حسن تفکری رئیس انتشارات تلاوت در رابطه با ضرورت انتشار تفسیر قرآن در کنار ترجمه قرآن اظهار داشت: قرآن کریم در واقع از جهتی نیازی به تفسیر ندارد و آیات به قدری روشن و واضح هستند که بسیاری از مسلمانان می توانند از آن بهره برداری کنند اما قرآن دارای بطنهای مختلفی است و هر آیه ای می تواند تفسیری داشته باشد.
تفکری با اشاره به تعدد کتابهایی که در رابطه با مفاهیم و درک قرآن و همچنین تفسیرهای مختلف نوشته شده گفت: درک قرآن مرحله ای بالاتر از قرائت صرف آن است و در قرآن در آیات متعدد اشاره شده " افلا یتدبرون القرآن؟" آیا در قرآن تدبر نمی کنند که این تدبر در قرآن همان فهم قرآن است و این فهم تنها با تفسیرهای قرآن بدست می آید.
تفکری اظهار داشت: انتشارات تلاوت در حال حاضر کتابهایی را در رابطه با مفاهیم قرآن چاپ می‌کند، کتابهایی که یک پله پایین تر از تفسیر قرار داشته و دربرگیرنده ترجمه و یادگیری لغات قرآن هستند، از این رو کتابهایی در این زمینه در دست تألیف داریم.
مترجم قرآن باید مفسر باشد
حجت الاسلام محمد نقدی رئیس مرکز ترجمه قرآن به زبانهای خارجی نیز در رابطه با انتشار ترجمه تفسیر قرآن گفت: کار تفسیر قرآن به صورت ضمنی در حین ترجمه متن قرآن به زبانهای خارجی صورت می گیرد که به عنوان مثال ترجمه قرآنی که مرکز ما به زبان فرانسه انجام داده با تفسیر کوتاهی همراه است.
وی افزود: در ترجمه انگلیسی، اسپانیایی و ترکی برخی توضیحات اضافی ارائه شده که این توضیحات برای تبیین و روشن کردن برخی مواضع برای غیر مسلمانان ارائه و نمی توان آن را به عنوان یک تفسیر مستقل تلقی کرد بلکه یک توضیح اضافه برای روشن شدن برخی مواضع برای مخاطب غیر مسلمان است.
وی همچنین تأکید کرد: هیچ ترجمه ای از قرآن بدون نگاه به تفسیر انجام نخواهد شد. یک مترجم در مرحله اول باید یک مفسر باشد، مفهوم آیات را درک و آن مفهوم گسترده را در یک قالب کوچک عرضه کند، چرا که قالب ترجمه محدود است اما تفسیر قالبی گسترده تر دارد.
نبود نگاه جدی به حوزه قرآن
دکتر سید یحیی یثربی استاد عرفان و فلسفه اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار داشت: برای توجه کردن تفسیر لازم است این نکته را مورد توجه قرار دهیم که اگر دین کاذب و دروغ باشد در آن برای بشر چیزی جز فریب نخواهد بود. همین طور اگر علم دروغ باشد نتیجه ای برای بشر نخواهد اشت، درست مثل افسانه ها و خرافات دوران باستان که چیزی عاید بشر نمی کردند. اما دانش درست به بشر امکانات بسیاری داده است.
یثربی تثریح کرد: درحال حاضر یکی از ضروری ترین التزامات نگاه نو به قرآن است و نه نگاهی که تنها چشم اندازی از قرن چهارم و پنجم باشد بلکه نگاهی پاسخگوی نیازهای امروز کل بشریت باشد. هنوز ما فرصت بسیاری را صرف حفظ قرآن، کتابت و خطاطی های می کنیم، در نمایشگاه های قرآن یک نظریه جدید مطرح نمی شود و تنها به این می پردازیم که با کدام خط چند قرآن نوشته شده و چند قرآن چاپ شده است، در عربستان به هر زائر یک قرآن هدیه داده می شود اما در مکه هم صحبت تازه ای درباره قرآن مطرح نمی شود.
یثربی گفت: 90 درصد تفسیرها به یکدیگر شباهت دارند و بیشترآنها شبیه تفاسیر مربوط به قرن چهارم و پنجم هستند و تفاسیری که امروز نیازمند آن هستیم باید حرف جدید و نویی داشته باشد.
اغلب تفسیرها با شرایط روز هماهنگ نیستند
آیت الله دکتر مهدی هادوی تهرانی رئیس هیئت علمی بعثه مقام معظم رهبری و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: قرآن کتاب اصلی مسلمانان و منبع همه مفاهیم و معارف دینی اسلامی محسوب می شود. قرآن منبعی است که همه مسلمانان در حجیت و ضرورت مراجعه به آن با یکدیگر توافق دارند و در واقع یکی از محورهای اساسی وحدت امت اسلامی محسوب می شود.
