اتحاديه اروپايي در صدد احياي كنسرت اروپايي يا اشتراك منافع با آمريكا

خبرگزاري مهر - گروه انرژي هسته اي : مقامات انگليس ، آلمان و فرانسه رهبران اتحاديه اروپايي روز پنجشنبه بار ديگر براي ترغيب ايران به توقف كامل برنامه هسته اي خود و گرفتن تضمينهاي بيشتر از راه ديپلماتيك در پاريس گردهم آمدند  .

در حاليكه گفتگو ها هنوز ادامه دارد ، اين كشورها اصرار دارند كه ايران در جاده آشنايي با تكنولوژي هسته اي متوقف شود و در صورت اصرار تهران به داشتن توانايي هسته اي اين توانايي را از اين كشورها تهيه كند به گونه اي كه در پايان انحصار اين تكنولوژي در دست آنها باشد .

مي توان گفت درست است كه مقامات 4 كشور در پاريس گردهم آمده اند اما در حقيقت  سناريوي اين مذاكرات در واشنگتن نوشته شده است .

رهبران اتحاديه اروپايي براي جبران شكست خود در بحران عراق هم اكنون تلاش دارند پرچم رهبري مسئله ايران را هر چند ظاهري به دست گيرند تا دست كم اين بار همانند مسئله عراق با رسوايي و در نتيجه يك جنگ شكست نخورند  .

 شايد آنها تمايل دارند بارديگر كنسرت اروپا را كه در گذشته با دخالت در بحرانها و درگيريها تلاش مي كرد موازنه قوارا برقرار سازد ، بار ديگر بر پا سازند. كنسرت اروپايي كه از اتحاد چند كشور اروپايي براي حفظ موازنه قوا و چند قطبي بودن جهان تشكيل شده بود همواره برعليه قدرت برتر گام برمي داشت اما اين بار اين گروه متشكل از سه كشور بزرگتر اروپا تلاش دارد با مداخله خود منافع ابرقدرت جهان را برآورده سازند و دست كم از بروز درگيري و جنگ جلوگيري كنند ، چراكه اگر بازهم يك جنگ ديگر از نوع جنگ عراق بين ايران و آمريكا صورت پذيرد بازنده واقعي اين جنگ نه آمريكا خواهد بود و نه ايران ، بلكه بازنده اصلي اين جنگ اروپا خواهد بود اروپايي كه آرزو دارد وضعيت كنوني جهان را كه به سمت تك قطبي پيش مي رود تا حد امكان تغيير دهد.

اروپا در جريان عراق تهديد بزرگي را عليه خود احساس كرد و آن تهديد عليه اتحاد و يكپارچگي كشورهاي اتحاديه اروپايي بود . تفرقه و دودستگي در كشورهاي اروپايي موجب ضعف بيش از اندازه جايگاه اروپا شد تا جاييكه به ندرت اتحاديه اروپايي به عنوان عامل اصلي و موثر در وقايع قبل و بعد از جنگ عراق مد نظر گرفته مي شد . از يكسو انگليس كه يك قدرت برتر در اتحاديه بود در اين جنگ به طرفداري از آمريكا پرداخت . اين اقدام انگليس با اعتراض شديد دو كشور ديگر بزرگ اتحاديه اروپايي يعني فرانسه و آلمان روبرو شد .از سوي ديگر جنگ عراق موقعيت جهان را بيش از پيش به سمت تك قطبي شدن سوق داد .

عدم اتحاد و ضعف كشورهاي اتحاديه در جنگ عراق موجب شد موقعيت آمريكا به عنوان ابر قدرت جهاني تثبيت شود .  

