش زمینی این شاتل، دو تکنسین کشته و چهار تکنسین دیگر مجروح شدند.
اولین پرواز شاتل کلمبیا به فرماندهی "جان یانگ" انجام شد و "رابرت کریپن" خلبانی آن را به عهده داشت. در سال 1983 شاتل کلمبیا برای انجام اولین ماموریت STS-9 با شش سرنشین پرتاب شد. در 5 مارس 1998 ناسا سرهنگ "الین کالینز" را به عنوان اولین زنی که فرماندگی یک شاتل فضایی را عهده دار شد انتخاب کرد.
آخرین ماموریت این فضاپیما که اولین زن فضانورد هندی را با خود به همراه داشت در صبح روز اول فوریه 2003 منجر به بزرگترین فاجعه ماموریتهای فضایی شد. در این روز، شاتل فضایی کلمبیا پس از یک ماموریت علمی 16 روزه درحال ورود به اتمسفر زمین بود. فرمانده این ماموریت در 9:00 صبح و دقایقی پیش از فرود شاتل با مرکز فضایی کندی در فلوریدا تماس گرفت. همه چیز خوب به نظر می رسید اما ناگهان این شاتل در ارتفاع 63 کیلومتری و با سرعت حدود 6/5 کیلومتر بر ثانیه در آسمان تکزاس شعله ور شد و تمام سرنشینان آن جان باختند. شاتل کلمبیا در مجموع در 28 ماموریت فضایی شرکت کرد.
این شاتل شروع مهمی برای انجام ماموریتهای فضایی شاتلهای آمریکا به شمار می رود.
اولین پرتاب شاتل فضایی کلمبیا
ایستگاه فضایی میر
"میر" ایستگاه فضایی از نوع اتاقک دار اتحاد جماهیر شوروی سابق بود که از چندین اتاقکی که در یک دوره زمانی و به صورت جداگانه پرتاب شده بودند تشکیل شده بود. واژه "میر" به زبان روسی هم به معنی "دنیا" و هم به معنی "صلح" است.
پروژه پرتاب و نصب اتاقکهای این ایستگاه فضایی در 20 فوریه 1986 آغاز شد و تکمیل آن 10 سال به طول انجامید. ایستگاه فضایی میر پس از پرتاب اولین قمر مصنوعی (اسپاتنیک 1 در 1957) و اولین سفر انسان به فضا (توسط یوری گاگارین در 1961) به عنوان مهمترین پرستیژ اتحادیه جماهیر شوروی در انجام برنامه های فضایی است. این ایستگاه 23 مارس 2001 از خدمت خارج شد.
تلسکوپ فضایی هابل
به گزارش مهر، "هابل" تلسکوپی است که در لایه های خارجی اتمسفر زمین در ارتفاع حدود 600 کیلومتری در مدار اطراف زمین قرار دارد. این تلسکوپ در 24 آوریل 1990 همراه با شاتل فضایی دیسکاری به عنوان پروژه مشترک ناسا و آژانس فضایی اروپا پرتاب شد.
این تلسکوپ در بزرگداشت نام "ادوین هابل" ستاره شناس آمریکایی به این نام خوانده می شود. قرار است تلسکوپ فضایی نسل جدید "جیمز وب" در سال 2013 جایگزین این تلسکوپ شود.
هابل تاکنون موفق شده است تصاویر بسیار واضحی از فضای خارج از اتمسفر زمین تهیه و پرتوهای الکترومغناطیس بعضی از طول موجها به خصوص طول موج ماوراء بنفش را فیلتر کند.
در 11 می 2009 شاتل فضایی آتلانتیس چهارمین و آخرین ماموریت حفظ و تعمیر تلسکوپ فضایی هابل را با موفقیت انجام داد.
تلسکوپ فضایی هابل
ایستگاه فضایی بین المللی (ISS)
به گزارش مهر، با آغاز دهه 90 دولت آمریکا پروژه همکاری با آژانسهای فضایی اروپا، روسیه، کانادا و ژاپن را در تحقق ساخت یک ایستگاه فضایی بین المللی آغاز کرد. این پروژه در سال 1993 معرفی و این ایستگاه "ایستگاه فضایی آلفا" نامیده شد. در طول دهه 90 این پروژه دچار تغییر و تحولات بسیاری شد درحالی که با گذر زمان بر هزینه های آن افزوده می شد. ISS حالت کنونی پر هزینه ترین پروژه فضایی است که تاکنون اجرا شده است به طوری که آژانس فضایی اروپا هزینه این پروژه را از پایان دهه 80 تا سال 2016 بیش از 100 میلیارد یورو برآورد کرده است.
