ما نه به اپوزيسيو ن تبديل خواهيم شد و نه به مشي اصلاح طلبان محافظه‌كاراعتقاد داريم

خاتمي افزود: لازم بود بين حكومتي كه به سويي و جامعه‌اي كه به سوي ديگر مي‌رفت پلهاي مطمئن زده شود تا انقطاع تاريخي پيش نيايد به همين جهت نه فقط تسامح و تساهل از سوي حكومت ضروري است، بلكه از سوي جامعه متحول ايراني و بخصوص نسل جوان آن كه دو سوم جمعيت ايران را تشكيل مي‌دهد، نيز امري به غايت مهم است.

وي  يادآور شد: مسلما دموكراسي امري نسبي است و داراي يك معيار و شاخص قابل قبول همگان براي اندازه‌گيري نيست. اگر شاخص‌هاي آزادي بيان و انتخابات آزاد و نظاير آنها معيار قرار گيرند وضعيت دموكراسي در كشور ما مطلوب نيست. اگر ما خود را با ابتداي انقلاب و يا با وضعيت پس از دوم خرداد 76 مقايسه كنيم، مطمئنا عقب گردهاي چشمگيري در روند دموكراسي اتفاق افتاده است.

خاتمي بهترين راه سعادت كشور را ادامه اصلاحات تا تحقق كامل دموكراسي دانست وگفت: يك مانع مهم، تفكر بخشي از حكومت است كه مي‌خواهد همه قدرت را يكجا در دست داشته باشد و تداوم قدرت خود را نيز به راي ملت وابسته نمي‌داند. تبعيت آنها از خواست و اراده ملت سبب بهروزي همه ملت از جمله خود آنها خواهد بود.

دبيركل جبهه مشاركت ادامه داد: هدف ما ماندن درون حكومت نبوده و نيست بلكه هدف پيشبرد حركت اصلاحات است كه معتقديم براي رسيدن به آن بايد همه ظرفيتهاي درون حكومت و جامعه به كار گرفته شود تا روند دموكراتيزاسيون، مسالمت‌آميز و كم هزينه به پيش رود.

وي افزود: براي ما كه انقلابي ديگر را نه ممكن و نه مفيد مي‌دانيم، هرج و مرج و آشوب را سم مهلك براي جامعه ايراني تلقي مي‌كنيم و انزوا و گوشه‌گيري را خيانت به مردم مي‌دانيم راهي جز سياست ورزي باقي نمي‌ماند.

خاتمي اقتدار كشور را در قوت مردمسالاري و اقتصاد قوي دانست و گفت: تعامل ما با جهان بايد ما را در رسيدن به اين دو هدف كمك كند. به همين خاطر نمي‌توان با فشار بر اصلاحات در داخل و با ادبيات جنگ سرد در خارج، انتظار تعامل با جهان امروز و حتي دفاع از حقوق حقه خود را داشت و  سياست خارجي نيزعرصه داد و ستد و اعتماد متقابل است و تامين منافع هر كشور در گروه تامين منافع ملي ديگران است.

دبيركل جبهه مشاركت افزود: يك چالش مهم براي دموكراسي در كشورهاي مسلمان و بخصوص آنها كه داراي حكومت ديني هستند، به تفسير امتزاج دين و سياست برمي‌گردد. ما از آنجا حكومت ديني را دموكراتيك مي‌دانيم كه اكثريت مردم مسلمان خواهان آن هستند، با اين ديد ما به استقلال نهادهاي ديني از نهاد سياست اعتقاد داريم كه لزوما به معناي جدايي دين از سياست نيست. يعني نهادهاي ديني از دين جداست در حالي كه سنت‌گرايان دين را مساوي نهادهاي ديني مي‌دانند و از آنها چون ابزاري براي رسيدن به هدف‌هاي سياسي و حزبي خود استفاده مي‌كنند.

خاتمي تصريح كرد: نهادهاي ديني مانند روحانيت، مساجد، تكايا و حسينيه‌ها چون با آسمان نسبت دارند، مقدس محسوب مي‌شوند ولي چون بخواهند كاري زميني (سياست‌ورزي) كنند، نبايد امتياز ويژه‌اي براي آنها نسبت به نهادهاي مدني ديگر قائل شد.