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم تصریح کرد: در طول سالهای پس از انقلاب، در حوزه قرائت و حفظ قرآن کریم گامهای موثری برداشته ایم و در مقایسه با آمارهای موجود با زمان قبل از انقلاب قابل توجه است اما در حوزه آشنایی با این مفاهیم کمتر فعالیت شده است. کارهای محدودی در قالب برخی برنامه های تلویزیون چه به صورت برنامه های مستقیم آموزشی از طریق شبکه قرآن و چه به صورت برنامه های نمایشی در سایر شبکه های جمهوری اسلامی و اخیرا در قالب فیلم و سریال صورت گرفته، که تا حدی برخی مفاهیم قرآنی را توانسته در بین جامعه تبیینکند.
وی همچنین اظهار داشت: در آثار و منابع خود با آنها آشنا شده ایم و در مجموعه های موجود می توانیم به آن مراجعه کنیم کمتر ناظر به شرایط و موقعیتی است که در آن زندگی می کنیم و کمتر تطبیق عینی و عرضه نمونه های قابل عمل قرآنی است.
ضرورت تربیت نیرو برای تفسیر قرآن
احمد حاجی شریف معاون اداره کل چاپ و نشر قرآن و معاون اداره کل آموزش و پژوهش قرآن سازمان دارالقرآن کریم وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی در رابطه با وضعیت کنونی تفسیر در کشور اظهار داشت: در زمینه آموزش تفسیر قرآن تا کنون کاری کلاسیک و آکادمیک صورت نگرفته است، اصولا اگر تفسیری صورت می گیرد در قالب ارائه سخنرانی یا به سبک درسهای حجت الاسلام قرائتی است.
وی افزود: مسئله اصلی اینجاست که وضعیت کنونی در حوزه تفسیر در عالی ترین سطح قرار ندارد. برخی علما اعتقاد دارند فردی که می خواهد قرآن را تفسیر کند باید به یک سری علوم تخصصی احاطه داشته باشد در کشور توجه چندانی به تفسیر قرآن نشده است و درحال حاضر اگر کسی از ما به عنوان سازمان دارالقرآن درباره مراکز آموزش تفسیر سؤال کند نمی توانیم پاسخگو باشیم.
وی با اشاره به رایزنی سازمان دارالقرآن با حجت الاسلام قرائتی درباره احتمال تشکیل کلاسهای ارائه تفسیر قرآن در طول سال آینده در استانهای کشور گفت: اگر این رایزنی ها نتیجه بخش باشد، سال آینده هر استانی از یک جلسه تفسیری خوب برخوردار خواهد شد.
حاجی شریف تأکید کرد: بحث آموزش از گفتن تفسیر جدا است، چرا که آموزش نیازمند متعلمین ویژه ای است که باید به پیش نیازها پیش از یادیگری تفسیر قرآن آشنایی داشته باشند.
علوم تربیتی باید در تفسیرها مورد توجه قرار گیرند
حجت الاسلام حسین علوی مهر مدیر دانشنامه قرآن پژوهی اعلام کرد: بعد از انقلاب اسلامی حوزه تفسیر تغییرات اساسی یافته و تحولات خیلی خوبی در تفسیر از نظر کمی و کیفی ایجاد شده است.
وی افزود: در طول سی سالی که از انقلاب می گذرد رشد تفسیر به اندازه حدود 200 سال زحمتها و تلاشهای گذشتگان ما بوده است، تفاسیر متعددی طی یکی دو دهه اخیر نگاشته شده که از نظر کمی مورد توجه بوده‌اند و از نظر کیفی هم اگر نگاهی به تحولات داشته باشیم به ایجاد نگرشها و نگاه های جدید که در بحثهای تفسیری به وجود آمده پی می بریم.
حجت الاسلام علوی مهر نگاه علمی به قرآن را از جانب علوم مختلفی چون علوم انسانی و تجربی مورد تأکید قرار داد و اظهار داشت که این نگاه ها متحول شده و علاوه بر نو بودن آن می توان این نوع نگرش به تفسیر قرآن را در زمره تفاسیر موضوعی طبقه بندی کرد که در چند دهه اخیر شکل گرفته و یا درحال شکل گیری است. در این میان می توان به نگاه تفسیر به اقتصاد، نگاه تفسیر به حقوق، عرفان، اخلاق، سیاست و امثال آنها را نیز مدنظر قرار داد.
نظر شما