این ایستگاه هم اکنون به عنوان یکی از اهداف توسعه توریسم فضایی بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
ایستگاه فضایی بین المللی
کاوشگر کاسینی
Cassini–Huygens ماموریت روباتیک بین سیاره ای است که با همکاری آژانسهای فضایی آمریکا، اروپا و ایتالیا تحقق یافته است. کاوشگر کاسینی در 15 اکتبر 1997 با هدف مطالعه بهتر سیستم زحل، حلقه ها و قمرهای این سیاره پرتاب شد. این کاوشگر روباتیک از دو عنصر اصلی تشکیل شده است که عبارتند از: مدارگرد کاسینی ناسا و لندر "های ژنز" اسا.
این کاوشگر در اول جولای 2004 در ساعت 12: 04 به وقت گرینویچ به مدار خود رسید. پیش از کاسینی کاوشگرهای "پایونر 11" و "ویاجرهای 1 و 2" از زحل دیدن کرده بودند. 24 دسامبر 2004 کاوشگر "های ژنز" از فضاپیمای مادر جدا شد و مستقیما به سمت مهمترین قمر زحل به نام تینان حرکت کرد. 15 ژانویه 2004 این کاوشگر از اتمسفر تیتان خارج شد و در این مدت اطلاعات زیادی درباره اتمسفر تیتان به دست آورد و تصاویری از سطح آن تهیه و صداهایی از محیط اطراف این قمر زحل را ضبط کرد.
مدارگرد کاسینی نام خود را از ستاره شناس ایتالیایی پایان قرن 17 "جان دومنیکو کاسینی" گرفته است. این ستاره شناس نقش مهمی در مطالعات اولیه زحل و حلقه هایش انجام داده است. کاسینی همچنان در خدمت زحل، حلقه ها و قمرهایش است.
کاوشگر کاسینی
تلسکوپ فضایی اسپیتزر
این تلسکوپ فضایی رصدهای خود را در طیف فراسرخ انجام می دهد. این رصدخانه فضایی فراسرخ را لابراتوار Jet Propulsion ناسا و موسسه تکنولوژی کالیفرنیا ساختند. این تلسکوپ فضایی که 670 میلیون دلار هزینه داشت 25 آگوست 2005 پرتاب شد. نام این تلسکوپ در بزرگداشت "لیمان اسپیتزر" یکی از موثرترین ستاره شناسان قرن بیستم ، اسپیتزر انتخاب شده است. ماموریت این تلسکوپ حداقل 5 سال به طول خواهد انجامید.
دوقلوهای روح و فرصت
کاوشگرهای دوقلوی "روح" (Spirit) و "فرصت" (Opportunity) در ژانویه 2004 وارد خاک مریخ شدند. ماموریت این دو کاوشگر حداقل برای 90 روز پیش بینی شده بود این درحالی است که این دو کاوشگر در 4 ژانویه 2009 پنج سال حضور و فعالیت خود را در سطح مریخ جشن گرفتند.
کاوشگر روح
کاوشگر مریخ نشین فونیکس
به گزارش مهر، این کاوشگر با عملکرد خود کار ناسا را با هدف کشف بهتر سیاره مریخ توسعه داد. ماموریت علمی این کاوشگر مطالعه محیط زیست مریخ و بررسی احتمال وجود حیات میکروبی و حضور آب در این محیط بود.
فونیکس در 4 آگوست 2007 همراه با موشک "دلتا 2" پرتاب شد و 25 می 2008 به سطح مریخ رسید. این کاوشگر را لابراتوار ماه و سیاره دانشگاه آریزونا زیر نظر ناسا ساخت. در برنامه این کاوشگر دانشگاههای مختلف آمریکا، کانادا، سوئیس و آلمان، آژانس فضایی آمریکا و کاندا و بسیاری از شرکتهای هوا فضا مشارکت داشتند.
این کاوشگر در نزدیکی قطب شمال مریخ فرود آمد. این منطقه غنی از یخ است و به محض فرود فونیکس، بازوی روباتیک این کاوشگر به دنیال آثاری از آب و میکروارگانیسمها گشت و حضور آب را تائید کرد. 10 نوامبر 2008 ماموریت این کاوشگر پایان یافت.
کاوشگر فونیکس
سال نجوم
سال 2009 که سال نجوم نامگذاری شده است شاهد ماموریتهای فضایی بزرگ و مهمی بوده است که مهمترین آنها تعمیر تلسکوپ فضایی هابل، پرتاب ماهواره های اروپایی "هرشل" و "پلانک" اسا و پرتاب کاوشگرهای اکتشافی ماه و LCROSS ناسا اشاره کرد.
ماهواره پلانک
کاوشگر اکتشافی ماه
نظر شما