به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، شهر خرامه مرکز بخش کربال واقع در استان فارس، با مساحت حدود یک هزار و 600 کیلومتر مربع در 75 کیلومتری شرق شیراز واقع شده و دارای آب و هوای معتدل کوهستانی و ارتفاع آن از سطح دریا یک هزار و 500 متر است.
بخش کربال در طول 53 درجه و 19 دقیقه شرقی و عرض 29 درجه و 32 دقیقه شمالی قرار دارد، این بخش ازشمال به ارسنجان، از شمال شرقی به آباده طشک، از شرق به نی ریز، از شمال غربی به مرودشت و زرقان از غرب به شیراز، از جنوب به سروستان و از جنوب شرقی به استهبان متصل است.
با استفاده از شواهد و اسناد معتبری که در دست است قدمت شهر خرامه و کربال به یک هزار و 500 سال قبل و به سال 500 میلادی برمی گردد. در کتابها و سفرنامه هایی از جمله نذهت القلوب، فارسنامه ابن بلخی، المسالک و الممالک ، آثار العجم، فارسنامه ناصری، شیرازنامه، معجم البلدان، تاریخ برگزیده، برهان قاطع، تاریخ سرزمینهای فلات شرقی، تاریخ ابن خلدون و دیگر کتب در مورد خرامه و کربال مطالبی نوشته شده است.
بنا به روایاتی نام خرامه از خُورمه به معنی خورشید و مه به معنی ماه اخذ شده است، فرض دیگر این است که این نام ماخوذ از خورماه که نام روز یازدهم از ماههای ایران است باشد. حتی امروز نیز بعضی از عشایر منطقه نام این شهر را "خورومه" تلفظ می کنند.
تپه بهرام گور که به تلی از خاک تبدیل شد
میراثهای باستانی چون قلعه بهرام گور، چهارطاقی و کاروانسرای جهان آباد قدمت تاریخی این منطقه را بهتر می نمایاند. در خصوص شهر خرامه آمده است که "یعقوب لیث صفاری بعد از رفتن به فارس و جنگ با ابن واصل، قلعه خرامه را گرفت و چهل هزار بار درم که در آن قلعه بود بدست آورد"، پناه بردن وزیر امیر منصور به این قلعه - که ترکان قصد تاراج اموال وی را داشتند - به اهمیت موقعیت سوق الجیشی آن می افزاید.
اما امروز شهر "خورشید و ماه" با هزار و 500 سال قدمت آنچنان در غروب بی توجهی مسئولان حوزه گردشگری و میراث فرهنگی غوطه ور شده که با مشاهده آثار در حال تخریب و یا ویران شده این شهر نمی توان برای خرامه هویتی با سابقه تاریخی را فرض کرد.
قلعه بهرام گور که تا سالها پیش برپا بود و حتی محل زندگی چندین خانوار نیز محسوب می شد به گفته یکی از دوستداران میراث فرهنگی این شهر، سالها پیش توسط شهرداری منطقه ویران شده و امروز از این محدوه فقط تلی از خاک باقیمانده و یک ستون گاز که به عنوان نماد گازرسانی به این شهر نمایان است.
نماد گازرسانی به خرامه در تپه تاریخی
این دوستدار میراث فرهنگی به خبرنگار مهر در شیراز گفت: گویا شهرداری در آن زمان قصد داشت که این تپه را به منطقه ای گردشگری و تفریحی تبدیل کند اما با ویران شدن این قلعه یا کاخ نه تنها این اثر تاریخی از بین رفت بلکه محدوده مذکور نیز به منطقه ای برای گردشگری و تفریح شهروندان تبدیل نشد.
مشاهدات خبرنگار مهر نیز حاکی از این است که در این محدوده که قبلا قلعه بهرام گور بنا بوده اثری از کاوش وجود نداشته هرچند که به نظر می رسد انجام این کاوشها در منطقه، پرثمر و نتیجه بخش باشد.
