خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و ادب: علی زارعی نجفدری، دبیر کل اجلاس بین‌المللی ناشر جهان اسلام در نشست تحلیلی مهر درباره دومین اجلاس بین‌المللی ناشران جهان اسلام به بررسی اهداف و دستاوردهای نخستین دور از این اجلاس و نیز اهداف و جشم‌اندازهایی پرداخت که این اجلاس در برگزاری دومین دوره خود به دنبال آن است.
جناب زارعی! آیا دستاوردهای اجلاس نخست ناشران جهان اسلام را تنها باید در حوزه تهیه پیش‌نویس اتحادیه و نیز ایجاد امکان آشنایی ناشران با یکدیگر خلاصه کنیم؟
ما با نگاهی به اهداف و چشم‌اندازهای اجلاس است که می‌توانیم دستاوردهای آن را شناسایی کرده و مورد نقد و بررسی قرار دهیم. همانطور که عرض کردم، هدف اصلی آشنایی ناشران بود که تا حد زیادی هم محقق شد. هدف ما در آن موقع ایجاد اتحادیه نبود. تصور ما این بود که بعد از اجلاس سوم و چهارم اتحادیه شکل می‌گیرد و در کنارش نخواستیم که فضایی به وجود آید که این شائبه به ذهن برسد که انگار ما درصدد مطرح کردن خودمان هستیم.
در اجلاس نخست از دل سخنرانی‌ها و نشست‌های تخصصی برگزار شده، بدون استثنا همه ناشران مسلمان شرکت کننده پیشنهاد کردند که بیایید در جهت ایجاد اتحادیه حرکت کنیم. این یعنی تحقق اهداف ما در سه سال زودتر از موعد مقرر که دستاورد بسیار بزرگی است.
این موضوع در بیانیه پایانی هم آمد و دبیرکل را موظف کرد که تا اجلاس بعدی، مقدمات ایجاد آن رافراهم کند. ما در این راستا در یک سال گذشته پیش‌نویس اساسنامه را نوشتیم تا بر اساس آن اساسنامه تدوین شود. این کار انجام شد و به نظر بسیاری از اندیشمندان و ناشران در داخل و خارج رسید و در صحن علمی اجلاس انشاالله مورد بررسی و تصویب قرار خواهد گرفت.
دستاورد دیگر اجلاس، تصویب قرار گرفتن دبیرخانه دائمی اجلاس در تهران بود و ما هم در یک سال گذشته مقدمات ایجاد مکان مناسب را اقدام کردیم که در شرف محقق شدن است. البته فعلاً مکان موقتی وجود دارد. انشاالله مکان ثابتی هم پیدا می‌کند.
موضوع دیگر، نشست‌های تخصصی اجلاس نخست بود که حاصل صدها ساعت کار تخصصی برای انتخاب پنج محور اجلاس با عناوین نشر قرآن و مفاهیم قرآنی، نشر الکترونیک در جهان اسلام، حقوق مؤلفین و مترجمین در جهان اسلام، سیستم توزیع و اقتصاد نشر و نیازسنجی موضوعات فکری و فرهنگی جهان اسلام در حوزه کتاب به شمار می‌رفت. واقع امر این است که اگر اجلاس هیچ کاری نکند و بتواند به این پنج محور بپردازد، کار مهمی کرده است که انشاالله با خواست ناشران این محورها در سال جاری هم دنبال می‌شود.
با این حال چقدر باید امید داشت که اجلاس از یک کنفرانس علمی سالانه خارج شده و بتواند بازدهی عام و از آن مهم‌تر عملیاتی هم داشته باشد؟ الان در آستانه اجلاس دوم هستیم. آیا کیفیت و نتیجه آن را باید در حد همان اجلاس نخست بدانیم؟
زارعی: البته سمینارهای علمی هم در جای خود ارزش خاص خودش را دارد، ولی اجلاس ما کنفرانس علمی نیست. اجلاس ما یک اجلاس حرفه‌ای حوزه نشر در ابعاد مختلف است؛ چه در محتوا و چه در شکل. این دو بخش هم مکمل هم هستند.
اجلاس ما هم به دنبال مباحث حرفه‌ای است و خب طبیعی است که در کنارآن موضوعات دیگری هم مطرح شود. در اجلاس دوم وقتی صحبت از اتحادیه می‌شود، خواست علمی و حرفه‌ای خود ناشران مطرح است، اما در سایرموارد هم اجلاس نتایجی در خور اعتنا داشته و خواهد داشت.
