دکتر غلامرضا اعوانی در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سؤال که فلسفه اسلامی به‌ندرت به مسائلی می‌پردازد که دغدغه‌های انضمامی انسان جدید است. آیا می‌توان فلسفه اسلامی را متناسب با این دغدغه‌های جدید بازسازی کرد؟ گفت: فلسفه اسلامی طیف وسیعی دارد و فلاسفه بسیار زیادی در تمدن اسلامی مطرح بوده‌اند. اگر فلسفه اسلامی را به معنای عامتر بگیریم که شامل تفکر اسلامی باشد ما با گستره‌ای گسترده‌تر روبرو هستیم. یعنی فیلسوفان و متفکران ما درباره مسائل عدیده‌ای بحث کرده‌اند. به هرجهت این می‌تواند مبادی تفکر قابل تطبیق با بسیاری از مسائل امروز باشد اما این کوشش کم صورت گرفته است.
وی افزود: فلسفه در جهان اسلام واقعاً وجود داشته است و این فلسفه به تمدنهای دیگر هم منتقل شده است. همچنین تفکر اسلامی جهانشمول است و اسلام و وحی اسلامی تعقل و تفکر را بسیار مورد تأکید قرار می‌دهند. این تفکر همچنین انسان را تشویق می‌کند تا با کمک تعقل و تدبر به حل مسائل بپردازد. بدین جهت امکان حضور فسلفه اسلامی در جهان ما بسیار است. فلسفه اسلامی قابل تطبیق با مسائل امروز هست منتها بستگی به این دارد که چقدر ما سعی کنیم یعنی در مبادی اشکالی نیست و بستگی به سعی و کوشش ما دارد.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در پاسخ به این سؤال که چرا فلسفه اسلامی متناسب با نیازهای روز جلو نیامده است؟ گفت: آن کشوری که فلسفه اسلامی در جهان اسلام به معنای حقیقی فلسفه داشته ایران بوده است. ایران مهد تفکر فلسفه اسلامی بوده است. از زمان قبل از ابن‌سینا تا امروز یک سنت بسیار پیوسته در حوزه‌های مختلف و در مکتبهای مختلف اشراق، مشاء، عرفان و حکمت متعالیه وجود داشته است. البته با آمدن فلسفه غرب اینک در دانشگاههای ما بیشتر فلسفه غرب تدریس می‌شود. کوششهایی در زمینه احیای فلسفه اسلامی شده اما اینها به برنامه‌ریزی عمیقتر و دقیقتر نیاز دارند.
استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی خاطر نشان کرد: متفکران اسلامی به سبک سنتی درس می‌دادند اما در نظام جدید آموزشی، فلسفه غرب تدریس می‌شود و می‌توان نوعی تعامل میان فلسفه اسلامی و فلسفه غرب به وجود آورد و این ضرورت دارد. منظور از تشکیل همایش "فلسفه اسلامی و چالشهای جهان امروز" هم که در این ماه برگزار می‌شود هم دقیقاً همین است که ما بیاییم ببینیم فلسفه اسلامی چگونه می‌تواند چالشها و مسائل جهان امروز را حل بکند. البته این محدود به متفکران ایران نمی‌شود، تقریباً از 16 کشور دیگر، 40 نفر هم دعوت شده‌اند و این متفکران واقعاً مقالات خیلی خوبی تهیه کرده‌اند.
اعوانی در پاسخ به این سؤال که برای بازسازی فلسفه اسلامی تا چه اندازه به نقد این فلسفه نیاز داریم؟ گفت: اولاً پیش از نقد این فلسفه به فهم این فلسفه نیاز داریم . فلسفه اسلامی آن طور که باید و شاید حقش ادا نشده است. بزرگانی زحماتی کشیدند و خون دلها خورده‌اند. این افراد کسانی هستند که که در مقیاس جهانی و بشری افراد بسیار زبده و برجسته‌ای هستند و نام آنها در سطح جهانی مطرح هست. آنها این میراث گرانبها را نسل اندر نسل منتقل کرده‌اند و این میراث هم‌اکنون به ما رسیده است. پس در درجه اول و پیش از نقد، فهم این فلسفه است که مهم است. متأسفانه اصلاً هم‌اکنون به فهم این فلسفه پرداخته نمی شود.
وی افزود : نسل جوان ما و نسل ما اولاً باید بیایند این فلسفه را کشف کنند و شناسایی بکنند. بعد از اینکه کتابهای اینها را چاپ کردیم و مسائلشان را تحلیل کردیم مسلماً مسئله نقد هم پیش می‌آید. البته لازم نیست همه آنچه را فیلسوان اسلامی گفته‌اند بپذیریم اما بسیار بسیار چیزهای قابل توجهی در این فلسفه موجود است.
نظر شما