نبود میراث فرهنگی علت تخریب مناطق تاریخی خرامه
این مشکلات و مسائل در حالی روی داده است که بر اساس گزارشات رسیده، سازمان میراث فرهنگی در شهر خرامه پایگاه و نمایندگی مشخصی نداشته و نگهداری از منطقه تپه بهرام گور به صورت امانی به عهده شهرداری شهر واگذار شده و در این رابطه به جز مصالح ساختمانی، تکه درختهای بریده شده و آشغال چیز دیگری وجود ندارد و نمی توان اثری از انجام مسئولیت شهرداری را در قبال حفاظت از منطقه مشاهده کرد و تلاشهای خبرنگار مهر برای گفتگو با شهردار خرامه نیز بی ثمر ماند.
مسیر دسترسی به تپه بهرام گور
یکی از دوستداران میراث فرهنگی شهر خرامه نیز در این خصوص گفت: وقتی که سازمان میراث فرهنگی که مسئولیت حفاظت از میراث این استان را دارد در این شهر پایگاهی چندان قوی و مشخصی نداشته باشد و آثار تاریخی شهر در دست شهرداری قرار گیرد نمی توان انتظار داشت که حفاظت از آنها نیز به شکل درست و مناسبی ادامه یابد زیرا حفاظت از آثار تاریخی وظیفه ای تخصصی بوده که باید در اختیار کارشناسان متخصص قرار گیرد.
چهارطاقی نیز اسیر زوال و فراموشی است
یکی از آثار تاریخی منطقه که از زمان ساسانیان برجا مانده و در فاصله 500 متری غرب خرامه قرار دارد بنای آتشکده ای است که در محل به "چهارطاقی گبران" معروف است که از نظر ساختمان گنبد و کاربندی تا حدودی شبیه آتشکده بهرام است.
این اثر نیز که وضعیت بهتر از آثار دیگر شهر خرامه ندارد یکی از سندهای هویتی شهر خرامه بوده که در سایه بی توجهی و غفلت اسیر زوال و فرسایش شده و با نگاه به آن به خوبی می توان فهمید که شاید سالهای سال است کسی بر ویرانه های آن مرهمی نگذاشته است.
بنای چهارطاقی در مسیر فرسایش
برای یافتن این اثر نه تابلویی وجود دارد و نه اطلاعات دقیقی که بتوان به آن رجوع کرد از این رو باید فقط به راهنمایی های بومی های منطقه اطمینان کرد و راه را در کوچه پس کوچه های غربی شهر جست.
به رغم اینکه در اکثر بناهای تاریخی حداقل یک تابلو برای معرفی بنا و تشریح قدمت آن وجود دارد در این اثر هیچ تابلو و راهنمایی وجود نداشته و در کتابچه های اطلاعات گردشگری نیز چندان اطلاعاتی دقیقی پیرامون آن در دست نیست و زمانی که این شرایط هنوز برای این آتشکده مهیا نشده، نباید انتظار داشت که بنای مذکور از حداقل محافظتهای میراثی، مسیر دسترسی مناسب و... بهره ببرد.
زوال خاموش آثار باستانی شهر خورشید و ماه آنچنان ملموس و قابل تامل است که با گذر از آنان سایه غروب و فراموشی را می توان حس کرد. باید در نظر داشت شهرهایی نظیر خرامه که قدمتهای این چنینی دارند به فارس اعتبار بخشیده اند که مستحق رسیدگی بهتر هستند.
استان فارس از سوی سازمان میراث فرهنگی با عنوان "شیرازه فرهنگی و تمدن ایران زمین" مطرح شده است اما هیچگاه به این موضوع توجه نشده که اگر بناهای تاریخی موجود در شهرهای مختلف استان در امتداد این مسیر زوال پیش روند در آینده این آثار که شیرازه های این فرهنگ و تمدن را تشکیل می دهند، پایدار نخواهند ماند.
نظر شما