آمريكا با بهانه تسليحات هسته اي و كشتار جمعي بغداد به عراق حمله كرد . در جريان جنگ پيشين عليه عراق واشنگتن نتوانست رضايت سازمان ملل و شوراي امنيت براي ورود به جنگ جلب كند بنابراين بدون اينكه منتظر صدور قطعنامه اي از جانب سازمان ملل شود وارد جنگ با رژيم سابق عراق شد . اروپا با وجود مخالفت با اين جنگ نتوانست از بروز آن ممانعت كند و اين موضع بسيار ضعيف به دليل دودستگي كشورهاي بزرگ اتحاديه اروپايي بود .

با افزايش تعداد اعضاي اتحاديه اروپايي شايد تاثير سه كشور بزرگ انگليس ، آلمان و فرانسه بر تصميمات اين اتحاديه كاهش يافته باشد با اين حال اين كشورهاي هنوز تلاش دارند با ابتكاراتي به خصوص اقداماتي كه در مورد برنامه هسته اي ايران انجام دادند ، تا حدودي موجوديت خود را حفظ كنند و بتوانند ثابت كنند كه هنوز قدرتي براي تصميمگيري در سطح جهاني دارند .

اگر چه اين كشورها هنوز به شدت از جانب آمريكا تحت فشار هستند ، اما آمريكا و اروپا اين بار تلاش دارند كه به جاي اقدام نظامي يك پروسه طولاني مدت را به اجرا بگذارند تنها اين پروسه طولاني مدت است كه مي تواند به اروپا اجازه دهد ابتكار عمل را تا حدودي در دست گيرد.  

وزراي امور خارجه سه كشور بزرگ اتحاديه اروپايي ماه اكتبر سال گذشته در تهران گردهم امدند تا با مقامهاي ايراني وارد مذاكره شوند .

پس از به ثمر رسيدن توافق تهران اين سه كشور از اينكه توانستند در اين مورد ابتكار را به دست گيرند و در حقيقت به واشنگتن نشان دادند كه سياست پيشگيرانه آنها كه از راههاي ديپلماتيك بهره مي برد ، تاثير و موفقيت بيشتري نسبت به سياست پيشگيرانه نظامي اين كشور داشته است ، بسيار خوشحال بودند .

اما بر خلاف انتظار ، پيمان تهران نتوانست موفقيت چشمگيري داشته باشد و به شكست انجاميد .

در ماه ژوئن كشورهاي اروپايي قطعنامه اي را بر عليه ايران تنظيم كردند كه ايران را محكوم كرده و از اين كشور مي خواست همكاري بيشتري با آژانس از خود نشان بدهد و اين در حالي بود كه اين سه كشور وعده داده بودند در مقابل توقف غني سازي اورانيوم توسط ايران موضع مخالف تهران در آژانس اتخاذ نكرده و بالعكس از ايران در شوراي حكام حمايت كنند .  برخي از كارشناسان سياسي شكست بيانيه تهران را شكست سياست پيشگيرانه كشورهاي اروپايي دانستند . با اين حال عوامل مختلفي در اين مسئله دخيل بوده اند كه مهمترين آنها فشارها و كارشكنيهاي آمريكا بود .

اروپا در حقيقت بازيگر اصلي يك سناريوي بلند مدت نوشته آمريكا است كه هدف نهايي آن جلوگيري از دست يافتن ايران به تكنولوژي هسته اي است . با وجود اينكه ايران غني سازي را متوقف ساخت با اين حال بازهم در نشست محكوم شد .

ايران در ماه دسامبر با ترغيب اين كشورهاي اروپايي پروتكل الحاقي را امضا كرد و داوطلبانه و پيش از تاييد آن بوسيله مجلس كه لازمه اجراي آن است ، به اجراي برخي مفاد آن از جمله ارائه اظهار نامه ها پرداخت . با اين حال بازهم اين كشور در آژانس محكوم شد و بازهم آژانس خواستار شفاف سازي بيشتر از جانب ايران و توقف كامل غني سازي شد .