شما به موضوعی مثل کپی رایت به عنوان یکی از موضوعات حرفه‌ای نشر کشور توجه کنید. رعایت خود این موضوع به تنهایی می‌تواند خوب باشد و می‌تواند نباشد، اما در اجلاس زمینه‌ای فراهم می‌شود تا درباره آن بحث شود؛ چون به هر حال پیوستن به آن را نمی‌توانیم مطلقا کار خوب و یا مطلقا کار بدی بدانیم. منتهی در کشورهایی که این قانون رعایت نمی‌شود، باید نگاه کنیم که حقوق مولفین و مترجمین و ناشران چگونه باید حل شود.
اجلاس به دنبال این است که ضوابطی را مهیا کند تا در آن، ناشران و مجموعه مرتبط با آنها در جهان اسلام بتوانند به اجماعی درباره این موضوع دست پیدا کنند. این موضوع در اجلاس نخست بحث شد و در اجلاس دوم هم بحث می‌شود.
موضوع دیگر، بحث نشر الکترونیک بود که ما با نگاه اینکه این نشر مکمل نشر کاغذی است آن را در اجلاس مورد بحث قرار می‌دهیم و نه به عنوان جایگزین. چون معتقدیم نشر مکتوب، اصل است و هیچگاه نشر الکترونیک نمی‌تواند جای آن را بگیرد، اما باید برای عقب ماندگی در این حوزه چاره‌ای اندیشید. ما سعی می‌کنیم در این رابطه به نتیجه‌ای برسیم.
بحث حقوقی این موضوعات را چه می‌کنید؟ بحث حقوقی کپی رایت را.
این موضوع هم در اجلاس به بحث گذاشته می‌شود. با یک مصاحبه که نمی‌شود حلش کرد....
منظورم ارگان‌های قانونی در این راه و قوانین موجود است. مثلاً قوانین وزارت ارشاد برای کپی رایت را چطور می‌خواهید با ساز و کار اجلاس تغییر دهید؟
ما درصدد ایجاد یک ساز و کار و ضابطه و به دنبال ایجاد این ضابطه بین ناشران مسلمان و ایجاد یک تعهد اخلاقی حرفه‌ای بین ناشران در جهت قانونمند کردن این موضوعات در میان خود ناشران هستیم. این گام اولی است که ما باید برداریم.
درباره موضوعات حرفه‌ای و عملی نشر، مثل سیستم توزیع و ترجمه، اجلاس چه گام‌ها و اهدافی برای خودش متصور است؟
مساله توزیع از موضوعات بسیار حیاتی نشر به شمار می‌آید، اما ما در میان ناشران مسلمان، سیستم توزیعی نداریم. این موضوع نقطه قوت سایر حوزه‌های نشر است. یعنی شمارگان چند صد هزار نسخه‌ای منتشر و توزیع می‌شود. اجلاس درصدد ایجاد یک سیستم توزیع مناسب و گروهی میان ناشران جهان اسلام است که آنها را در یک چرخه اقتصادی قابل اعتنا نیز وارد می‌کند. این هدف بزرگ و کار بسیار سختی است؛ به ویژه اینکه رقبای زیادی هم در این رابطه وجود دارد.
بحث نشر قرآن کریم هم برای ما در اجلاس پیش رو اهمیت زیادی دارد. البته ما در نشر قرآن کمترین مشکل را داریم، اما می‌توان به لحاظ شکلی و ترویجی در راه نشر قرآن کارهای مهمی انجام داد. به نظرم مهم‌تر از همه اینها بحث نیازسنجی فکری فرهنگی ناشران جهان اسلام است.
در این حوزه به دنبال چه هستید؟
شما دقت کنید که الآن ناشران صرفا تنها آن چیزی را منتشر می‌کنند که خود صلاح می‌دانند. نویسنده ومترجم در کنج اتاقش نشسته و حس می‌کند که چه کتابی را منتشر کند. این ارتباطی ندارد با جامعه که ببیند آیا این اثری که می‌نویسد، اثر قابل اعتنایی هم هست و یا خیر. بسیار اتفاق افتاده که ناشران ساز خودشان را می‌زنند و نیاز، چیز دیگری است. اجلاس درصدد ایجاد ساز و کار نیازسنجی میان جوامع است تا بفهمیم حوزه نشر جهان اسلام چه موضوعی را منتشر کند.
-----------------
ادامه دارد
نظر شما