به نظر مي رسد اين برنامه همچنان ادامه دارد از يك سو كشورهاي اروپايي و آژانس هر بار تعهدات بيشتري را از ايران خواستار مي شوند و از يك سو ايران هر بار كه تعهدي را مي پذيرد با تقاضاهاي بيشتري روبرو مي شود .

 سياست دولت بوش در برخورد با همپيمانان اين كشور تهديد و تشويق بيش از اندازه بود وي با شعار يا با ما يا بر عليه ما وارد جنگ با عراق شد و بدين ترتيب كشورهاي اروپايي را به شدت تحت فشار قرار داد .

هم اكنون نيز به نظر مي رسد كشورهاي اروپايي به نوعي تحت فشار هستند . نسخه سياست پيشگيرانه كشورهاي اروپايي كه ادعا مي كنند با استفاده از راههاي ديپلماتيك توانسته است موفقيت بيشتري را به دست آورد ، در حقيقت همان سياست پيشگيرانه آمريكا است با اين حال از ابزاري متفاوت استفاده مي كند .  

دست كم اين دو سياست هدف مشتركي دارند و براي برآورده ساختن اهداف واشنگتن مورد استفاده قرار گرفته اند .

 مقامهاي اين سه كشور روزهاي پنجشنبه و جمعه با مقامهاي ايراني به گفتگو نشستند كارشناسان معتقدند اروپاييها در اين نشست به دنبال تعهدات جديد از جانب ايران هستند با اين حال از آنجاييكه اين سه كشور حاضر نيستند در برابر تعهدات ايران به اين كشور امتيازات مورد نظر را بدهند و از سويي اصرار دارند ايران برنامه هسته اي خود را به طور كامل متوقف سازد بنابراين اين نشست بدون نتيجه پايان يافت .

هرو لادسوس سخنگوي وزارت امور خارجه فرانسه پس از پايان اين نشست اعلام كرد كه اروپاييها به مذاكره با ايران ادامه خواهند داد .

با اين حال سوال مطرح در اينجا اين است تلاش اروپاييها براي مذاكره با ايران تا چه زماني ادامه خواهد داشت ؟ و آيا اين مذاكرات در صورتيكه موفقيت آميز باشند و به يك توافقنامه منجر شوند تا چه اندازه مي توان به اين توافقنامه اطمينان داشت در حاليكه پيمان تهران كه با حضور مقامهاي بالاتر بسته شد با شكست مواجه شد ؟

 براي پاسخ به اين سوالها بايد به عامل ديگري نيز توجه داشت عاملي كه نه تنها بر روند گفتگوها تاثير داشته بلكه بر نتيجه اين گفتگوها نيز تاثير شگرفي دارد . اين عامل موضع آمريكا در قبال برنامه هسته اي ايران است .

آمريكا بارها ايران را متهم به داشتن برنامه تسليحات هسته اي كرده است و اعلام كرده است برنامه هسته اي غير نظامي ايران تنها راهي براي پنهان كردن برنامه هسته اي نظامي اين كشور است . با اين بهانه دولتمردان آمريكايي با برنامه هسته اي غير نظامي ايران مخالفت كرده اند و بارها اروپا و ديگر كشورهاي جهان را تحت فشار قرار دادند كه موضع سختي در قبال اين برنامه اتخاذ كنند .

آمريكا كه با تهديد و ارعاب نتوانست به نتيجه مورد نظر خود دست يابد اين بار ازراه ديگري وارد شد و يك سياست بلند مدت براي خود تعريف كرد . شواليه هاي اروپايي كه در جنگ عراق تقريبا به كنار زده شدند ، اين بار بازيگران اصلي هستند و اين بازي تا زماني كه واشنگتن به هدف خود دست يابد و تضمينهاي مورد نظر را به دست آورد ادامه خواهد داشت و هر بار ايران تعهداتي را مي پذيرد ،تقاضاهاي تازه اي براي تضمينهاي بيشتر در برابر اين كشور قرار داده مي شود .